Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) vừa chính thức công bố rằng họ sẽ trang bị máy bay chiến đấu tàng hình đa nhiệm J-35A, với mục tiêu chủ yếu phục vụ cho các hoạt động tác chiến trên không. Điều này đánh dấu việc PLA sẽ trở thành không quân thứ hai, sau Mỹ, sở hữu hai loại máy bay chiến đấu tàng hình khác nhau.
J-35A không nhằm mục đích vượt trội hơn chiếc máy bay tàng hình đầu tiên của Trung Quốc là Chengdu J-20, vốn được cho là có tầm bay xa hơn, tải trọng tối đa lớn hơn và tốc độ tối đa cao hơn. Tuy nhiên, với chi phí và trọng lượng thấp hơn, có thể J-35A đã đủ hấp dẫn để PLA cân nhắc thay thế những máy bay chiến đấu không tàng hình cũ bằng những máy bay tàng hình có tầm bay ngắn hơn.
Đặc biệt, tên gọi J-35 còn được cho là một cách chơi chữ khéo léo để ám chỉ đến chiếc máy bay chiến đấu tàng hình F-35 của Mỹ, vì nó có những nét tương đồng về hình dáng và khái niệm, có thể thích ứng với cả triển khai trên đất liền và tàu sân bay, cũng như cho xuất khẩu ra nước ngoài.
Hình dạng tổng thể của J-35A, với bề mặt mịn màng và các ống hút khí kiểu F-35 không có bộ phận phân tách, cho thấy nó có thể có diện tích phản xạ radar thấp. Tuy nhiên, chúng ta không thể xác định chính xác mức độ tàng hình của máy bay chỉ thông qua hình ảnh, vì độ phản xạ radar còn phụ thuộc nhiều vào thiết kế và tích hợp các vật liệu hấp thụ radar, cấu trúc ống hút/khe thoát khí bên trong, cũng như trình độ gia công.
Dù sao, J-35 không cần phải tàng hình hoàn mỹ như chiếc F-22 của Mỹ mới có thể giảm thiểu hiệu quả khoảng cách mà nó bị phát hiện và bị tấn công bởi tên lửa. Điều này cực kỳ quan trọng khi mà radar mạnh mẽ và tên lửa tầm xa đã gây ảnh hưởng lớn đến các máy bay chiến đấu không tàng hình của Nga và Ukraine trong cuộc chiến hiện nay, với một số máy bay bị bắn hạ từ khoảng cách hơn 160 km.
Công ty Máy bay Thẩm Dương đã bắt đầu phát triển một chiếc máy bay tàng hình mà không có sự hỗ trợ từ chính phủ, trong khi chính phủ Trung Quốc đầu tư vào chiếc máy bay tàng hình đầu tiên của họ, Chengdu J-20. Sau khi có chuyến bay đầu tiên vào năm 2012, Shenyang đã ra mắt máy bay này tại triển lãm hàng không Zhuhai vào năm 2014, dù có thông tin cho rằng nó gặp khó khăn trong một buổi biểu diễn cơ động trên không.
PLA đã không quan tâm đến thiết kế này, mà Shenyang gọi là máy bay chiến đấu xuất khẩu FC-31 Gyrfalcon. Tuy nhiên, có tin đồn rằng hải quân Trung Quốc đã xem chiếc máy bay nhẹ hơn này như một sự lựa chọn tự nhiên cho việc phóng từ tàu sân bay Type 003 sắp tới (có thể cả tàu sân bay có cầu nhảy cũ). Đến năm 2018, có thông báo rằng FC-31 đã bắt đầu nhận được tài trợ từ chính phủ.
Hai phiên bản FC-31 tiếp theo vào năm 2016 và 2020 đã cho thấy những thay đổi đáng kể về cánh, thân, động cơ, radar và cảm biến quang học, cũng như tối ưu hóa tàng hình. Mô hình thứ tư được trang bị cho hoạt động trên tàu sân bay đã bay thử nghiệm vào năm 2021 với cánh gập, bộ phận hạ cánh đôi, kính buồng lái mở phía trước kiểu F-35 và hỗ trợ cho việc cất cánh bằng catapult. Cuối cùng, vào năm 2023, một phiên bản thứ năm với cánh nhỏ hơn, cánh đuôi được điều chỉnh và bộ phận hạ cánh một bánh xuất hiện — rõ ràng là một mô hình mặt đất với các yếu tố hải quân được cắt giảm.
Mặc dù hai phiên bản cuối cùng của máy bay được gọi một cách mang tính suy đoán là J-31, nhưng giờ đây chúng dường như tương ứng với tên gọi J-35 của hải quân và J-35A của không quân.
Sự tương đồng về hình thức của Gyrfalcon với F-35 đã được suy đoán là có liên quan đến việc Trung Quốc hack một số tệp thiết kế của F-35, được công bố vào năm 2009. Nhà sản xuất cũng không ngần ngại so sánh với F-35.
Mặc dù F-35 rõ ràng đã ảnh hưởng đến thiết kế của FC-31, nhưng điều này chỉ đúng đến một mức độ nhất định. Các bạn cũng nên nhớ rằng vật lý đã buộc nhiều máy bay chiến đấu tàng hình hiện đại phải có hình dạng tương tự nhau — thử so sánh F-35 với KF-21 của Hàn Quốc và Kaan của Thổ Nhĩ Kỳ. Hơn nữa, FC-31/J-35 có sự khác biệt lớn khi có hai động cơ và thân máy bay mỏng hơn.
Về hiệu suất, Shenyang nói rằng nguyên mẫu Gyrfalcon có tốc độ tối đa đạt Mach 1.8, trần phục vụ lên tới 15.850 mét và bán kính chiến đấu lên đến 1.200 km trước khi tính đến việc tiếp nhiên liệu trên không. Về vũ khí, Gyrfalcon có thể mang một cách tàng hình sáu tên lửa không đối không, bốn tên lửa không đối đất hoặc bom nửa tấn trong khoang vũ khí nội bộ. Nếu không cần tàng hình, máy bay có thể mang thêm sáu vũ khí dưới cánh. Những thông số này — có thể không đại diện cho các mẫu sản xuất được trang bị đầy đủ — có vẻ ngang bằng hoặc có sự cải thiện nhẹ so với các thông số của F-35.
Tuy nhiên, nhiều điểm mạnh của F-35 nằm ở bên trong — vật liệu hấp thụ radar cũng như cảm biến, hệ thống thông tin liên lạc và máy tính được kết nối. Liệu Bắc Kinh có thể đạt được những tiêu chuẩn này về chất lượng hay không? Ngành công nghiệp Trung Quốc có vẻ có khả năng hơn Nga trong việc sản xuất các thiết bị điện tử tiên tiến và hệ thống cho chiến tranh mạng, nhưng hiệu suất so với các đối thủ phương Tây vẫn còn mờ mịt.
J-35A được trang bị một hệ thống mục tiêu quang điện ở dưới mũi, và Shenyang cũng tuyên bố rằng máy bay có nhiều cảm biến quang/ hồng ngoại phân bố trên khung thân có thể cung cấp khả năng nhận thức tình hình 360 độ, hữu ích cho trinh sát và cảnh báo sớm về các tên lửa tấn công. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn gặp khó khăn trong việc hoàn thiện động cơ turbofan có lực đẩy cao để chấm dứt sự phụ thuộc vào các lô hàng từ Nga.
Theo ước tính của Jane's vào giữa năm 2024, PLA đã có khoảng 195 chiếc máy bay tàng hình J-20 trong biên chế — một tỷ lệ sản xuất ấn tượng. Vậy tại sao lại còn mua J-35A?
Các máy bay chiến đấu nhỏ hơn có thể phục vụ cho một chiến lược lớn hơn, giúp thay thế hàng trăm máy bay cũ như J-7, J-8, J-10A và J-11 mà PLA dự kiến sẽ nghỉ hưu trong thập kỷ tới. Có thể PLA muốn tăng cường thêm số lượng máy bay tàng hình, nhưng không nhất thiết phải là những chiếc máy bay nặng nề và đắt đỏ như J-20. Một sự kết hợp "hi-lo" giữa các máy bay nhẹ và nặng tàng hình có thể mang lại hiệu quả: ví dụ, nếu Trung Quốc xâm lược Đài Loan, những chiếc J-35A rẻ hơn, tầm hoạt động ngắn có thể tập trung vào việc đối đầu với lực lượng Đài Loan và cung cấp không phận phòng thủ, trong khi những chiếc J-20 nặng hơn sẽ bay xung quanh Đài Loan để ngăn chặn các máy bay của Mỹ cố gắng can thiệp.
Việc PLA chấp nhận J-35A cũng có thể nhằm tăng cường tiềm năng xuất khẩu chưa được hiện thực hóa của mình bằng cách thuyết phục các quốc gia nước ngoài rằng đây là một thiết kế nghiêm túc, sẽ nhận được nhiều năm hỗ trợ tài chính từ chính phủ Trung Quốc. Nhu cầu quốc tế về máy bay tàng hình rất lớn từ các quốc gia mà Mỹ không bán F-35 cho họ hoặc không đủ tin tưởng để giao phó cho họ, ngay cả những máy bay sản xuất ở nước ngoài sử dụng linh kiện của Mỹ. Đó là một nhu cầu mà một thiết kế FC-31/J-35 trưởng thành có thể đáp ứng, có thể vượt qua đối thủ đang trong quá trình phát triển của Nga, máy bay chiến đấu xuất khẩu Su-75 "Checkmate". Đã có thông báo rằng Pakistan sẽ mua Gyrfalcons, với các phi công hiện đang được đào tạo để lái chúng.
Tất nhiên, việc mua nhiều J-35A có thể trì hoãn sự phát triển của một chiếc máy bay chiến đấu thế hệ thứ sáu, nhằm đẩy sâu hơn nữa công nghệ. Tuy nhiên, PLA cũng có thể nhận thức được những trở ngại đang đối mặt trong các chương trình R&D thế hệ thứ sáu, khi Không quân Mỹ gợi ý rằng họ có thể hủy bỏ chương trình và tập trung vào khái niệm máy bay không người lái "người đồng hành trung thành".
Từ góc độ của Mỹ, việc áp dụng J-35A làm tăng khả năng Trung Quốc và các khách hàng của họ có thể thay thế một tỷ lệ lớn hơn máy bay cũ, không tàng hình bằng các thiết kế tàng hình. Để đáp lại, quân đội Mỹ có thể điều chỉnh chiến thuật không chiến và phòng không để giả định rằng nhiều mối đe dọa trên không hơn có thể được phát hiện ở khoảng cách ngắn hơn, từ đó giảm bớt thời gian phản ứng. Điều này có thể khiến Mỹ phải cải thiện khả năng bảo vệ cho các tài sản dễ bị tổn thương như máy bay cảnh báo sớm, nhấn mạnh lại việc huấn luyện chiến đấu trong tầm nhìn và phát triển nhiều khả năng chống tàng hình hơn nữa.
Dù thế nào đi nữa, J-35A đánh dấu một sự khẳng định lâu chờ cho một thiết kế mà trước đây đã nhận được sự đón nhận không mấy nồng nhiệt. Còn hiệu suất của nó so với F-35 của Mỹ vẫn còn là một câu hỏi chưa có lời đáp.
Nguồn tham khảo: https://www.popularmechanics.com/military/aviation/a62906352/china-new-stealth-fighter-j-35a/
J-35A không nhằm mục đích vượt trội hơn chiếc máy bay tàng hình đầu tiên của Trung Quốc là Chengdu J-20, vốn được cho là có tầm bay xa hơn, tải trọng tối đa lớn hơn và tốc độ tối đa cao hơn. Tuy nhiên, với chi phí và trọng lượng thấp hơn, có thể J-35A đã đủ hấp dẫn để PLA cân nhắc thay thế những máy bay chiến đấu không tàng hình cũ bằng những máy bay tàng hình có tầm bay ngắn hơn.
Đặc biệt, tên gọi J-35 còn được cho là một cách chơi chữ khéo léo để ám chỉ đến chiếc máy bay chiến đấu tàng hình F-35 của Mỹ, vì nó có những nét tương đồng về hình dáng và khái niệm, có thể thích ứng với cả triển khai trên đất liền và tàu sân bay, cũng như cho xuất khẩu ra nước ngoài.
Hình dạng tổng thể của J-35A, với bề mặt mịn màng và các ống hút khí kiểu F-35 không có bộ phận phân tách, cho thấy nó có thể có diện tích phản xạ radar thấp. Tuy nhiên, chúng ta không thể xác định chính xác mức độ tàng hình của máy bay chỉ thông qua hình ảnh, vì độ phản xạ radar còn phụ thuộc nhiều vào thiết kế và tích hợp các vật liệu hấp thụ radar, cấu trúc ống hút/khe thoát khí bên trong, cũng như trình độ gia công.
Dù sao, J-35 không cần phải tàng hình hoàn mỹ như chiếc F-22 của Mỹ mới có thể giảm thiểu hiệu quả khoảng cách mà nó bị phát hiện và bị tấn công bởi tên lửa. Điều này cực kỳ quan trọng khi mà radar mạnh mẽ và tên lửa tầm xa đã gây ảnh hưởng lớn đến các máy bay chiến đấu không tàng hình của Nga và Ukraine trong cuộc chiến hiện nay, với một số máy bay bị bắn hạ từ khoảng cách hơn 160 km.
Công ty Máy bay Thẩm Dương đã bắt đầu phát triển một chiếc máy bay tàng hình mà không có sự hỗ trợ từ chính phủ, trong khi chính phủ Trung Quốc đầu tư vào chiếc máy bay tàng hình đầu tiên của họ, Chengdu J-20. Sau khi có chuyến bay đầu tiên vào năm 2012, Shenyang đã ra mắt máy bay này tại triển lãm hàng không Zhuhai vào năm 2014, dù có thông tin cho rằng nó gặp khó khăn trong một buổi biểu diễn cơ động trên không.
PLA đã không quan tâm đến thiết kế này, mà Shenyang gọi là máy bay chiến đấu xuất khẩu FC-31 Gyrfalcon. Tuy nhiên, có tin đồn rằng hải quân Trung Quốc đã xem chiếc máy bay nhẹ hơn này như một sự lựa chọn tự nhiên cho việc phóng từ tàu sân bay Type 003 sắp tới (có thể cả tàu sân bay có cầu nhảy cũ). Đến năm 2018, có thông báo rằng FC-31 đã bắt đầu nhận được tài trợ từ chính phủ.
Hai phiên bản FC-31 tiếp theo vào năm 2016 và 2020 đã cho thấy những thay đổi đáng kể về cánh, thân, động cơ, radar và cảm biến quang học, cũng như tối ưu hóa tàng hình. Mô hình thứ tư được trang bị cho hoạt động trên tàu sân bay đã bay thử nghiệm vào năm 2021 với cánh gập, bộ phận hạ cánh đôi, kính buồng lái mở phía trước kiểu F-35 và hỗ trợ cho việc cất cánh bằng catapult. Cuối cùng, vào năm 2023, một phiên bản thứ năm với cánh nhỏ hơn, cánh đuôi được điều chỉnh và bộ phận hạ cánh một bánh xuất hiện — rõ ràng là một mô hình mặt đất với các yếu tố hải quân được cắt giảm.
Mặc dù hai phiên bản cuối cùng của máy bay được gọi một cách mang tính suy đoán là J-31, nhưng giờ đây chúng dường như tương ứng với tên gọi J-35 của hải quân và J-35A của không quân.
Sự tương đồng về hình thức của Gyrfalcon với F-35 đã được suy đoán là có liên quan đến việc Trung Quốc hack một số tệp thiết kế của F-35, được công bố vào năm 2009. Nhà sản xuất cũng không ngần ngại so sánh với F-35.
Mặc dù F-35 rõ ràng đã ảnh hưởng đến thiết kế của FC-31, nhưng điều này chỉ đúng đến một mức độ nhất định. Các bạn cũng nên nhớ rằng vật lý đã buộc nhiều máy bay chiến đấu tàng hình hiện đại phải có hình dạng tương tự nhau — thử so sánh F-35 với KF-21 của Hàn Quốc và Kaan của Thổ Nhĩ Kỳ. Hơn nữa, FC-31/J-35 có sự khác biệt lớn khi có hai động cơ và thân máy bay mỏng hơn.
Về hiệu suất, Shenyang nói rằng nguyên mẫu Gyrfalcon có tốc độ tối đa đạt Mach 1.8, trần phục vụ lên tới 15.850 mét và bán kính chiến đấu lên đến 1.200 km trước khi tính đến việc tiếp nhiên liệu trên không. Về vũ khí, Gyrfalcon có thể mang một cách tàng hình sáu tên lửa không đối không, bốn tên lửa không đối đất hoặc bom nửa tấn trong khoang vũ khí nội bộ. Nếu không cần tàng hình, máy bay có thể mang thêm sáu vũ khí dưới cánh. Những thông số này — có thể không đại diện cho các mẫu sản xuất được trang bị đầy đủ — có vẻ ngang bằng hoặc có sự cải thiện nhẹ so với các thông số của F-35.
Tuy nhiên, nhiều điểm mạnh của F-35 nằm ở bên trong — vật liệu hấp thụ radar cũng như cảm biến, hệ thống thông tin liên lạc và máy tính được kết nối. Liệu Bắc Kinh có thể đạt được những tiêu chuẩn này về chất lượng hay không? Ngành công nghiệp Trung Quốc có vẻ có khả năng hơn Nga trong việc sản xuất các thiết bị điện tử tiên tiến và hệ thống cho chiến tranh mạng, nhưng hiệu suất so với các đối thủ phương Tây vẫn còn mờ mịt.
J-35A được trang bị một hệ thống mục tiêu quang điện ở dưới mũi, và Shenyang cũng tuyên bố rằng máy bay có nhiều cảm biến quang/ hồng ngoại phân bố trên khung thân có thể cung cấp khả năng nhận thức tình hình 360 độ, hữu ích cho trinh sát và cảnh báo sớm về các tên lửa tấn công. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn gặp khó khăn trong việc hoàn thiện động cơ turbofan có lực đẩy cao để chấm dứt sự phụ thuộc vào các lô hàng từ Nga.
Theo ước tính của Jane's vào giữa năm 2024, PLA đã có khoảng 195 chiếc máy bay tàng hình J-20 trong biên chế — một tỷ lệ sản xuất ấn tượng. Vậy tại sao lại còn mua J-35A?
Các máy bay chiến đấu nhỏ hơn có thể phục vụ cho một chiến lược lớn hơn, giúp thay thế hàng trăm máy bay cũ như J-7, J-8, J-10A và J-11 mà PLA dự kiến sẽ nghỉ hưu trong thập kỷ tới. Có thể PLA muốn tăng cường thêm số lượng máy bay tàng hình, nhưng không nhất thiết phải là những chiếc máy bay nặng nề và đắt đỏ như J-20. Một sự kết hợp "hi-lo" giữa các máy bay nhẹ và nặng tàng hình có thể mang lại hiệu quả: ví dụ, nếu Trung Quốc xâm lược Đài Loan, những chiếc J-35A rẻ hơn, tầm hoạt động ngắn có thể tập trung vào việc đối đầu với lực lượng Đài Loan và cung cấp không phận phòng thủ, trong khi những chiếc J-20 nặng hơn sẽ bay xung quanh Đài Loan để ngăn chặn các máy bay của Mỹ cố gắng can thiệp.
Việc PLA chấp nhận J-35A cũng có thể nhằm tăng cường tiềm năng xuất khẩu chưa được hiện thực hóa của mình bằng cách thuyết phục các quốc gia nước ngoài rằng đây là một thiết kế nghiêm túc, sẽ nhận được nhiều năm hỗ trợ tài chính từ chính phủ Trung Quốc. Nhu cầu quốc tế về máy bay tàng hình rất lớn từ các quốc gia mà Mỹ không bán F-35 cho họ hoặc không đủ tin tưởng để giao phó cho họ, ngay cả những máy bay sản xuất ở nước ngoài sử dụng linh kiện của Mỹ. Đó là một nhu cầu mà một thiết kế FC-31/J-35 trưởng thành có thể đáp ứng, có thể vượt qua đối thủ đang trong quá trình phát triển của Nga, máy bay chiến đấu xuất khẩu Su-75 "Checkmate". Đã có thông báo rằng Pakistan sẽ mua Gyrfalcons, với các phi công hiện đang được đào tạo để lái chúng.
Tất nhiên, việc mua nhiều J-35A có thể trì hoãn sự phát triển của một chiếc máy bay chiến đấu thế hệ thứ sáu, nhằm đẩy sâu hơn nữa công nghệ. Tuy nhiên, PLA cũng có thể nhận thức được những trở ngại đang đối mặt trong các chương trình R&D thế hệ thứ sáu, khi Không quân Mỹ gợi ý rằng họ có thể hủy bỏ chương trình và tập trung vào khái niệm máy bay không người lái "người đồng hành trung thành".
Từ góc độ của Mỹ, việc áp dụng J-35A làm tăng khả năng Trung Quốc và các khách hàng của họ có thể thay thế một tỷ lệ lớn hơn máy bay cũ, không tàng hình bằng các thiết kế tàng hình. Để đáp lại, quân đội Mỹ có thể điều chỉnh chiến thuật không chiến và phòng không để giả định rằng nhiều mối đe dọa trên không hơn có thể được phát hiện ở khoảng cách ngắn hơn, từ đó giảm bớt thời gian phản ứng. Điều này có thể khiến Mỹ phải cải thiện khả năng bảo vệ cho các tài sản dễ bị tổn thương như máy bay cảnh báo sớm, nhấn mạnh lại việc huấn luyện chiến đấu trong tầm nhìn và phát triển nhiều khả năng chống tàng hình hơn nữa.
Dù thế nào đi nữa, J-35A đánh dấu một sự khẳng định lâu chờ cho một thiết kế mà trước đây đã nhận được sự đón nhận không mấy nồng nhiệt. Còn hiệu suất của nó so với F-35 của Mỹ vẫn còn là một câu hỏi chưa có lời đáp.
Nguồn tham khảo: https://www.popularmechanics.com/military/aviation/a62906352/china-new-stealth-fighter-j-35a/
