Với đội tàu 11 siêu tàu sân bay hạt nhân lớn, được trang bị để hoạt động giống như những căn cứ hàng không nổi, mỗi chiếc dài hơn ba sân bóng đá và có khả năng phóng hàng chục máy bay chiến đấu trong tích tắc, Hải quân Mỹ đang nắm giữ một lợi thế không thể so sánh trên biển. Đáng chú ý nhất trong số đó là tàu sân bay tiên tiến và mới nhất của Mỹ, USS Gerald R. Ford. Tàu này có thể chứa hơn 75 máy bay và trong các hoạt động bay, nó có thể phóng máy bay lên bầu trời một cách dễ dàng thông qua hệ thống catapult điện từ tiên tiến, từ đó tạo ra sức mạnh không quân mạnh mẽ từ bất kỳ đâu trên thế giới.
Tuy nhiên, không có gì bí mật khi Trung Quốc đã làm việc chăm chỉ để xây dựng lực lượng tàu sân bay của riêng mình trong hơn một thập kỷ qua. Khi Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đưa vào hoạt động tàu sân bay đầu tiên, Liaoning, vào năm 2015. Chiếc tàu đầu tiên này có thiết kế khá rời rạc, vì đã vay mượn thân tàu từ một chiếc tàu của Liên Xô còn dang dở và hoen gỉ mà Trung Quốc mua lại vào cuối những năm 1990. Nhưng hiện nay, các xưởng đóng tàu Trung Quốc đã có khả năng sản xuất những chiếc tàu sân bay hiện đại hơn như Shandong và Fujian. Đặc biệt, Trung Quốc đang được cho là đã bắt đầu phát triển chiếc tàu thứ tư.
Như một đầu bếp đang nghiên cứu các nguyên liệu của một nhà hàng đối thủ, Trung Quốc đã theo dõi chặt chẽ các yếu tố cấu thành nên sự thống trị của Hải quân Mỹ về tàu sân bay; và không chỉ tìm cách sao chép chúng, mà còn nâng cao chúng lên. Trong khi thật dễ dàng để xem thường những kẻ sao chép, các quân đội thông minh thực sự cố gắng tìm hiểu những gì mà các đồng minh và đối thủ của họ đang chế tạo và triển khai thành công trước khi phát triển phiên bản của riêng mình. Trong trường hợp của các tàu sân bay, Trung Quốc có nhiều vấn đề kỹ thuật và hoạt động cần vượt qua nếu họ muốn vượt lên trên Hoa Kỳ và trở thành lực lượng tàu sân bay thống trị toàn cầu - và họ đã bắt đầu nỗ lực.
Công nghệ phóng máy bay bằng catapult là ưu tiên hàng đầu, vì thật sự khó khăn để đưa những máy bay chiến đấu hiện đại nhanh và nặng cất cánh và hạ cánh trên boong tàu. Sau cùng, màn trình diễn hài hòa mà Hải quân Mỹ thể hiện với USS Gerald R. Ford không phải là điều đơn giản. Hầu hết các hải quân thường chọn những phương án tiết kiệm nhất, chẳng hạn như boong bay "ski jump" cong hoặc máy bay chiến đấu cất cánh ngắn hiệu suất thấp, hoặc cả hai. Ramp cong hình "ski jump" có vẻ giống như một chiếc ván trượt hoặc một nửa khối ramp của vận động viên trượt ván nếu bạn làm phẳng một bên. Thiết lập này thay đổi vật lý của quy trình cất cánh thông thường, giúp có thể phóng máy bay lên không trung với đường băng ngắn hơn. Ngược lại, các máy bay cất cánh ngắn như F-35B Lightning II chủ yếu dựa vào khả năng cất cánh và hạ cánh theo chiều dọc và ngắn.
Trong khi đó, Hoa Kỳ và Pháp sử dụng một phương pháp khác liên quan đến hệ thống phóng catapult và cơ chế hỗ trợ phục hồi. Điều này cho phép thực hiện nhiều chuyến bay hơn trong một ngày và dễ dàng phóng và phục hồi máy bay nặng mang theo nhiều vũ khí và nhiên liệu hơn. Hầu hết các hệ thống phóng này đều là dạng sử dụng hơi nước, như trên tàu sân bay Charles de Gaulle của Hải quân Pháp và mười chiếc tàu trong lớp Nimitz, nhưng hệ thống catapult của USS Gerald R. Ford lại sử dụng công nghệ điện từ.
Mặc dù hai tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc (Type 001 và Type 002) có thiết kế "ski-jump", tàu sân bay mới nhất Type-003 Fujian lại được trang bị một hệ thống catapult. Hơn nữa, đây là lần đầu tiên Trung Quốc ra mắt catapult điện từ, một công nghệ lần đầu được tiên phong trên các tàu sân bay thế hệ Ford của Mỹ. Catapult điện từ được coi là vượt trội vì chúng gây ít hư hại cho khung máy bay, yêu cầu không gian ít hơn và không cần nước khử muối (cần thiết để sản xuất hơi nước), hiệu quả về điện năng và chi phí hơn, và cũng có thể điều chỉnh hoạt động cho các máy bay nhỏ hơn - đặc biệt là drone. Tuy nhiên, Mỹ đã gặp phải một số vấn đề trong việc triển khai catapult điện từ, điều này có thể cũng gây khó khăn cho Trung Quốc.
Một ưu tiên khác là động cơ hạt nhân, điều mà chỉ có trong đội tàu sân bay của Mỹ và tàu Charles de Gaulle của Pháp. Điều này cho phép tàu sân bay có khả năng hoạt động không giới hạn mà không cần mang theo nhiên liệu hàng hải, cho phép duy trì tốc độ liên tục trên 30 hải lý (khoảng 55 km/h). Điều này góp phần giảm thời gian di chuyển và làm cho tàu sân bay khó bị theo dõi và tấn công hơn. Chúng cũng lý tưởng để đáp ứng nhu cầu điện cao của các catapult điện từ.
Mặc dù Trung Quốc chưa có bất kỳ tàu sân bay hạt nhân nào, Bắc Kinh đã nghiên cứu các lò phản ứng hạt nhân trên tàu sân bay, và các nhà phân tích đã tìm thấy bằng chứng cho thấy tàu sân bay Type 004 sắp tới của Trung Quốc có thể được trang bị động cơ hạt nhân.
Trung Quốc sẽ cần phát triển các máy bay phù hợp để trang bị cho tàu sân bay của mình. Chỉ có Hải quân Mỹ mới vận hành máy bay chiến đấu tàng hình được phóng bằng catapult, chiếc F-35C Lightning. Và không nghi ngờ gì, tính năng tàng hình rất quan trọng ngay cả trên biển. Trong cuộc chiến Nga-Ukraine hiện tại, không bên nào có máy bay chiến đấu không tàng hình có thể bay xa vào không phận kẻ thù, được bảo vệ bởi các hệ thống phòng không tầm xa hiện đại. Ngược lại, các máy bay chiến đấu tàng hình có thể thâm nhập sâu hơn để tấn công các mục tiêu ưu tiên với tỷ lệ sống sót hợp lý. Hơn nữa, trong các trận không chiến, việc phát hiện kẻ thù trước tiên mang lại lợi thế lớn; trong một trò chơi chiến tranh năm 2017, các máy bay F-35 đã đánh bại các máy bay chiến đấu không tàng hình với tỷ lệ 20-1.
Tuy nhiên, vị thế độc tôn của F-35C sẽ không kéo dài lâu: máy bay chiến đấu mới J-35 của Trung Quốc (rõ ràng được lấy cảm hứng từ F-35) đang gia nhập Hải quân Trung Quốc để hoạt động từ tàu sân bay Type 003. Dĩ nhiên, điều này không có nghĩa là khả năng tối ưu hóa tàng hình hay cảm biến của J-35 sẽ tương đương với F-35.
Trung Quốc cũng cần cải thiện các máy bay tấn công điện tử của mình nếu họ muốn có khả năng cạnh tranh với sự thống trị của Hải quân Mỹ. Các máy bay F-35C sẽ vẫn là thiểu số trên các tàu sân bay Mỹ bên cạnh các máy bay chiến đấu không tàng hình F/A-18E/F Super Hornet. Những máy bay này được hỗ trợ bởi các máy bay EA-18G Growler chuyên dụng để trung hòa các hệ thống phòng không bằng cách sử dụng các pod gây nhiễu và tên lửa chống bức xạ HARM, nhằm tạo điều kiện cho Super Hornets và thậm chí cả F-35C thực hiện nhiệm vụ.
Hải quân Trung Quốc cũng sẽ phụ thuộc vào các máy bay không tàng hình tương đương Super Hornet, là các máy bay J-15 Flying Shark, trong nhiều năm tới - và các kỹ sư Trung Quốc đã phát triển phiên bản tấn công điện tử của riêng họ: J-15D, được trang bị các thiết bị gây nhiễu, cảm biến và tên lửa chống radar.
Các máy bay cảnh báo sớm hiện đại cũng rất quan trọng để giúp đội bay trên tàu sân bay đưa ra quyết định kịp thời. Hiện tại, chỉ có Hải quân Mỹ và Pháp có đội bay trên tàu sân bay vận hành các máy bay lớn E-2 Hawkeye. Những máy bay này bay trước, thực hiện quét 360 độ với các dome radar lớn xoay quanh, giúp tàu sân bay tăng cường nhận thức về các mối đe dọa tiếp cận. Điều này tạo thêm thời gian quý giá để triển khai máy bay chiến đấu, phóng tên lửa chống lại và di chuyển một cách né tránh. Hawkeye cũng có thể hỗ trợ chia sẻ dữ liệu định vị, cho phép các máy bay thân thiện hoạt động ẩn danh hơn với radar chủ động tắt, dựa vào Hawkeye để làm đôi mắt nhìn xa.
Tính hữu ích đáng kể của Hawkeye không hề bị bỏ qua. Hình ảnh trên mạng xã hội Trung Quốc cho thấy Bắc Kinh đã phát triển một phiên bản giống Hawkeye có tên KJ-600. Chúng giống nhau đến từng chi tiết cấu hình đuôi, được tối ưu hóa cho việc hạ cánh trên tàu sân bay.
Với sự phát triển của công nghệ drone, câu hỏi đặt ra là khi nào, không phải nếu, các phương tiện bay không người lái có khả năng tác chiến sẽ gia nhập đội bay trên tàu sân bay. Sắp tới, Hải quân Mỹ đang lên kế hoạch tích hợp MQ-25 Stingray vào sử dụng, ban đầu cho các nhiệm vụ tiếp liệu trên không và trinh sát. Tuy nhiên, Trung Quốc có một nền tảng sản xuất drone lớn và phát triển trưởng thành, và gần đây đã cho ra mắt tàu sân bay drone thử nghiệm, Sichuan, được trang bị catapults và nhiều thang máy máy bay, có khả năng hỗ trợ các drone chiến đấu GJ-11 và CH-series cũng như các drone trinh sát WZ-7.
Vậy tất cả các thách thức kỹ thuật và hoạt động này có ý nghĩa gì khi xem xét cùng nhau? Ngay cả khi Trung Quốc cố gắng thu hẹp khoảng cách giữa các tàu sân bay và đội bay của Mỹ và Trung Quốc, Mỹ vẫn giữ lợi thế 90 năm về kinh nghiệm. Mỹ vận hành tổng cộng 11 tàu sân bay, trong khi Trung Quốc vẫn đang hoàn thiện tàu thứ tư của mình. Về số lượng máy bay chiến đấu dựa trên tàu sân bay, Hải quân Mỹ sở hữu 600 chiếc vào năm 2024, trong khi Trung Quốc ước tính có khoảng 100 chiếc J-15.
Hải quân Mỹ vẫn là gã khổng lồ mười feet trong hoạt động tàu sân bay. Tuy nhiên, đang có một cuộc tranh luận liên quan đến khả năng tồn tại của các tàu sân bay trong kỷ nguyên mà tên lửa tầm xa phát triển mạnh. Về lý thuyết, chỉ cần một phát bắn chuẩn xác từ tên lửa chống tàu của Trung Quốc đã có thể tiêu diệt chiếc tàu sân bay USS Gerald R. Ford trị giá 13 tỷ USD. Nhưng với việc Trung Quốc phát triển ngày càng nhiều vũ khí “chống tiếp cận”, Bắc Kinh dường như vẫn nghĩ rằng các siêu tàu sân bay của Mỹ vẫn là một mối đe dọa lớn.
Nguồn tham khảo: https://www.popularmechanics.com/mi...7/china-naval-advancements-aircraft-carriers/
Tuy nhiên, không có gì bí mật khi Trung Quốc đã làm việc chăm chỉ để xây dựng lực lượng tàu sân bay của riêng mình trong hơn một thập kỷ qua. Khi Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đưa vào hoạt động tàu sân bay đầu tiên, Liaoning, vào năm 2015. Chiếc tàu đầu tiên này có thiết kế khá rời rạc, vì đã vay mượn thân tàu từ một chiếc tàu của Liên Xô còn dang dở và hoen gỉ mà Trung Quốc mua lại vào cuối những năm 1990. Nhưng hiện nay, các xưởng đóng tàu Trung Quốc đã có khả năng sản xuất những chiếc tàu sân bay hiện đại hơn như Shandong và Fujian. Đặc biệt, Trung Quốc đang được cho là đã bắt đầu phát triển chiếc tàu thứ tư.
Như một đầu bếp đang nghiên cứu các nguyên liệu của một nhà hàng đối thủ, Trung Quốc đã theo dõi chặt chẽ các yếu tố cấu thành nên sự thống trị của Hải quân Mỹ về tàu sân bay; và không chỉ tìm cách sao chép chúng, mà còn nâng cao chúng lên. Trong khi thật dễ dàng để xem thường những kẻ sao chép, các quân đội thông minh thực sự cố gắng tìm hiểu những gì mà các đồng minh và đối thủ của họ đang chế tạo và triển khai thành công trước khi phát triển phiên bản của riêng mình. Trong trường hợp của các tàu sân bay, Trung Quốc có nhiều vấn đề kỹ thuật và hoạt động cần vượt qua nếu họ muốn vượt lên trên Hoa Kỳ và trở thành lực lượng tàu sân bay thống trị toàn cầu - và họ đã bắt đầu nỗ lực.
Công nghệ phóng máy bay bằng catapult là ưu tiên hàng đầu, vì thật sự khó khăn để đưa những máy bay chiến đấu hiện đại nhanh và nặng cất cánh và hạ cánh trên boong tàu. Sau cùng, màn trình diễn hài hòa mà Hải quân Mỹ thể hiện với USS Gerald R. Ford không phải là điều đơn giản. Hầu hết các hải quân thường chọn những phương án tiết kiệm nhất, chẳng hạn như boong bay "ski jump" cong hoặc máy bay chiến đấu cất cánh ngắn hiệu suất thấp, hoặc cả hai. Ramp cong hình "ski jump" có vẻ giống như một chiếc ván trượt hoặc một nửa khối ramp của vận động viên trượt ván nếu bạn làm phẳng một bên. Thiết lập này thay đổi vật lý của quy trình cất cánh thông thường, giúp có thể phóng máy bay lên không trung với đường băng ngắn hơn. Ngược lại, các máy bay cất cánh ngắn như F-35B Lightning II chủ yếu dựa vào khả năng cất cánh và hạ cánh theo chiều dọc và ngắn.
Trong khi đó, Hoa Kỳ và Pháp sử dụng một phương pháp khác liên quan đến hệ thống phóng catapult và cơ chế hỗ trợ phục hồi. Điều này cho phép thực hiện nhiều chuyến bay hơn trong một ngày và dễ dàng phóng và phục hồi máy bay nặng mang theo nhiều vũ khí và nhiên liệu hơn. Hầu hết các hệ thống phóng này đều là dạng sử dụng hơi nước, như trên tàu sân bay Charles de Gaulle của Hải quân Pháp và mười chiếc tàu trong lớp Nimitz, nhưng hệ thống catapult của USS Gerald R. Ford lại sử dụng công nghệ điện từ.
Mặc dù hai tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc (Type 001 và Type 002) có thiết kế "ski-jump", tàu sân bay mới nhất Type-003 Fujian lại được trang bị một hệ thống catapult. Hơn nữa, đây là lần đầu tiên Trung Quốc ra mắt catapult điện từ, một công nghệ lần đầu được tiên phong trên các tàu sân bay thế hệ Ford của Mỹ. Catapult điện từ được coi là vượt trội vì chúng gây ít hư hại cho khung máy bay, yêu cầu không gian ít hơn và không cần nước khử muối (cần thiết để sản xuất hơi nước), hiệu quả về điện năng và chi phí hơn, và cũng có thể điều chỉnh hoạt động cho các máy bay nhỏ hơn - đặc biệt là drone. Tuy nhiên, Mỹ đã gặp phải một số vấn đề trong việc triển khai catapult điện từ, điều này có thể cũng gây khó khăn cho Trung Quốc.
Một ưu tiên khác là động cơ hạt nhân, điều mà chỉ có trong đội tàu sân bay của Mỹ và tàu Charles de Gaulle của Pháp. Điều này cho phép tàu sân bay có khả năng hoạt động không giới hạn mà không cần mang theo nhiên liệu hàng hải, cho phép duy trì tốc độ liên tục trên 30 hải lý (khoảng 55 km/h). Điều này góp phần giảm thời gian di chuyển và làm cho tàu sân bay khó bị theo dõi và tấn công hơn. Chúng cũng lý tưởng để đáp ứng nhu cầu điện cao của các catapult điện từ.
Mặc dù Trung Quốc chưa có bất kỳ tàu sân bay hạt nhân nào, Bắc Kinh đã nghiên cứu các lò phản ứng hạt nhân trên tàu sân bay, và các nhà phân tích đã tìm thấy bằng chứng cho thấy tàu sân bay Type 004 sắp tới của Trung Quốc có thể được trang bị động cơ hạt nhân.
Trung Quốc sẽ cần phát triển các máy bay phù hợp để trang bị cho tàu sân bay của mình. Chỉ có Hải quân Mỹ mới vận hành máy bay chiến đấu tàng hình được phóng bằng catapult, chiếc F-35C Lightning. Và không nghi ngờ gì, tính năng tàng hình rất quan trọng ngay cả trên biển. Trong cuộc chiến Nga-Ukraine hiện tại, không bên nào có máy bay chiến đấu không tàng hình có thể bay xa vào không phận kẻ thù, được bảo vệ bởi các hệ thống phòng không tầm xa hiện đại. Ngược lại, các máy bay chiến đấu tàng hình có thể thâm nhập sâu hơn để tấn công các mục tiêu ưu tiên với tỷ lệ sống sót hợp lý. Hơn nữa, trong các trận không chiến, việc phát hiện kẻ thù trước tiên mang lại lợi thế lớn; trong một trò chơi chiến tranh năm 2017, các máy bay F-35 đã đánh bại các máy bay chiến đấu không tàng hình với tỷ lệ 20-1.
Tuy nhiên, vị thế độc tôn của F-35C sẽ không kéo dài lâu: máy bay chiến đấu mới J-35 của Trung Quốc (rõ ràng được lấy cảm hứng từ F-35) đang gia nhập Hải quân Trung Quốc để hoạt động từ tàu sân bay Type 003. Dĩ nhiên, điều này không có nghĩa là khả năng tối ưu hóa tàng hình hay cảm biến của J-35 sẽ tương đương với F-35.
Trung Quốc cũng cần cải thiện các máy bay tấn công điện tử của mình nếu họ muốn có khả năng cạnh tranh với sự thống trị của Hải quân Mỹ. Các máy bay F-35C sẽ vẫn là thiểu số trên các tàu sân bay Mỹ bên cạnh các máy bay chiến đấu không tàng hình F/A-18E/F Super Hornet. Những máy bay này được hỗ trợ bởi các máy bay EA-18G Growler chuyên dụng để trung hòa các hệ thống phòng không bằng cách sử dụng các pod gây nhiễu và tên lửa chống bức xạ HARM, nhằm tạo điều kiện cho Super Hornets và thậm chí cả F-35C thực hiện nhiệm vụ.
Hải quân Trung Quốc cũng sẽ phụ thuộc vào các máy bay không tàng hình tương đương Super Hornet, là các máy bay J-15 Flying Shark, trong nhiều năm tới - và các kỹ sư Trung Quốc đã phát triển phiên bản tấn công điện tử của riêng họ: J-15D, được trang bị các thiết bị gây nhiễu, cảm biến và tên lửa chống radar.
Các máy bay cảnh báo sớm hiện đại cũng rất quan trọng để giúp đội bay trên tàu sân bay đưa ra quyết định kịp thời. Hiện tại, chỉ có Hải quân Mỹ và Pháp có đội bay trên tàu sân bay vận hành các máy bay lớn E-2 Hawkeye. Những máy bay này bay trước, thực hiện quét 360 độ với các dome radar lớn xoay quanh, giúp tàu sân bay tăng cường nhận thức về các mối đe dọa tiếp cận. Điều này tạo thêm thời gian quý giá để triển khai máy bay chiến đấu, phóng tên lửa chống lại và di chuyển một cách né tránh. Hawkeye cũng có thể hỗ trợ chia sẻ dữ liệu định vị, cho phép các máy bay thân thiện hoạt động ẩn danh hơn với radar chủ động tắt, dựa vào Hawkeye để làm đôi mắt nhìn xa.
Tính hữu ích đáng kể của Hawkeye không hề bị bỏ qua. Hình ảnh trên mạng xã hội Trung Quốc cho thấy Bắc Kinh đã phát triển một phiên bản giống Hawkeye có tên KJ-600. Chúng giống nhau đến từng chi tiết cấu hình đuôi, được tối ưu hóa cho việc hạ cánh trên tàu sân bay.
Với sự phát triển của công nghệ drone, câu hỏi đặt ra là khi nào, không phải nếu, các phương tiện bay không người lái có khả năng tác chiến sẽ gia nhập đội bay trên tàu sân bay. Sắp tới, Hải quân Mỹ đang lên kế hoạch tích hợp MQ-25 Stingray vào sử dụng, ban đầu cho các nhiệm vụ tiếp liệu trên không và trinh sát. Tuy nhiên, Trung Quốc có một nền tảng sản xuất drone lớn và phát triển trưởng thành, và gần đây đã cho ra mắt tàu sân bay drone thử nghiệm, Sichuan, được trang bị catapults và nhiều thang máy máy bay, có khả năng hỗ trợ các drone chiến đấu GJ-11 và CH-series cũng như các drone trinh sát WZ-7.
Vậy tất cả các thách thức kỹ thuật và hoạt động này có ý nghĩa gì khi xem xét cùng nhau? Ngay cả khi Trung Quốc cố gắng thu hẹp khoảng cách giữa các tàu sân bay và đội bay của Mỹ và Trung Quốc, Mỹ vẫn giữ lợi thế 90 năm về kinh nghiệm. Mỹ vận hành tổng cộng 11 tàu sân bay, trong khi Trung Quốc vẫn đang hoàn thiện tàu thứ tư của mình. Về số lượng máy bay chiến đấu dựa trên tàu sân bay, Hải quân Mỹ sở hữu 600 chiếc vào năm 2024, trong khi Trung Quốc ước tính có khoảng 100 chiếc J-15.
Hải quân Mỹ vẫn là gã khổng lồ mười feet trong hoạt động tàu sân bay. Tuy nhiên, đang có một cuộc tranh luận liên quan đến khả năng tồn tại của các tàu sân bay trong kỷ nguyên mà tên lửa tầm xa phát triển mạnh. Về lý thuyết, chỉ cần một phát bắn chuẩn xác từ tên lửa chống tàu của Trung Quốc đã có thể tiêu diệt chiếc tàu sân bay USS Gerald R. Ford trị giá 13 tỷ USD. Nhưng với việc Trung Quốc phát triển ngày càng nhiều vũ khí “chống tiếp cận”, Bắc Kinh dường như vẫn nghĩ rằng các siêu tàu sân bay của Mỹ vẫn là một mối đe dọa lớn.
Nguồn tham khảo: https://www.popularmechanics.com/mi...7/china-naval-advancements-aircraft-carriers/
