Trong suốt lịch sử, những con đập đã trở thành một trong những công cụ quan trọng nhất của nhân loại trong việc kiểm soát tài nguyên nước. Những con đập đầu tiên được xây dựng ở vùng Lưỡng Hà cổ đại phục vụ cho nhiều mục đích mà ngày nay vẫn còn giữ nguyên giá trị, như tưới tiêu và kiểm soát lũ lụt. Tuy nhiên, khoảng một vài thế kỷ sau, với sự phát triển của công nghệ, con đập cũng đã được sử dụng để sản xuất năng lượng thủy điện. Mặc dù đem lại nhiều lợi ích, nhưng trong suốt quá trình phát triển này, chúng ta cũng đã nhận thấy những hệ quả không mong muốn mà các con đập mang lại.
Một nghiên cứu mới đây được công bố trên tạp chí Geophysical Research Letters của một nhóm nhà khoa học tại Đại học Harvard cho thấy rằng sự gia tăng xây dựng đập từ năm 1835 đến 2011 đã khóa lại một lượng nước khổng lồ, dẫn đến việc vị trí của các cực Trái Đất đã bị dịch chuyển nhẹ. Điều này xảy ra bởi vì lớp vỏ Trái Đất được đặt trên một lớp đá lỏng ở dưới. Khi khối lượng nước bị giữ lại bởi các con đập, nó có thể tác động đến hướng quay của các cực Trái Đất. Hình ảnh được các nhà khoa học mô tả giống như việc đập một nắm đất sét lên một quả bóng rổ rồi quay nó. Để duy trì quán tính, quả bóng sẽ có xu hướng dịch chuyển nhẹ về phía xích đạo, từ đó ảnh hưởng đến các cực trong một quá trình được gọi là “di chuyển cực thực sự”.
Tin vui là Trái Đất không có nguy cơ bị nghiêng như hành tinh Uranus. Sau hai thế kỷ xây dựng đập điên cuồng, với khoảng 7.000 con đập, các cực chỉ dịch chuyển khoảng 1 mét (khoảng 3 feet) và gây ra sự giảm 0,83 inch trong mực nước biển toàn cầu. "Khi chúng ta giữ nước lại sau đập, không chỉ làm giảm nước trong đại dương, dẫn đến sự giảm mực nước biển toàn cầu, mà còn phân bổ khối lượng một cách khác nhau trên toàn cầu," Natasha Valencic, sinh viên tốt nghiệp tại Đại học Harvard và là tác giả chính của nghiên cứu cho biết. "Chúng ta không phải lo lắng về việc rơi vào một kỷ băng hà mới, vì các cực chỉ dịch chuyển khoảng 1 mét, nhưng điều này có những hệ quả đối với mực nước biển."
Một điều thú vị là sự dịch chuyển của các cực cũng tương thích với lịch sử của công nghiệp hóa. Từ năm 1835 đến 1954, phần lớn các con đập được xây dựng ở Bắc Mỹ và Châu Âu, giúp dịch chuyển cực Bắc 20 cm về phía kinh độ 103 độ Đông. Khi Đông Phi và châu Á bắt đầu xây dựng đập vào nửa sau thế kỷ 20, các cực lại dịch chuyển một lần nữa - lần này là 56 cm về phía kinh độ 117 độ Tây, theo các tác giả.
Một ví dụ nổi bật về tác động khổng lồ của các con đập có thể thấy rõ qua việc phân tích ảnh hưởng của Đập Tam Hiệp ở Trung Quốc, con đập lớn nhất thế giới. Năm 2005, nhà khoa học NASA Benjamin Fong Chao đã chỉ ra rằng, khi đầy nước, con đập này đã làm chậm tốc độ quay của Trái Đất khoảng 0,06 micro giây, tương đương 60 tỷ giây.
Tuy nhiên, các con đập không phải là yếu tố duy nhất do con người gây ra ảnh hưởng đến hướng của các cực Trái Đất. Một nghiên cứu năm 2023 đã phân tích tác động của việc bơm nước ngầm từ các hồ chứa, ước tính rằng từ năm 1993 đến 2010, việc mất nước ròng đã lên tới khoảng 2 triệu tấn và gây ra một sự dịch chuyển 4,36 cm mỗi năm.
Rõ ràng, con người vẫn đang tác động đến hành tinh của chúng ta theo nhiều cách phức tạp. Hy vọng rằng, với những hiểu biết ngày càng sâu sắc hơn về những tác động này, chúng ta có thể giảm thiểu những hệ quả tiêu cực mà chúng mang lại.
Nguồn tham khảo: https://www.popularmechanics.com/science/environment/a65374656/dams-pole-movement/
Một nghiên cứu mới đây được công bố trên tạp chí Geophysical Research Letters của một nhóm nhà khoa học tại Đại học Harvard cho thấy rằng sự gia tăng xây dựng đập từ năm 1835 đến 2011 đã khóa lại một lượng nước khổng lồ, dẫn đến việc vị trí của các cực Trái Đất đã bị dịch chuyển nhẹ. Điều này xảy ra bởi vì lớp vỏ Trái Đất được đặt trên một lớp đá lỏng ở dưới. Khi khối lượng nước bị giữ lại bởi các con đập, nó có thể tác động đến hướng quay của các cực Trái Đất. Hình ảnh được các nhà khoa học mô tả giống như việc đập một nắm đất sét lên một quả bóng rổ rồi quay nó. Để duy trì quán tính, quả bóng sẽ có xu hướng dịch chuyển nhẹ về phía xích đạo, từ đó ảnh hưởng đến các cực trong một quá trình được gọi là “di chuyển cực thực sự”.
Tin vui là Trái Đất không có nguy cơ bị nghiêng như hành tinh Uranus. Sau hai thế kỷ xây dựng đập điên cuồng, với khoảng 7.000 con đập, các cực chỉ dịch chuyển khoảng 1 mét (khoảng 3 feet) và gây ra sự giảm 0,83 inch trong mực nước biển toàn cầu. "Khi chúng ta giữ nước lại sau đập, không chỉ làm giảm nước trong đại dương, dẫn đến sự giảm mực nước biển toàn cầu, mà còn phân bổ khối lượng một cách khác nhau trên toàn cầu," Natasha Valencic, sinh viên tốt nghiệp tại Đại học Harvard và là tác giả chính của nghiên cứu cho biết. "Chúng ta không phải lo lắng về việc rơi vào một kỷ băng hà mới, vì các cực chỉ dịch chuyển khoảng 1 mét, nhưng điều này có những hệ quả đối với mực nước biển."
Một điều thú vị là sự dịch chuyển của các cực cũng tương thích với lịch sử của công nghiệp hóa. Từ năm 1835 đến 1954, phần lớn các con đập được xây dựng ở Bắc Mỹ và Châu Âu, giúp dịch chuyển cực Bắc 20 cm về phía kinh độ 103 độ Đông. Khi Đông Phi và châu Á bắt đầu xây dựng đập vào nửa sau thế kỷ 20, các cực lại dịch chuyển một lần nữa - lần này là 56 cm về phía kinh độ 117 độ Tây, theo các tác giả.
Một ví dụ nổi bật về tác động khổng lồ của các con đập có thể thấy rõ qua việc phân tích ảnh hưởng của Đập Tam Hiệp ở Trung Quốc, con đập lớn nhất thế giới. Năm 2005, nhà khoa học NASA Benjamin Fong Chao đã chỉ ra rằng, khi đầy nước, con đập này đã làm chậm tốc độ quay của Trái Đất khoảng 0,06 micro giây, tương đương 60 tỷ giây.
Tuy nhiên, các con đập không phải là yếu tố duy nhất do con người gây ra ảnh hưởng đến hướng của các cực Trái Đất. Một nghiên cứu năm 2023 đã phân tích tác động của việc bơm nước ngầm từ các hồ chứa, ước tính rằng từ năm 1993 đến 2010, việc mất nước ròng đã lên tới khoảng 2 triệu tấn và gây ra một sự dịch chuyển 4,36 cm mỗi năm.
Rõ ràng, con người vẫn đang tác động đến hành tinh của chúng ta theo nhiều cách phức tạp. Hy vọng rằng, với những hiểu biết ngày càng sâu sắc hơn về những tác động này, chúng ta có thể giảm thiểu những hệ quả tiêu cực mà chúng mang lại.
Nguồn tham khảo: https://www.popularmechanics.com/science/environment/a65374656/dams-pole-movement/
