Cách đây ba tháng, Cristiani Martínez, một người mẹ 28 tuổi, bắt đầu làm việc như một nhân viên vệ sinh tại trung tâm phân phối của Amazon nằm ngay trong khu phố Nueva Esperanza ở Tijuana. Martínez làm ca đêm và phải chăm sóc hai đứa con nhỏ của mình vào ban ngày, vì vậy cô chỉ có khoảng ba đến bốn giờ ngủ mỗi ngày.
Nueva Esperanza là một khu phố nhỏ với vài trăm cư dân. Trên đầu họ là tòa nhà Amazon màu xanh da trời, cao vút bên trên những vùng đất hoang và những chiếc lò xo đệm, tất cả đều sẽ sớm được sử dụng làm vật liệu xây dựng cho những ngôi nhà của người dân. Đường trải nhựa duy nhất trong khu phố là con đường dẫn vào và ra khỏi trung tâm hoàn thiện đơn hàng của Amazon. Trong ca làm việc, Martínez cùng hai đồng nghiệp từ khu phố làm việc, tạo thành toàn bộ đội ngũ vệ sinh làm việc ban đêm tại trung tâm, một tòa nhà rộng 32.000 mét vuông cách nhà họ chỉ 500 mét. Khi trời mưa, những con đường đất trở thành những dòng sông bùn sâu tới đầu gối. Họ không có cách nào khác để đến nơi làm việc. Martínez phải thay toàn bộ quần áo và giày mỗi khi đến công ty.
Với công việc chỉ giới hạn trong các khu vực vệ sinh và nhà ăn, mức lương rất thấp. Những công nhân Amazon từ Nueva Esperanza hiện được trả 52 peso (hơn 2,6 USD) mỗi giờ. Tirso Hernnández, một nhân viên vệ sinh 59 tuổi tại kho, cho biết mức lương này thấp hơn so với những nhân viên khác làm cùng công việc ở các công ty lân cận. “Đó là công việc duy nhất mà chúng tôi có thể tiếp cận trực tiếp,” Martínez nói, “bởi vì với những công việc khác, bạn phải nộp đơn trực tuyến và, thật ra, nhiều người trong chúng tôi không biết cách làm điều đó, chứ đừng nói đến việc có máy tính.”
Vào tháng 9 năm 2021, Amazon đã phải đối mặt với sự phản đối khi thiết lập trung tâm phân phối mới ở Tijuana, ngay tại Nueva Esperanza. Sự tương phản giữa tòa nhà lấp lánh của Amazon và những túp lều tạm bợ làm bằng bìa và thép gây ra một loạt các bài báo tiêu cực và sự phản đối trên mạng. Để phản ứng với sự phẫn nộ này, Amazon đã phát biểu rằng công ty sẽ tương tác với cộng đồng địa phương. Họ hứa hẹn sẽ tạo ra 250 "việc làm với mức lương cạnh tranh và phúc lợi", cũng như "đánh giá cách cộng đồng Tijuana có thể được hỗ trợ thông qua chương trình trách nhiệm xã hội Amazon Gives".
Ngay sau đó, để ủng hộ Amazon, nữ thị trưởng Tijuana thời điểm đó đã công khai ủng hộ trung tâm hoàn thiện đơn hàng, cho rằng "khi bạn thay đổi một môi trường, các khu vực xung quanh cũng sẽ được biến đổi." Tuy nhiên, theo một cuộc trao đổi với 15 cư dân của Nueva Esperanza, bao gồm sáu người làm việc tại trung tâm hoàn thiện, cả công nhân lẫn cư dân đều khẳng định rằng Amazon đã không thực hiện đúng các hứa hẹn cơ bản của mình. Những người làm việc tại đây vẫn phải chịu đựng điều kiện làm việc kém, và khu phố vẫn thiếu sự phát triển đô thị và các dịch vụ cơ bản. “Chúng tôi chưa thấy bất kỳ tiến triển nào mà họ đã hứa hẹn,” Genaro Hernández, một người 58 tuổi đã làm việc ba tháng tại kho, cho biết.
Những gì cư dân hiểu theo tuyên bố của Amazon thì lại quá "mở và mơ hồ". Carlos Atilano, điều phối viên Hội đồng các Tổ chức công dân độc lập (COCI) — một tổ chức luật sư chuyên về công lý xã hội, lao động và chính trị ở Tijuana, đã chỉ trích rằng, “họ không bắt buộc Amazon phải hành động… [tuyên bố] có thể được coi là một tài liệu gây hiểu lầm có chủ đích, tạo ra những kỳ vọng sai lầm trong cộng đồng, và rõ ràng là được soạn thảo để tránh phải đối diện với trách nhiệm thực sự nào.”
Tính đến nay, Amazon vẫn chưa cung cấp thêm thông tin nào kể từ khi phát biểu hồi năm 2021 và cũng không trả lời yêu cầu bình luận từ Rest of World. Hứa hẹn ít rõ ràng nhất trong tuyên bố của Amazon là họ sẽ “đánh giá cách cộng đồng Tijuana có thể được hỗ trợ thông qua chương trình trách nhiệm xã hội Amazon Gives.” Trên trang web của công ty, Amazon Gives cho biết họ hỗ trợ hàng chục nguyên nhân từ thiện trên toàn cầu, từ việc tài trợ các dự án cơ sở hạ tầng như xây dựng trường học hay giếng ở các khu vực ở Mỹ Latinh và châu Phi, đến việc quyên góp thực phẩm và thiết bị điện tử trên khắp thế giới, như họ đã làm chỉ cách Tijuana vài ki-lô-mét — tại San Diego.
Tuy nhiên, khu phố Nueva Esperanza và Tijuana lại không xuất hiện trong danh sách các chiến dịch của Amazon Gives. Hứa hẹn trong cùng một tuyên bố của Amazon về việc tạo ra 250 việc làm có lương cao và phúc lợi rõ ràng hơn, nhưng cuộc trò chuyện với các chuyên gia và cư dân cho thấy rằng Nueva Esperanza gần như bị loại khỏi những cơ hội này. Khi Rest of World hỏi Amazon liệu họ đã tạo ra 250 việc làm tại trung tâm phân phối Tijuana chưa, không nhận được câu trả lời nào.
Cư dân trong khu phố xác định đã có sáu người từ Nueva Esperanza làm việc tại trung tâm. Bốn trong số họ cho biết, kể từ khi nó mở cửa, có khoảng 25 đến 30 người từ khu phố đã làm việc ở đó, tất cả đều là hợp đồng ngắn hạn và không có phúc lợi. Chỉ có một người từ khu phố có thể tìm được việc làm ngoài các phòng vệ sinh và nhà ăn, nhưng thời gian làm việc ngắn; hợp đồng của anh bị chấm dứt chỉ sau vài tháng, theo lời kể của cư dân Javier López Hernández.
Tương tự, hai cư dân khác, Genaro Hernández và Tirso Hernández López, chia sẻ rằng những người trong khu phố muốn nộp đơn xin việc nhưng không thể do thiếu giấy tờ cần thiết, như hồ sơ cư trú chính thức từ các công ty tiện ích (nhiều cư dân không có vì không có tiện ích). Hernández López, người đang làm việc ca sáng tại trung tâm, nói rằng, “Đây là công việc duy nhất mà tôi còn.”
Lisbeth Chávez, một nhà nhân học xã hội tại Đại học Tự trị Baja California (UABC), cho biết tình trạng loại trừ trên thực tế đối với cư dân Nueva Esperanza khỏi các công việc tốt nhất tại trung tâm hoàn thiện rất đi đôi với sự bất ổn xã hội và kinh tế sâu sắc mà họ đang sống. Để thực sự tạo ra sự khác biệt trong cộng đồng, Atilano nhấn mạnh, Amazon cần phải chủ động tìm kiếm, tuyển dụng và đào tạo cư dân.
Về phần mình, Martínez cho biết do không đủ khả năng chi trả cho việc giữ trẻ cho hai đứa con vào ban ngày, cô buộc phải rơi vào "cơn ác mộng" của ca làm việc 12 giờ vào ban đêm — bốn ngày liên tiếp, mỗi tuần. “Mọi người đều mệt sau khi không ngủ, rồi dọn dẹp, rồi trở về nhà, và rồi lại cảm thấy kiệt sức hơn vì tôi biết tôi sẽ phải dậy sớm,” cô nói.
“Ai cũng biết đây là vi phạm pháp luật,” Atilano cho hay, vì luật lao động liên bang của Mexico quy định rằng “ca làm đêm không được vượt quá bảy giờ và những công nhân này rõ ràng đang làm việc 12 giờ mỗi ngày trong bốn ngày liên tiếp.” Không chỉ họ lo sợ bị mất việc nếu phàn nàn, mà cách họ được hợp đồng cũng ngăn cản họ tổ chức hoặc tích lũy phúc lợi, theo lời López Hernández, một cư dân 20 tuổi của Nueva Esperanza đã làm việc như một nhân viên hợp đồng tại kho Amazon Tijuana trong một tháng, giải thích rằng hợp đồng của họ không bao giờ kéo dài quá ba tháng. “Điều duy nhất mà người ta mong muốn là được phân công vào một khu vực tốt,” anh nói. “Nhưng chúng tôi sẽ mãi là những người dọn dẹp, không có cơ hội thăng tiến.”
Thay vì chấp nhận các điều khoản của Amazon, hầu hết những người từ Nueva Esperanza đã làm việc tại trung tâm hoàn thiện đều chọn cách ra đi nếu có khả năng. Một trong số họ, Madai Natividad López, 30 tuổi, đã làm việc trong hai tháng cho đến khi cô cảm thấy không chịu đựng được nữa. Khi cô tiếp cận Amazon để trở thành nhân viên chính thức, công ty đã đưa cô qua quy trình nộp đơn và nói rằng cô sẽ nhận được cuộc gọi. Nhưng cô đã không bao giờ nhận được phản hồi. Giờ đây, cô cảm thấy chán nản khi nhìn thấy tòa nhà khổng lồ mỗi ngày như một biểu tượng của những gì cô cảm thấy là những hứa hẹn đã bị phá vỡ. “Mọi thứ không bao giờ cải thiện,” cô nói. “Chúng tôi vẫn phải chịu đựng những thiếu thốn và những vấn đề như trước — không có gì thay đổi.”
Nguồn tham khảo: https://restofworld.org/2022/amazon-tijuana-slum-failed-promises/
Nueva Esperanza là một khu phố nhỏ với vài trăm cư dân. Trên đầu họ là tòa nhà Amazon màu xanh da trời, cao vút bên trên những vùng đất hoang và những chiếc lò xo đệm, tất cả đều sẽ sớm được sử dụng làm vật liệu xây dựng cho những ngôi nhà của người dân. Đường trải nhựa duy nhất trong khu phố là con đường dẫn vào và ra khỏi trung tâm hoàn thiện đơn hàng của Amazon. Trong ca làm việc, Martínez cùng hai đồng nghiệp từ khu phố làm việc, tạo thành toàn bộ đội ngũ vệ sinh làm việc ban đêm tại trung tâm, một tòa nhà rộng 32.000 mét vuông cách nhà họ chỉ 500 mét. Khi trời mưa, những con đường đất trở thành những dòng sông bùn sâu tới đầu gối. Họ không có cách nào khác để đến nơi làm việc. Martínez phải thay toàn bộ quần áo và giày mỗi khi đến công ty.
Với công việc chỉ giới hạn trong các khu vực vệ sinh và nhà ăn, mức lương rất thấp. Những công nhân Amazon từ Nueva Esperanza hiện được trả 52 peso (hơn 2,6 USD) mỗi giờ. Tirso Hernnández, một nhân viên vệ sinh 59 tuổi tại kho, cho biết mức lương này thấp hơn so với những nhân viên khác làm cùng công việc ở các công ty lân cận. “Đó là công việc duy nhất mà chúng tôi có thể tiếp cận trực tiếp,” Martínez nói, “bởi vì với những công việc khác, bạn phải nộp đơn trực tuyến và, thật ra, nhiều người trong chúng tôi không biết cách làm điều đó, chứ đừng nói đến việc có máy tính.”
Vào tháng 9 năm 2021, Amazon đã phải đối mặt với sự phản đối khi thiết lập trung tâm phân phối mới ở Tijuana, ngay tại Nueva Esperanza. Sự tương phản giữa tòa nhà lấp lánh của Amazon và những túp lều tạm bợ làm bằng bìa và thép gây ra một loạt các bài báo tiêu cực và sự phản đối trên mạng. Để phản ứng với sự phẫn nộ này, Amazon đã phát biểu rằng công ty sẽ tương tác với cộng đồng địa phương. Họ hứa hẹn sẽ tạo ra 250 "việc làm với mức lương cạnh tranh và phúc lợi", cũng như "đánh giá cách cộng đồng Tijuana có thể được hỗ trợ thông qua chương trình trách nhiệm xã hội Amazon Gives".
Ngay sau đó, để ủng hộ Amazon, nữ thị trưởng Tijuana thời điểm đó đã công khai ủng hộ trung tâm hoàn thiện đơn hàng, cho rằng "khi bạn thay đổi một môi trường, các khu vực xung quanh cũng sẽ được biến đổi." Tuy nhiên, theo một cuộc trao đổi với 15 cư dân của Nueva Esperanza, bao gồm sáu người làm việc tại trung tâm hoàn thiện, cả công nhân lẫn cư dân đều khẳng định rằng Amazon đã không thực hiện đúng các hứa hẹn cơ bản của mình. Những người làm việc tại đây vẫn phải chịu đựng điều kiện làm việc kém, và khu phố vẫn thiếu sự phát triển đô thị và các dịch vụ cơ bản. “Chúng tôi chưa thấy bất kỳ tiến triển nào mà họ đã hứa hẹn,” Genaro Hernández, một người 58 tuổi đã làm việc ba tháng tại kho, cho biết.
Những gì cư dân hiểu theo tuyên bố của Amazon thì lại quá "mở và mơ hồ". Carlos Atilano, điều phối viên Hội đồng các Tổ chức công dân độc lập (COCI) — một tổ chức luật sư chuyên về công lý xã hội, lao động và chính trị ở Tijuana, đã chỉ trích rằng, “họ không bắt buộc Amazon phải hành động… [tuyên bố] có thể được coi là một tài liệu gây hiểu lầm có chủ đích, tạo ra những kỳ vọng sai lầm trong cộng đồng, và rõ ràng là được soạn thảo để tránh phải đối diện với trách nhiệm thực sự nào.”
Tính đến nay, Amazon vẫn chưa cung cấp thêm thông tin nào kể từ khi phát biểu hồi năm 2021 và cũng không trả lời yêu cầu bình luận từ Rest of World. Hứa hẹn ít rõ ràng nhất trong tuyên bố của Amazon là họ sẽ “đánh giá cách cộng đồng Tijuana có thể được hỗ trợ thông qua chương trình trách nhiệm xã hội Amazon Gives.” Trên trang web của công ty, Amazon Gives cho biết họ hỗ trợ hàng chục nguyên nhân từ thiện trên toàn cầu, từ việc tài trợ các dự án cơ sở hạ tầng như xây dựng trường học hay giếng ở các khu vực ở Mỹ Latinh và châu Phi, đến việc quyên góp thực phẩm và thiết bị điện tử trên khắp thế giới, như họ đã làm chỉ cách Tijuana vài ki-lô-mét — tại San Diego.
Tuy nhiên, khu phố Nueva Esperanza và Tijuana lại không xuất hiện trong danh sách các chiến dịch của Amazon Gives. Hứa hẹn trong cùng một tuyên bố của Amazon về việc tạo ra 250 việc làm có lương cao và phúc lợi rõ ràng hơn, nhưng cuộc trò chuyện với các chuyên gia và cư dân cho thấy rằng Nueva Esperanza gần như bị loại khỏi những cơ hội này. Khi Rest of World hỏi Amazon liệu họ đã tạo ra 250 việc làm tại trung tâm phân phối Tijuana chưa, không nhận được câu trả lời nào.
Cư dân trong khu phố xác định đã có sáu người từ Nueva Esperanza làm việc tại trung tâm. Bốn trong số họ cho biết, kể từ khi nó mở cửa, có khoảng 25 đến 30 người từ khu phố đã làm việc ở đó, tất cả đều là hợp đồng ngắn hạn và không có phúc lợi. Chỉ có một người từ khu phố có thể tìm được việc làm ngoài các phòng vệ sinh và nhà ăn, nhưng thời gian làm việc ngắn; hợp đồng của anh bị chấm dứt chỉ sau vài tháng, theo lời kể của cư dân Javier López Hernández.
Tương tự, hai cư dân khác, Genaro Hernández và Tirso Hernández López, chia sẻ rằng những người trong khu phố muốn nộp đơn xin việc nhưng không thể do thiếu giấy tờ cần thiết, như hồ sơ cư trú chính thức từ các công ty tiện ích (nhiều cư dân không có vì không có tiện ích). Hernández López, người đang làm việc ca sáng tại trung tâm, nói rằng, “Đây là công việc duy nhất mà tôi còn.”
Lisbeth Chávez, một nhà nhân học xã hội tại Đại học Tự trị Baja California (UABC), cho biết tình trạng loại trừ trên thực tế đối với cư dân Nueva Esperanza khỏi các công việc tốt nhất tại trung tâm hoàn thiện rất đi đôi với sự bất ổn xã hội và kinh tế sâu sắc mà họ đang sống. Để thực sự tạo ra sự khác biệt trong cộng đồng, Atilano nhấn mạnh, Amazon cần phải chủ động tìm kiếm, tuyển dụng và đào tạo cư dân.
Về phần mình, Martínez cho biết do không đủ khả năng chi trả cho việc giữ trẻ cho hai đứa con vào ban ngày, cô buộc phải rơi vào "cơn ác mộng" của ca làm việc 12 giờ vào ban đêm — bốn ngày liên tiếp, mỗi tuần. “Mọi người đều mệt sau khi không ngủ, rồi dọn dẹp, rồi trở về nhà, và rồi lại cảm thấy kiệt sức hơn vì tôi biết tôi sẽ phải dậy sớm,” cô nói.
“Ai cũng biết đây là vi phạm pháp luật,” Atilano cho hay, vì luật lao động liên bang của Mexico quy định rằng “ca làm đêm không được vượt quá bảy giờ và những công nhân này rõ ràng đang làm việc 12 giờ mỗi ngày trong bốn ngày liên tiếp.” Không chỉ họ lo sợ bị mất việc nếu phàn nàn, mà cách họ được hợp đồng cũng ngăn cản họ tổ chức hoặc tích lũy phúc lợi, theo lời López Hernández, một cư dân 20 tuổi của Nueva Esperanza đã làm việc như một nhân viên hợp đồng tại kho Amazon Tijuana trong một tháng, giải thích rằng hợp đồng của họ không bao giờ kéo dài quá ba tháng. “Điều duy nhất mà người ta mong muốn là được phân công vào một khu vực tốt,” anh nói. “Nhưng chúng tôi sẽ mãi là những người dọn dẹp, không có cơ hội thăng tiến.”
Thay vì chấp nhận các điều khoản của Amazon, hầu hết những người từ Nueva Esperanza đã làm việc tại trung tâm hoàn thiện đều chọn cách ra đi nếu có khả năng. Một trong số họ, Madai Natividad López, 30 tuổi, đã làm việc trong hai tháng cho đến khi cô cảm thấy không chịu đựng được nữa. Khi cô tiếp cận Amazon để trở thành nhân viên chính thức, công ty đã đưa cô qua quy trình nộp đơn và nói rằng cô sẽ nhận được cuộc gọi. Nhưng cô đã không bao giờ nhận được phản hồi. Giờ đây, cô cảm thấy chán nản khi nhìn thấy tòa nhà khổng lồ mỗi ngày như một biểu tượng của những gì cô cảm thấy là những hứa hẹn đã bị phá vỡ. “Mọi thứ không bao giờ cải thiện,” cô nói. “Chúng tôi vẫn phải chịu đựng những thiếu thốn và những vấn đề như trước — không có gì thay đổi.”
Nguồn tham khảo: https://restofworld.org/2022/amazon-tijuana-slum-failed-promises/
