Nói rằng “chống lão hóa” là một thú vui đặc biệt của người dân Mỹ có lẽ vẫn chưa đủ. Dự báo đến năm 2024, các chuyên gia ước tính ngành công nghiệp chống lão hóa sẽ đạt giá trị khoảng 52 tỷ USD (tương đương khoảng 1.200 nghìn tỷ VNĐ) và sẽ còn phát triển vượt qua mốc 100 tỷ USD (khoảng 2.300 nghìn tỷ VNĐ) vào cuối thập kỷ này. Những sản phẩm này hứa hẹn sẽ dừng lại - hoặc ít nhất là làm chậm lại - những tác động tiêu cực nhất của quá trình lão hóa, điều này quả thật không thể chối cãi. Thực tế là, trong suốt thập kỷ vừa qua, chúng ta đã chứng minh rằng những thói quen và điều kiện sống được cải thiện có thể gia tăng tuổi thọ của một cộng đồng.
Tuy nhiên, bức tranh này lại trở nên phức tạp hơn nhiều đối với các nhà khoa học đang nghiên cứu về lão hóa, hay còn được gọi là “senescence.” Có thể khẳng định rằng tuổi thọ trung bình - chủ yếu là nhờ vào những cải tiến về dinh dưỡng và sự phát triển của y học (đặc biệt là việc giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh) - đã được cải thiện qua các thế hệ. Dự báo rằng trong vòng 30 năm tới, số lượng người sống đến 100 tuổi ở Mỹ sẽ tăng gấp bốn lần. Nhưng một câu hỏi trong hàng chục năm nghiên cứu về lão hóa con người vẫn chưa có lời giải: Liệu tỷ lệ senescence của con người có thể đang thay đổi qua các thế hệ hay không?
Đây là một câu hỏi đã được đặt ra từ lâu. Nền tảng của nghiên cứu liên quan đến tỷ lệ tử vong này có nguồn gốc từ đầu thế kỷ 19, khi nhà toán học Benjamin Gompertz lần đầu tiên thiết lập tỷ lệ tử vong. Công trình của ông cho thấy, ban đầu tỷ lệ rất thấp, nhưng sau đó tăng lên theo cùng một tỷ lệ phần trăm năm này qua năm khác. Tuy nhiên, tỷ lệ này vẫn tiếp tục tăng khi ta già đi, giống như lãi suất kép trong quỹ hưu trí 401(k). Ban đầu mọi thứ diễn ra chậm, nhưng sau đó nó tăng vọt.
Gần đây, một nghiên cứu mới được đăng tải trên máy chủ preprint aXiv bởi Silvio Patricio, một trợ lý nghiên cứu tại Trung tâm Liên ngành về Động lực học Dân số tại Đại học Nam Đan Mạch, đã phân tích câu hỏi này bằng cách xem xét lại một lý thuyết được James W. Vaupel đưa ra vào năm 2010. Trong nghiên cứu của mình, Vaupel phát hiện ra rằng tỷ lệ senescence của con người - mà Gompertz đã tính toán vào năm 1825 - không thay đổi giữa các thế hệ, nhưng quá trình lão hóa đã bị trì hoãn lại một thập kỷ. Vaupel xây dựng giả thuyết này dựa trên nhiều nghiên cứu từ năm 1994 và nhận thấy rằng độ dốc của tỷ lệ tử vong hầu như không thay đổi. Tuy nhiên, những nghiên cứu khác đã thách thức lý thuyết này khi phát hiện ra những biến đổi nhỏ nhưng bền vững giữa các tỷ lệ lão hóa.
Những mẫu hình này đặt ra một câu hỏi sâu sắc hơn: chúng ta đang nhìn thấy sự thay đổi sinh học thực sự trong cách con người già đi - hay đang có điều gì khác? Patricio viết: “Một khả năng là điều trông giống như sự thay đổi trong [tỷ lệ lão hóa] không phải là sinh học, mà là lịch sử. Những sự kiện theo thời kỳ - chẳng hạn như Chiến tranh thế giới I, cúm năm 1918, hoặc Chiến tranh thế giới II - ảnh hưởng đến nhiều thế hệ cùng lúc, chỉ là ở những độ tuổi khác nhau. Nếu những sự kiện như vậy có những hậu quả lâu dài, chúng có thể làm sai lệch kiểu mẫu tử vong theo thế hệ một cách tinh tế.”
Patricio đặt ra mục tiêu giải quyết vấn đề này một lần và mãi mãi. Sử dụng một mô hình hỗn hợp, nhà nghiên cứu đã tách biệt tỷ lệ tử vong liên quan đến tuổi tác (tức là, cái chết liên quan đến tuổi tác) ra khỏi dữ liệu tử vong cộng đồng chung từ Pháp, Đan Mạch, Ý và Thụy Điển (anh cũng đã tinh chỉnh dữ liệu để giảm bớt ảnh hưởng của tỷ lệ tử vong trong thời kỳ đầu đời). Sau khi phát triển các ước tính cụ thể theo thế hệ của độ dốc Gompertz, Patricio phát hiện ra rằng lão hóa không hoàn toàn đồng đều giữa các thế hệ, và điều này có khả năng là do hiện tượng trôi dạt gây ra bởi những cú sốc dân số mà các thế hệ mang theo như những "vết tích" của những sự kiện trong quá khứ - ngay cả khi chúng xảy ra bên ngoài vòng đời của chính họ.
“Sau khi lọc ra tỷ lệ tử vong không liên quan đến tuổi tác và tính đến sự tích lũy của những hiệu ứng dân số chung, [tỷ lệ lão hóa] trở nên nhất quán một cách đáng kể,” Patricio viết. “Không có xu hướng nào có ý nghĩa, và không có bằng chứng nào cho thấy sinh học của lão hóa đang thay đổi giữa các thế hệ. Sự biến đổi còn lại không phải là trôi dạt sinh học mà là dấu vết của lịch sử - kết quả tích lũy của những cú sốc trải qua theo thời gian.”
Vậy, nếu tỷ lệ lão hóa thực sự không thay đổi, liệu ngành công nghiệp chống lão hóa có phải chỉ là những người bán thuốc mê? Câu trả lời là có và không. Trong khi tỷ lệ lão hóa khá ổn định giữa các thế hệ và dân số, việc ăn uống hợp lý, tập thể dục và nghỉ ngơi đủ giấc vẫn sẽ làm điều kỳ diệu cho tuổi thọ của bạn và giúp đảm bảo rằng "lãi suất" từ cái chết không ập đến quá sớm.
Tỷ lệ mà chúng ta xuất hiện tóc bạc có thể là một thực tế không thể thay đổi của sinh học, nhưng không có nghĩa là chúng ta không thể trải qua nó một cách duyên dáng.
Nguồn tham khảo: https://www.popularmechanics.com/science/health/a64908925/speed-of-aging/
Tuy nhiên, bức tranh này lại trở nên phức tạp hơn nhiều đối với các nhà khoa học đang nghiên cứu về lão hóa, hay còn được gọi là “senescence.” Có thể khẳng định rằng tuổi thọ trung bình - chủ yếu là nhờ vào những cải tiến về dinh dưỡng và sự phát triển của y học (đặc biệt là việc giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh) - đã được cải thiện qua các thế hệ. Dự báo rằng trong vòng 30 năm tới, số lượng người sống đến 100 tuổi ở Mỹ sẽ tăng gấp bốn lần. Nhưng một câu hỏi trong hàng chục năm nghiên cứu về lão hóa con người vẫn chưa có lời giải: Liệu tỷ lệ senescence của con người có thể đang thay đổi qua các thế hệ hay không?
Đây là một câu hỏi đã được đặt ra từ lâu. Nền tảng của nghiên cứu liên quan đến tỷ lệ tử vong này có nguồn gốc từ đầu thế kỷ 19, khi nhà toán học Benjamin Gompertz lần đầu tiên thiết lập tỷ lệ tử vong. Công trình của ông cho thấy, ban đầu tỷ lệ rất thấp, nhưng sau đó tăng lên theo cùng một tỷ lệ phần trăm năm này qua năm khác. Tuy nhiên, tỷ lệ này vẫn tiếp tục tăng khi ta già đi, giống như lãi suất kép trong quỹ hưu trí 401(k). Ban đầu mọi thứ diễn ra chậm, nhưng sau đó nó tăng vọt.
Gần đây, một nghiên cứu mới được đăng tải trên máy chủ preprint aXiv bởi Silvio Patricio, một trợ lý nghiên cứu tại Trung tâm Liên ngành về Động lực học Dân số tại Đại học Nam Đan Mạch, đã phân tích câu hỏi này bằng cách xem xét lại một lý thuyết được James W. Vaupel đưa ra vào năm 2010. Trong nghiên cứu của mình, Vaupel phát hiện ra rằng tỷ lệ senescence của con người - mà Gompertz đã tính toán vào năm 1825 - không thay đổi giữa các thế hệ, nhưng quá trình lão hóa đã bị trì hoãn lại một thập kỷ. Vaupel xây dựng giả thuyết này dựa trên nhiều nghiên cứu từ năm 1994 và nhận thấy rằng độ dốc của tỷ lệ tử vong hầu như không thay đổi. Tuy nhiên, những nghiên cứu khác đã thách thức lý thuyết này khi phát hiện ra những biến đổi nhỏ nhưng bền vững giữa các tỷ lệ lão hóa.
Những mẫu hình này đặt ra một câu hỏi sâu sắc hơn: chúng ta đang nhìn thấy sự thay đổi sinh học thực sự trong cách con người già đi - hay đang có điều gì khác? Patricio viết: “Một khả năng là điều trông giống như sự thay đổi trong [tỷ lệ lão hóa] không phải là sinh học, mà là lịch sử. Những sự kiện theo thời kỳ - chẳng hạn như Chiến tranh thế giới I, cúm năm 1918, hoặc Chiến tranh thế giới II - ảnh hưởng đến nhiều thế hệ cùng lúc, chỉ là ở những độ tuổi khác nhau. Nếu những sự kiện như vậy có những hậu quả lâu dài, chúng có thể làm sai lệch kiểu mẫu tử vong theo thế hệ một cách tinh tế.”
Patricio đặt ra mục tiêu giải quyết vấn đề này một lần và mãi mãi. Sử dụng một mô hình hỗn hợp, nhà nghiên cứu đã tách biệt tỷ lệ tử vong liên quan đến tuổi tác (tức là, cái chết liên quan đến tuổi tác) ra khỏi dữ liệu tử vong cộng đồng chung từ Pháp, Đan Mạch, Ý và Thụy Điển (anh cũng đã tinh chỉnh dữ liệu để giảm bớt ảnh hưởng của tỷ lệ tử vong trong thời kỳ đầu đời). Sau khi phát triển các ước tính cụ thể theo thế hệ của độ dốc Gompertz, Patricio phát hiện ra rằng lão hóa không hoàn toàn đồng đều giữa các thế hệ, và điều này có khả năng là do hiện tượng trôi dạt gây ra bởi những cú sốc dân số mà các thế hệ mang theo như những "vết tích" của những sự kiện trong quá khứ - ngay cả khi chúng xảy ra bên ngoài vòng đời của chính họ.
“Sau khi lọc ra tỷ lệ tử vong không liên quan đến tuổi tác và tính đến sự tích lũy của những hiệu ứng dân số chung, [tỷ lệ lão hóa] trở nên nhất quán một cách đáng kể,” Patricio viết. “Không có xu hướng nào có ý nghĩa, và không có bằng chứng nào cho thấy sinh học của lão hóa đang thay đổi giữa các thế hệ. Sự biến đổi còn lại không phải là trôi dạt sinh học mà là dấu vết của lịch sử - kết quả tích lũy của những cú sốc trải qua theo thời gian.”
Vậy, nếu tỷ lệ lão hóa thực sự không thay đổi, liệu ngành công nghiệp chống lão hóa có phải chỉ là những người bán thuốc mê? Câu trả lời là có và không. Trong khi tỷ lệ lão hóa khá ổn định giữa các thế hệ và dân số, việc ăn uống hợp lý, tập thể dục và nghỉ ngơi đủ giấc vẫn sẽ làm điều kỳ diệu cho tuổi thọ của bạn và giúp đảm bảo rằng "lãi suất" từ cái chết không ập đến quá sớm.
Tỷ lệ mà chúng ta xuất hiện tóc bạc có thể là một thực tế không thể thay đổi của sinh học, nhưng không có nghĩa là chúng ta không thể trải qua nó một cách duyên dáng.
Nguồn tham khảo: https://www.popularmechanics.com/science/health/a64908925/speed-of-aging/
