Câu chuyện về sự sống trên Trái Đất cũng đồng nghĩa với câu chuyện về các loại núi lửa, đặc biệt là những sự kiện núi lửa mang tính hủy diệt có khả năng quét sạch hầu hết cuộc sống sinh học trên hành tinh của chúng ta. Một ví dụ điển hình là sự tuyệt chủng trong kỷ Permi - Trias, diễn ra khoảng 252 triệu năm trước, được cho là do một vùng núi lửa bất thường gọi là Siberian Traps gây ra. Ngoài ra, các vụ phun trào núi lửa cũng đã thúc đẩy sự kết thúc của các loài khủng long cách đây 66 triệu năm (dù một tiểu hành tinh có đường kính 10 km xứng đáng nhận phần lớn công lao cho sự kiện này).
Chính vì vậy, việc hiểu rõ nguồn gốc sâu bên trong lớp địa chất của Trái Đất có thể giúp các nhà khoa học tái tạo lại lịch sử địa chất của hành tinh cũng như cải thiện khả năng dự đoán những vụ phun trào núi lửa lớn trong tương lai. Nhằm có cái nhìn rõ hơn về những gì đang diễn ra dưới chân chúng ta, một nhóm các nhà khoa học, dẫn đầu bởi các nhà nghiên cứu tại Đại học Wollongong (UOW) ở Australia, đã tái tạo một tỷ năm dòng đối lưu trong lớp manti và 300 triệu năm các kênh dẫn magma nhằm xác định nguồn gốc của những sự kiện núi lửa dữ dội nhất trên Trái Đất. Một trong những câu hỏi lớn là: Liệu các cấu trúc có kích thước lớn trong lớp manti dưới cùng, được gọi là BLOBS, có chuyển động hay giữ nguyên vị trí?
Sau khi so sánh dữ liệu từ ba bộ dữ liệu với các mô hình của mình, họ phát hiện rằng BLOBS có khả năng di chuyển, mặc dù rất chậm - khoảng một centimet mỗi năm. Kết quả này đã được công bố tuần trước trên tạp chí Communications Earth & Environment. Annalise Cucchiaro, ứng viên tiến sĩ tại UOW và là tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: “Nghiên cứu mối quan hệ giữa các vụ phun trào núi lửa trên bề mặt với những quy trình động lực học quy mô lớn diễn ra cách chúng ta 2500 km dưới lòng đất thực sự làm nổi bật tính kết nối của hành tinh chúng ta.” Công trình này nhấn mạnh tầm quan trọng của các luồng manti trong vai trò như những “đường cao tốc magma” dẫn xuống bề mặt, tạo ra những vụ phun trào khổng lồ. Nó cũng chỉ ra rằng những luồng này di chuyển cùng với nguồn gốc của chúng, là các BLOBS.
Nằm ở độ sâu từ 2.000 đến 3.000 km dưới bề mặt châu Phi và đại dương Thái Bình Dương, nơi mà các BLOBS di chuyển tạo ra những luồng manti có hình dạng giống như kẹo, với “cán” là đuôi của luồng và “kẹo” là đầu của luồng gần bề mặt. Các nhà nghiên cứu phát hiện rằng các vụ phun trào thường xảy ra ở trên hoặc gần các BLOBS này, cho thấy rằng các luồng manti cũng nghiêng khi chúng nổi lên hướng về lớp vỏ trái đất.
Một centimet mỗi năm có thể không có vẻ gì là đáng kể, nhưng trong suốt lịch sử địa chất của Trái Đất, những centimet này cộng lại sẽ tạo ra những thay đổi đáng kể cho câu chuyện địa chất của hành tinh. Mặc dù bằng chứng cho thấy BLOBS là những thực thể động là rất mạnh, các tác giả trong một bài viết đăng trên The Conversation cũng lưu ý rằng một trong bốn mô hình còn hỗ trợ giả thuyết BLOBS cố định, vì vậy ý tưởng này không thể hoàn toàn bị loại bỏ. Nhưng với sự hiểu biết sâu sắc hơn về cách BLOBS di chuyển, các nhà khoa học hiện đang háo hức muốn phân tích thành phần hóa học của chúng bằng cách theo dõi sự tiến hóa của chúng theo thời gian.
Nicolas Flament, một đồng tác giả của nghiên cứu từ UOW, cho biết: “Nghiên cứu này giải quyết một trong những câu hỏi đã làm khó các nhà khoa học từ lâu - liệu các BLOBS có đứng yên hay di động và chúng liên quan thế nào đến các vụ phun trào núi lửa khổng lồ.” Vì vậy, thật thú vị khi cuối cùng có thể bắt đầu giải mã những bí ẩn này.
Nguồn tham khảo: https://www.popularmechanics.com/science/environment/a65403308/blobs-mantle-plumes/
Chính vì vậy, việc hiểu rõ nguồn gốc sâu bên trong lớp địa chất của Trái Đất có thể giúp các nhà khoa học tái tạo lại lịch sử địa chất của hành tinh cũng như cải thiện khả năng dự đoán những vụ phun trào núi lửa lớn trong tương lai. Nhằm có cái nhìn rõ hơn về những gì đang diễn ra dưới chân chúng ta, một nhóm các nhà khoa học, dẫn đầu bởi các nhà nghiên cứu tại Đại học Wollongong (UOW) ở Australia, đã tái tạo một tỷ năm dòng đối lưu trong lớp manti và 300 triệu năm các kênh dẫn magma nhằm xác định nguồn gốc của những sự kiện núi lửa dữ dội nhất trên Trái Đất. Một trong những câu hỏi lớn là: Liệu các cấu trúc có kích thước lớn trong lớp manti dưới cùng, được gọi là BLOBS, có chuyển động hay giữ nguyên vị trí?
Sau khi so sánh dữ liệu từ ba bộ dữ liệu với các mô hình của mình, họ phát hiện rằng BLOBS có khả năng di chuyển, mặc dù rất chậm - khoảng một centimet mỗi năm. Kết quả này đã được công bố tuần trước trên tạp chí Communications Earth & Environment. Annalise Cucchiaro, ứng viên tiến sĩ tại UOW và là tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: “Nghiên cứu mối quan hệ giữa các vụ phun trào núi lửa trên bề mặt với những quy trình động lực học quy mô lớn diễn ra cách chúng ta 2500 km dưới lòng đất thực sự làm nổi bật tính kết nối của hành tinh chúng ta.” Công trình này nhấn mạnh tầm quan trọng của các luồng manti trong vai trò như những “đường cao tốc magma” dẫn xuống bề mặt, tạo ra những vụ phun trào khổng lồ. Nó cũng chỉ ra rằng những luồng này di chuyển cùng với nguồn gốc của chúng, là các BLOBS.
Nằm ở độ sâu từ 2.000 đến 3.000 km dưới bề mặt châu Phi và đại dương Thái Bình Dương, nơi mà các BLOBS di chuyển tạo ra những luồng manti có hình dạng giống như kẹo, với “cán” là đuôi của luồng và “kẹo” là đầu của luồng gần bề mặt. Các nhà nghiên cứu phát hiện rằng các vụ phun trào thường xảy ra ở trên hoặc gần các BLOBS này, cho thấy rằng các luồng manti cũng nghiêng khi chúng nổi lên hướng về lớp vỏ trái đất.
Một centimet mỗi năm có thể không có vẻ gì là đáng kể, nhưng trong suốt lịch sử địa chất của Trái Đất, những centimet này cộng lại sẽ tạo ra những thay đổi đáng kể cho câu chuyện địa chất của hành tinh. Mặc dù bằng chứng cho thấy BLOBS là những thực thể động là rất mạnh, các tác giả trong một bài viết đăng trên The Conversation cũng lưu ý rằng một trong bốn mô hình còn hỗ trợ giả thuyết BLOBS cố định, vì vậy ý tưởng này không thể hoàn toàn bị loại bỏ. Nhưng với sự hiểu biết sâu sắc hơn về cách BLOBS di chuyển, các nhà khoa học hiện đang háo hức muốn phân tích thành phần hóa học của chúng bằng cách theo dõi sự tiến hóa của chúng theo thời gian.
Nicolas Flament, một đồng tác giả của nghiên cứu từ UOW, cho biết: “Nghiên cứu này giải quyết một trong những câu hỏi đã làm khó các nhà khoa học từ lâu - liệu các BLOBS có đứng yên hay di động và chúng liên quan thế nào đến các vụ phun trào núi lửa khổng lồ.” Vì vậy, thật thú vị khi cuối cùng có thể bắt đầu giải mã những bí ẩn này.
Nguồn tham khảo: https://www.popularmechanics.com/science/environment/a65403308/blobs-mantle-plumes/
