Vào ngày 1 tháng 10 năm 2024, Iran đã tiến hành cuộc tấn công lớn thứ hai bằng tên lửa đạn đạo vào Israel, tiếp tục vòng xoáy leo thang và trả đũa giữa hai quốc gia này. Cuộc tấn công lần này có sự tham gia của từ 180 đến 200 tên lửa đạn đạo, so với cuộc tấn công của Iran hồi tháng 4 trước đó với 120 tên lửa đạn đạo, 30 tên lửa hành trình và hơn 170 máy bay không người lái ******. Cuộc tấn công lần này được cho là được ra lệnh bởi Lãnh đạo Tối cao Ali Khamenei, thay vì tổng thống mới của Iran, như một động thái nhằm lấy lại thể diện sau một loạt thất bại mà Israel đã gây ra cho nhóm Hezbollah, một đồng minh thân cận của Iran.
Dù cuộc tấn công của Iran có thể đã kích hoạt một cuộc chiến quy mô lớn, nhưng may mắn là điều đó đã không xảy ra. Khi Israel đáp trả vào ngày 26 tháng 10 với một cuộc không kích quy mô lớn có sự tham gia của hơn 100 máy bay, họ đã tránh được việc nhắm vào các cơ sở năng lượng và hạt nhân quan trọng nhất của Iran. Tuy nhiên, cuộc phản công này đã khiến năm quân nhân Iran thiệt mạng.
Lãnh đạo Iran có thể đã dựa vào giả định rằng cuộc tấn công của họ sẽ không gây ra tổn thất lớn do nhiều yếu tố như tỷ lệ thất bại cao, khả năng cảnh báo sớm của Mỹ và Israel, tập trung vào việc tấn công các mục tiêu quân sự ở khu vực ít dân cư, và có thể cả việc tin tưởng vào việc Israel và đồng minh có thể tận dụng công nghệ phòng thủ tên lửa đạn đạo để giảm thiểu hậu quả của cuộc tấn công.
Cuộc tấn công tên lửa của Iran bắt đầu sau 7 giờ tối theo giờ địa phương, xuất phát từ các điểm phóng ở Tabriz, Kashan và Tehran, cách Tel Aviv từ 750, 970 đến 1.000 km. Cuộc tấn công kéo dài 20 phút với các tên lửa lao xuống, cùng với các tên lửa đánh chặn của Israel, đã tạo ra những vệt sáng rực rỡ trên bầu trời đêm. Nhiều tên lửa được ghi nhận đã phát nổ trong một quả cầu “lửa” màu tím, cho thấy chúng đã bị đánh chặn khi còn ở ngoài bầu khí quyển.
Ba căn cứ không quân của Israel tại Tel Nof, Hatzerim và Nevatim đã bị thiệt hại. Một vụ tấn công đã kích hoạt một vụ nổ thứ cấp tại Tel Nof, trong khi hình ảnh vệ tinh cho thấy hơn 30 hố va chạm tại Nevatim, tuy nhiên không có máy bay nào bị thiệt hại. Một tên lửa dường như đã nhắm vào trụ sở Mossad ở trung tâm Tel Aviv, nhưng đã trượt mục tiêu khoảng một phần ba dặm. Những mảnh vỡ có thể gây chết người cũng đã rơi khắp nơi trong nước, làm hư hại các tòa nhà, làm bị thương một vài công dân Israel và Jordan, và lan tỏa nỗi sợ hãi.
Tuy nhiên, giống như cuộc tấn công hồi tháng 4, cuộc đột kích tháng 10 này chỉ khiến một người thiệt mạng, lần này là một người Palestine ở Gaza bị trúng mảnh vỡ từ một tên lửa bị đánh chặn ở Bờ Tây. Quân đội Israel khẳng định rằng “phần lớn” tên lửa đã bị đánh chặn, trong khi truyền thông Iran một cách nghi ngờ tuyên bố tỷ lệ xuyên phá lên tới 90%. Điều này bao gồm các tên lửa tầm trung Emad và Qadr cùng với loại tên lửa siêu thanh mới hơn là Fattah-1. Mặc dù quân đội Israel đã phủ nhận việc phát hiện ra đạn dược siêu thanh, nhưng hình ảnh phóng tên lửa và hình ảnh mảnh vỡ cho thấy có thể một số tên lửa đã được sử dụng.
Dù có những hai chiều tranh cãi, một số lượng “đáng kể” tên lửa đã không bị đánh chặn, theo các chuyên gia. Chưa rõ mức độ nào của phòng thủ Israel đã không thể ngăn chặn được các tên lửa - có thể Israel đã tự nguyện chỉ đánh chặn những tên lửa nhất định để tránh cạn kiệt nguồn dự trữ tên lửa đánh chặn Arrow.
Iran có thể đã xem việc buộc Israel phải tiêu hao những tên lửa Arrow trị giá hàng triệu đô la là một chiến thắng, vì điều này khiến Israel dễ bị tổn thương hơn trước những cuộc tấn công tên lửa trong tương lai. Tên lửa đạn đạo là loại vũ khí đắt tiền, mạnh mẽ, nhanh chóng và thường không chính xác trong khoảng cách xa. Trong khi tên lửa hành trình giống như một chiếc máy bay không người lái chạy bằng động cơ phản lực, thì tên lửa đạn đạo là một loại tên lửa không người lái được phóng lên vũ trụ trước khi lao xuống mục tiêu với tốc độ gấp nhiều lần tốc độ âm thanh.
Các cuộc tấn công của Iran vào Israel cho đến nay đã gây ít thiệt hại hơn so với các chiến dịch tên lửa đạn đạo của các quốc gia khác. Giữa tháng 2 và tháng 5 năm 1988, các tên lửa đạn đạo Iraq nhắm vào các thành phố Iran đã giết hại hơn 4.000 dân thường - một sự kiện đã dẫn đến việc Iran phải mất hàng thập kỷ để xây dựng kho vũ khí tên lửa lớn mà họ đang sử dụng.
Ngay cả trường hợp đầu tiên sử dụng tên lửa đạn đạo trong chiến tranh trong Thế chiến II cũng có nhiều thương vong hơn. Đức Quốc xã đã phóng tổng cộng 3.172 tên lửa V-2 chủ yếu vào London và Bỉ. Mặc dù độ chính xác rất thấp, nhưng các cuộc tấn công này đã làm chết từ 5.000 đến 9.000 người (chủ yếu là dân thường).
Cả Đồng minh lẫn Iran đều không có bất kỳ hệ thống phòng không nào có thể ngăn chặn một tên lửa đạn đạo ngay khi được phóng. Nhưng đó không phải là trường hợp của Israel, khi nước này đã phát triển một hệ thống phòng thủ không quân đa lớp phức tạp, bắt đầu từ cuộc chiến vùng Vịnh năm 1991 với sự trợ giúp kỹ thuật của Mỹ.
Tất cả các tên lửa đạn đạo đều khó bị tiêu diệt. Và càng có khả năng bay xa, càng cao và nhanh hơn, thì tên lửa tầm trung (MRBM) và tên lửa tầm xa càng khó bị đánh chặn. Điều này khiến cho việc phòng thủ có khả năng đánh chặn tên lửa tầm trung, tầm trung và liên lục địa rất hiếm và tốn kém.
Do địa lý, Iran chỉ có thể tấn công Israel bằng các tên lửa tầm trung trở lên. Hệ thống phòng vệ chủ yếu của Israel chống lại tên lửa tầm trung đến từ các tên lửa đánh chặn Arrow-2 và Arrow-3, loại thứ hai có khả năng tiêu diệt cả tên lửa tầm liên lục địa nhờ vào các tên lửa đánh chặn chính xác, đạt được tốc độ phi thường nhờ không bị nặng nề bởi đầu đạn nổ gần.
Radar tầm xa, như radar EL/M-2080 Green Pine khổng lồ của Israel nặng tới 65 tấn, có khả năng phát hiện mục tiêu cách đó từ 310 đến 560 km, cung cấp cảnh báo sớm, theo dõi và hỗ trợ việc đánh chặn tên lửa.
Hệ thống Arrow của Israel được bổ sung bởi các đồng minh trong khu vực. Hải quân Mỹ cho biết các tàu khu trục USS Bulkeley và USS Cole đã phóng “khoảng một tá” tên lửa SM-3, nặng 1,5 tấn, với khả năng đánh chặn, và cho biết đã làm vô hiệu hóa nhiều mục tiêu. Jordan cũng đã tuyên bố đã bắn hạ tên lửa bay qua lãnh thổ của họ (điều này không rõ ràng), và các máy bay Typhoon của Anh cũng đã hỗ trợ, rất có thể bằng cách chia sẻ dữ liệu theo dõi radar.
Một lý do khác khiến cuộc tấn công này không gây thiệt hại lớn như có thể là vì công dân Israel đã nhận được ba giờ cảnh báo trước khi tình báo Mỹ thông báo cho chính phủ Israel về cuộc tấn công sắp tới.
Các phòng thủ của Israel cũng đã được thông báo ngay sau khi phóng tên lửa nhờ vào các vệ tinh trinh sát hồng ngoại của Mỹ (hay SBIRS), có khả năng phát hiện ánh sáng sáng rực từ các động cơ tên lửa từ không gian. Vì vậy, công dân Israel đã nhận được cảnh báo thứ hai rằng tên lửa đang trên đường đến 15 phút trước khi đợt tấn công đầu tiên xảy ra.
Riêng tên lửa của Iran có tỷ lệ thất bại quan sát cao. Trong cuộc tấn công tháng 4, có khoảng một nửa trong số 120 tên lửa đã thất bại trong quá trình phóng hoặc rơi sớm trên đường đến mục tiêu. Lần này, một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết một số lượng “đáng kể” tên lửa đã thất bại, điều này có thể chỉ ra một sự cải thiện khiêm tốn.
Tên lửa đạn đạo được ưa chuộng bởi các quốc gia không thể dựa vào máy bay chiến đấu của họ để thực hiện các cuộc tấn công tầm xa do sự ưu việt của không quân địch và/hoặc tầm hoạt động không đủ. Điều này rất đúng với tình hình quân sự của Iran hiện tại.
Bên cạnh đó, các tên lửa tầm xa của Iran không thuộc quyền kiểm soát của không quân hay quân đội chuyên phòng thủ trong nước, mà do Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Iran (IRGC) phụ trách các hoạt động bên ngoài biên giới Iran. Kể từ năm 2017, IRGC đã bắt đầu sử dụng các tên lửa đạn đạo thế hệ mới như một công cụ mạnh mẽ để tấn công các đối thủ ở Iraq, Syria và (sau này vào năm 2024) cả Pakistan, ban đầu nhắm đến các nhóm phi nhà nước như lực lượng ly khai người Kurd và các tay súng ISIS không có khả năng trả đũa tương xứng.
Tuy nhiên, vào tháng 1 năm 2020, sau khi một cuộc không kích của Mỹ làm thiệt mạng một tướng Iran tại Iraq, Iran đã phóng hơn một tá tên lửa vào hai căn cứ quân sự Mỹ tại Iraq, nơi không có bất kỳ hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo nào. Nhờ vào hệ thống cảnh báo sớm, binh lính Mỹ đã kịp thời vào hầm ngầm và cuộc tấn công không gây ra thiệt hại nào cho quân đội Mỹ (mặc dù đã làm hơn 110 quân nhân bị thương do các chấn thương não nghiêm trọng). Nếu có một số tên lửa đó lệch hướng một chút hoặc đến sớm hơn dự kiến, cuộc tấn công này có thể đã gây thiệt hại cho quân đội Mỹ và kích hoạt một phản ứng bạo lực từ Mỹ. Tuy nhiên, trong trường hợp không có kết quả nào như vậy, chính quyền Trump đã không đáp trả.
Cuộc tấn công tên lửa tháng 4 năm 2024 của Iran vào Israel diễn ra tương tự, mặc dù ở quy mô lớn hơn, và lần này đối mặt với phòng thủ mạnh mẽ. Về mặt kỹ thuật, Israel đã đáp trả bằng một cuộc không kích thành công nhắm vào một hệ thống phòng không S-300 của Iran, nhưng điều này là hạn chế đến mức không khiến hai bên xảy ra các cuộc tấn công trả đũa lẫn nhau.
Việc Iran sử dụng tên lửa đạn đạo trong thời kỳ tương đối hòa bình là điều không bình thường. Nga và hiếm khi Ukraina sử dụng loại vũ khí này, nhưng trong bối cảnh của một cuộc chiến quốc tế lớn. Và thực tế, Triều Tiên đã phát triển tên lửa đạn đạo và đầu đạn hạt nhân nhằm để răn đe và có sức mạnh thương lượng, nhưng chưa bao giờ bắn một quả nào trong thực chiến. Có lẽ chúng được sử dụng như một công cụ thay thế cho sức mạnh không quân kiểu Mỹ. Israel cũng đã sử dụng các tên lửa đạn đạo phóng từ không trung của mình để đáp trả Iran.
Mặc dù các cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo của Iran không thành công trong việc tiêu diệt các mục tiêu đã định, nhưng sự hiển hiện của chúng về mặt chính trị được Iran đánh giá cao, thể hiện cho kẻ thù, đồng minh và công chúng trong nước sự sẵn sàng của nhà nước trong việc phát động những cuộc tấn công mạnh mẽ.
Tuy nhiên, Iran có thể đang học được bài học sai lầm rằng những cuộc tấn công như vậy có thể được thực hiện với ít rủi ro trong việc kích hoạt một cuộc chiến, trong khi thực tế, họ có thể chỉ may mắn không gây ra một cuộc chiến lớn hơn - cho đến nay. Nếu Iran phát triển được đầu đạn hạt nhân (hiện tại họ chưa có), cũng sẽ gia tăng rủi ro rằng các cuộc tấn công tên lửa đạn đạo thông thường có thể bị nhầm lẫn với các cuộc tấn công hạt nhân, dẫn đến một phản ứng hạt nhân từ Israel.
Kể từ khi V-2 ra mắt vào năm 1944, tên lửa đạn đạo luôn mang tính không ổn định về số thương vong. Bất chấp nhiều tên lửa V-2 không trúng mục tiêu, tỷ lệ thiệt hại trung bình vẫn cao do các cú đánh “may mắn” gây ra những sự kiện thảm khốc, như một vụ việc tháng 12 năm 1944 khi một tên lửa V-2 trúng một rạp chiếu phim đông đúc ở Antwerp, đã làm 567 người thiệt mạng.
Chỉ cần một tên lửa lừa được hệ thống phòng không và trực tiếp trúng một mục tiêu dễ tổn thương là đủ. Ngay cả khi Iran cố gắng giới hạn việc nhắm mục tiêu các tên lửa vào các mục tiêu quân sự (như họ dường như đã cố gắng trong cuộc tấn công gần đây), độ khó trong việc nhắm chính xác tên lửa đạn đạo - cùng với việc một số mục tiêu quân sự nằm trong các khu vực đô thị đông đúc - có thể dẫn đến những thương vong không mong muốn cho dân thường sớm hay muộn.
Khi Iran tạo ra một mô hình tấn công như vậy, các đối thủ của họ có thể quyết định trả đũa mạnh mẽ hơn, như đã thấy trong cuộc phản công mạnh mẽ của Israel vào ngày 26 tháng 10. Cho đến nay, thiệt hại mà cả hai bên gây ra vẫn chưa đủ lớn để dẫn đến một cuộc chiến kéo dài, nhưng mỗi cuộc tấn công mới đều có nguy cơ thay đổi cục diện.
Tất nhiên, vẫn có động lực mạnh mẽ cho cả Mỹ và Israel để tiếp tục hạn chế trả đũa, lo ngại về một cuộc xung đột kéo dài và tốn kém mà không rõ điểm kết thúc hay điều kiện chiến thắng. Nhưng một lần nữa, những lo ngại này có thể bị áp lực công chúng về việc leo thang nếu một cuộc tấn công gây thiệt hại lớn cho một mục tiêu nhạy cảm.
Hiện tại, tuy nhiên, những tiến bộ trong công nghệ phòng thủ tên lửa và cảnh báo sớm đã tạo ra một tình huống kỳ lạ, trong đó hệ thống phòng thủ mạnh mẽ của Israel thực sự cho phép Iran sử dụng các vũ khí mạnh mẽ với số lượng lớn mà không cần lo lắng về hậu quả.
Nguồn tham khảo: https://www.popularmechanics.com/military/weapons/a62787150/iran-ballistic-missile-attacks/
Dù cuộc tấn công của Iran có thể đã kích hoạt một cuộc chiến quy mô lớn, nhưng may mắn là điều đó đã không xảy ra. Khi Israel đáp trả vào ngày 26 tháng 10 với một cuộc không kích quy mô lớn có sự tham gia của hơn 100 máy bay, họ đã tránh được việc nhắm vào các cơ sở năng lượng và hạt nhân quan trọng nhất của Iran. Tuy nhiên, cuộc phản công này đã khiến năm quân nhân Iran thiệt mạng.
Lãnh đạo Iran có thể đã dựa vào giả định rằng cuộc tấn công của họ sẽ không gây ra tổn thất lớn do nhiều yếu tố như tỷ lệ thất bại cao, khả năng cảnh báo sớm của Mỹ và Israel, tập trung vào việc tấn công các mục tiêu quân sự ở khu vực ít dân cư, và có thể cả việc tin tưởng vào việc Israel và đồng minh có thể tận dụng công nghệ phòng thủ tên lửa đạn đạo để giảm thiểu hậu quả của cuộc tấn công.
Cuộc tấn công tên lửa của Iran bắt đầu sau 7 giờ tối theo giờ địa phương, xuất phát từ các điểm phóng ở Tabriz, Kashan và Tehran, cách Tel Aviv từ 750, 970 đến 1.000 km. Cuộc tấn công kéo dài 20 phút với các tên lửa lao xuống, cùng với các tên lửa đánh chặn của Israel, đã tạo ra những vệt sáng rực rỡ trên bầu trời đêm. Nhiều tên lửa được ghi nhận đã phát nổ trong một quả cầu “lửa” màu tím, cho thấy chúng đã bị đánh chặn khi còn ở ngoài bầu khí quyển.
Ba căn cứ không quân của Israel tại Tel Nof, Hatzerim và Nevatim đã bị thiệt hại. Một vụ tấn công đã kích hoạt một vụ nổ thứ cấp tại Tel Nof, trong khi hình ảnh vệ tinh cho thấy hơn 30 hố va chạm tại Nevatim, tuy nhiên không có máy bay nào bị thiệt hại. Một tên lửa dường như đã nhắm vào trụ sở Mossad ở trung tâm Tel Aviv, nhưng đã trượt mục tiêu khoảng một phần ba dặm. Những mảnh vỡ có thể gây chết người cũng đã rơi khắp nơi trong nước, làm hư hại các tòa nhà, làm bị thương một vài công dân Israel và Jordan, và lan tỏa nỗi sợ hãi.
Tuy nhiên, giống như cuộc tấn công hồi tháng 4, cuộc đột kích tháng 10 này chỉ khiến một người thiệt mạng, lần này là một người Palestine ở Gaza bị trúng mảnh vỡ từ một tên lửa bị đánh chặn ở Bờ Tây. Quân đội Israel khẳng định rằng “phần lớn” tên lửa đã bị đánh chặn, trong khi truyền thông Iran một cách nghi ngờ tuyên bố tỷ lệ xuyên phá lên tới 90%. Điều này bao gồm các tên lửa tầm trung Emad và Qadr cùng với loại tên lửa siêu thanh mới hơn là Fattah-1. Mặc dù quân đội Israel đã phủ nhận việc phát hiện ra đạn dược siêu thanh, nhưng hình ảnh phóng tên lửa và hình ảnh mảnh vỡ cho thấy có thể một số tên lửa đã được sử dụng.
Dù có những hai chiều tranh cãi, một số lượng “đáng kể” tên lửa đã không bị đánh chặn, theo các chuyên gia. Chưa rõ mức độ nào của phòng thủ Israel đã không thể ngăn chặn được các tên lửa - có thể Israel đã tự nguyện chỉ đánh chặn những tên lửa nhất định để tránh cạn kiệt nguồn dự trữ tên lửa đánh chặn Arrow.
Iran có thể đã xem việc buộc Israel phải tiêu hao những tên lửa Arrow trị giá hàng triệu đô la là một chiến thắng, vì điều này khiến Israel dễ bị tổn thương hơn trước những cuộc tấn công tên lửa trong tương lai. Tên lửa đạn đạo là loại vũ khí đắt tiền, mạnh mẽ, nhanh chóng và thường không chính xác trong khoảng cách xa. Trong khi tên lửa hành trình giống như một chiếc máy bay không người lái chạy bằng động cơ phản lực, thì tên lửa đạn đạo là một loại tên lửa không người lái được phóng lên vũ trụ trước khi lao xuống mục tiêu với tốc độ gấp nhiều lần tốc độ âm thanh.
Các cuộc tấn công của Iran vào Israel cho đến nay đã gây ít thiệt hại hơn so với các chiến dịch tên lửa đạn đạo của các quốc gia khác. Giữa tháng 2 và tháng 5 năm 1988, các tên lửa đạn đạo Iraq nhắm vào các thành phố Iran đã giết hại hơn 4.000 dân thường - một sự kiện đã dẫn đến việc Iran phải mất hàng thập kỷ để xây dựng kho vũ khí tên lửa lớn mà họ đang sử dụng.
Ngay cả trường hợp đầu tiên sử dụng tên lửa đạn đạo trong chiến tranh trong Thế chiến II cũng có nhiều thương vong hơn. Đức Quốc xã đã phóng tổng cộng 3.172 tên lửa V-2 chủ yếu vào London và Bỉ. Mặc dù độ chính xác rất thấp, nhưng các cuộc tấn công này đã làm chết từ 5.000 đến 9.000 người (chủ yếu là dân thường).
Cả Đồng minh lẫn Iran đều không có bất kỳ hệ thống phòng không nào có thể ngăn chặn một tên lửa đạn đạo ngay khi được phóng. Nhưng đó không phải là trường hợp của Israel, khi nước này đã phát triển một hệ thống phòng thủ không quân đa lớp phức tạp, bắt đầu từ cuộc chiến vùng Vịnh năm 1991 với sự trợ giúp kỹ thuật của Mỹ.
Tất cả các tên lửa đạn đạo đều khó bị tiêu diệt. Và càng có khả năng bay xa, càng cao và nhanh hơn, thì tên lửa tầm trung (MRBM) và tên lửa tầm xa càng khó bị đánh chặn. Điều này khiến cho việc phòng thủ có khả năng đánh chặn tên lửa tầm trung, tầm trung và liên lục địa rất hiếm và tốn kém.
Do địa lý, Iran chỉ có thể tấn công Israel bằng các tên lửa tầm trung trở lên. Hệ thống phòng vệ chủ yếu của Israel chống lại tên lửa tầm trung đến từ các tên lửa đánh chặn Arrow-2 và Arrow-3, loại thứ hai có khả năng tiêu diệt cả tên lửa tầm liên lục địa nhờ vào các tên lửa đánh chặn chính xác, đạt được tốc độ phi thường nhờ không bị nặng nề bởi đầu đạn nổ gần.
Radar tầm xa, như radar EL/M-2080 Green Pine khổng lồ của Israel nặng tới 65 tấn, có khả năng phát hiện mục tiêu cách đó từ 310 đến 560 km, cung cấp cảnh báo sớm, theo dõi và hỗ trợ việc đánh chặn tên lửa.
Hệ thống Arrow của Israel được bổ sung bởi các đồng minh trong khu vực. Hải quân Mỹ cho biết các tàu khu trục USS Bulkeley và USS Cole đã phóng “khoảng một tá” tên lửa SM-3, nặng 1,5 tấn, với khả năng đánh chặn, và cho biết đã làm vô hiệu hóa nhiều mục tiêu. Jordan cũng đã tuyên bố đã bắn hạ tên lửa bay qua lãnh thổ của họ (điều này không rõ ràng), và các máy bay Typhoon của Anh cũng đã hỗ trợ, rất có thể bằng cách chia sẻ dữ liệu theo dõi radar.
Một lý do khác khiến cuộc tấn công này không gây thiệt hại lớn như có thể là vì công dân Israel đã nhận được ba giờ cảnh báo trước khi tình báo Mỹ thông báo cho chính phủ Israel về cuộc tấn công sắp tới.
Các phòng thủ của Israel cũng đã được thông báo ngay sau khi phóng tên lửa nhờ vào các vệ tinh trinh sát hồng ngoại của Mỹ (hay SBIRS), có khả năng phát hiện ánh sáng sáng rực từ các động cơ tên lửa từ không gian. Vì vậy, công dân Israel đã nhận được cảnh báo thứ hai rằng tên lửa đang trên đường đến 15 phút trước khi đợt tấn công đầu tiên xảy ra.
Riêng tên lửa của Iran có tỷ lệ thất bại quan sát cao. Trong cuộc tấn công tháng 4, có khoảng một nửa trong số 120 tên lửa đã thất bại trong quá trình phóng hoặc rơi sớm trên đường đến mục tiêu. Lần này, một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết một số lượng “đáng kể” tên lửa đã thất bại, điều này có thể chỉ ra một sự cải thiện khiêm tốn.
Tên lửa đạn đạo được ưa chuộng bởi các quốc gia không thể dựa vào máy bay chiến đấu của họ để thực hiện các cuộc tấn công tầm xa do sự ưu việt của không quân địch và/hoặc tầm hoạt động không đủ. Điều này rất đúng với tình hình quân sự của Iran hiện tại.
Bên cạnh đó, các tên lửa tầm xa của Iran không thuộc quyền kiểm soát của không quân hay quân đội chuyên phòng thủ trong nước, mà do Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Iran (IRGC) phụ trách các hoạt động bên ngoài biên giới Iran. Kể từ năm 2017, IRGC đã bắt đầu sử dụng các tên lửa đạn đạo thế hệ mới như một công cụ mạnh mẽ để tấn công các đối thủ ở Iraq, Syria và (sau này vào năm 2024) cả Pakistan, ban đầu nhắm đến các nhóm phi nhà nước như lực lượng ly khai người Kurd và các tay súng ISIS không có khả năng trả đũa tương xứng.
Tuy nhiên, vào tháng 1 năm 2020, sau khi một cuộc không kích của Mỹ làm thiệt mạng một tướng Iran tại Iraq, Iran đã phóng hơn một tá tên lửa vào hai căn cứ quân sự Mỹ tại Iraq, nơi không có bất kỳ hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo nào. Nhờ vào hệ thống cảnh báo sớm, binh lính Mỹ đã kịp thời vào hầm ngầm và cuộc tấn công không gây ra thiệt hại nào cho quân đội Mỹ (mặc dù đã làm hơn 110 quân nhân bị thương do các chấn thương não nghiêm trọng). Nếu có một số tên lửa đó lệch hướng một chút hoặc đến sớm hơn dự kiến, cuộc tấn công này có thể đã gây thiệt hại cho quân đội Mỹ và kích hoạt một phản ứng bạo lực từ Mỹ. Tuy nhiên, trong trường hợp không có kết quả nào như vậy, chính quyền Trump đã không đáp trả.
Cuộc tấn công tên lửa tháng 4 năm 2024 của Iran vào Israel diễn ra tương tự, mặc dù ở quy mô lớn hơn, và lần này đối mặt với phòng thủ mạnh mẽ. Về mặt kỹ thuật, Israel đã đáp trả bằng một cuộc không kích thành công nhắm vào một hệ thống phòng không S-300 của Iran, nhưng điều này là hạn chế đến mức không khiến hai bên xảy ra các cuộc tấn công trả đũa lẫn nhau.
Việc Iran sử dụng tên lửa đạn đạo trong thời kỳ tương đối hòa bình là điều không bình thường. Nga và hiếm khi Ukraina sử dụng loại vũ khí này, nhưng trong bối cảnh của một cuộc chiến quốc tế lớn. Và thực tế, Triều Tiên đã phát triển tên lửa đạn đạo và đầu đạn hạt nhân nhằm để răn đe và có sức mạnh thương lượng, nhưng chưa bao giờ bắn một quả nào trong thực chiến. Có lẽ chúng được sử dụng như một công cụ thay thế cho sức mạnh không quân kiểu Mỹ. Israel cũng đã sử dụng các tên lửa đạn đạo phóng từ không trung của mình để đáp trả Iran.
Mặc dù các cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo của Iran không thành công trong việc tiêu diệt các mục tiêu đã định, nhưng sự hiển hiện của chúng về mặt chính trị được Iran đánh giá cao, thể hiện cho kẻ thù, đồng minh và công chúng trong nước sự sẵn sàng của nhà nước trong việc phát động những cuộc tấn công mạnh mẽ.
Tuy nhiên, Iran có thể đang học được bài học sai lầm rằng những cuộc tấn công như vậy có thể được thực hiện với ít rủi ro trong việc kích hoạt một cuộc chiến, trong khi thực tế, họ có thể chỉ may mắn không gây ra một cuộc chiến lớn hơn - cho đến nay. Nếu Iran phát triển được đầu đạn hạt nhân (hiện tại họ chưa có), cũng sẽ gia tăng rủi ro rằng các cuộc tấn công tên lửa đạn đạo thông thường có thể bị nhầm lẫn với các cuộc tấn công hạt nhân, dẫn đến một phản ứng hạt nhân từ Israel.
Kể từ khi V-2 ra mắt vào năm 1944, tên lửa đạn đạo luôn mang tính không ổn định về số thương vong. Bất chấp nhiều tên lửa V-2 không trúng mục tiêu, tỷ lệ thiệt hại trung bình vẫn cao do các cú đánh “may mắn” gây ra những sự kiện thảm khốc, như một vụ việc tháng 12 năm 1944 khi một tên lửa V-2 trúng một rạp chiếu phim đông đúc ở Antwerp, đã làm 567 người thiệt mạng.
Chỉ cần một tên lửa lừa được hệ thống phòng không và trực tiếp trúng một mục tiêu dễ tổn thương là đủ. Ngay cả khi Iran cố gắng giới hạn việc nhắm mục tiêu các tên lửa vào các mục tiêu quân sự (như họ dường như đã cố gắng trong cuộc tấn công gần đây), độ khó trong việc nhắm chính xác tên lửa đạn đạo - cùng với việc một số mục tiêu quân sự nằm trong các khu vực đô thị đông đúc - có thể dẫn đến những thương vong không mong muốn cho dân thường sớm hay muộn.
Khi Iran tạo ra một mô hình tấn công như vậy, các đối thủ của họ có thể quyết định trả đũa mạnh mẽ hơn, như đã thấy trong cuộc phản công mạnh mẽ của Israel vào ngày 26 tháng 10. Cho đến nay, thiệt hại mà cả hai bên gây ra vẫn chưa đủ lớn để dẫn đến một cuộc chiến kéo dài, nhưng mỗi cuộc tấn công mới đều có nguy cơ thay đổi cục diện.
Tất nhiên, vẫn có động lực mạnh mẽ cho cả Mỹ và Israel để tiếp tục hạn chế trả đũa, lo ngại về một cuộc xung đột kéo dài và tốn kém mà không rõ điểm kết thúc hay điều kiện chiến thắng. Nhưng một lần nữa, những lo ngại này có thể bị áp lực công chúng về việc leo thang nếu một cuộc tấn công gây thiệt hại lớn cho một mục tiêu nhạy cảm.
Hiện tại, tuy nhiên, những tiến bộ trong công nghệ phòng thủ tên lửa và cảnh báo sớm đã tạo ra một tình huống kỳ lạ, trong đó hệ thống phòng thủ mạnh mẽ của Israel thực sự cho phép Iran sử dụng các vũ khí mạnh mẽ với số lượng lớn mà không cần lo lắng về hậu quả.
Nguồn tham khảo: https://www.popularmechanics.com/military/weapons/a62787150/iran-ballistic-missile-attacks/
