Bản đồ gốm Madaba có lẽ là kiệt tác địa lý nổi tiếng nhất của vùng Cận Đông cổ đại. Được cho là được xây dựng trong thời kỳ trị vì của Hoàng đế Justinian (527-565 sau Công Nguyên), tác phẩm nghệ thuật này được xem là bản đồ lâu đời nhất còn tồn tại về các thánh địa của Jordan. Bản đồ nằm tại Madaba, Jordan và mô tả tổng cộng 157 địa điểm - nhiều trong số đó vẫn chưa được tìm thấy. Một trong những thành phố bị mất đó có tên là Tharais, có lịch sử từ thời Đế chế Byzantine, và có thể các nhà nghiên cứu vừa mới phát hiện ra nó.
Bắt đầu từ năm 2021, một đội ngũ nghiên cứu do Musallam R. al-Rawahneh - một phó giáo sư về khảo cổ và nghiên cứu Cận Đông cổ đại tại Đại học Mutah - dẫn dắt đã bắt tay vào việc tìm kiếm Tharais. Dự án thực địa kéo dài đến năm 2024, và đội ngũ này vừa công bố những phát hiện của họ trên tạp chí Gephyra.
Việc tìm kiếm một thành phố bị mất không phải là nhiệm vụ đơn giản, các nhà nghiên cứu đã phải sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để lần ra dấu vết của Tharais. Bản đồ, bao gồm cả bản đồ gốm Madaba và những bản đồ hiện đại hơn, đã cung cấp cho họ một cơ sở khởi đầu. Sau đó, họ đã tiến hành khảo sát thực địa gần một thành phố hiện đại ở phía đông nam Biển Chết có tên El-’Iraq. Tại đây, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy những di tích của những sàn gạch mosaics, đồ thủy tinh và các công cụ khác – tất cả đều là bằng chứng thuyết phục cho thấy đây chính là nơi Tharais đã một thời thịnh vượng.
Đặc biệt, đội ngũ đã phát hiện ra những cấu trúc có hình dạng giống một nhà thờ basilica Byzantine - một tòa nhà hình chữ nhật với một phòng trung tâm mở. Sự hợp tác với các tổ chức khác từ Tây Ban Nha và Pháp đã củng cố thêm bằng chứng khi các nhà nghiên cứu phát hiện ra các chữ khắc trên bia mộ bằng tiếng Hy Lạp và Latin. Những chữ khắc này gợi ý về sự tồn tại của một cộng đồng Kitô giáo trong khu vực, củng cố danh tính thần học của địa điểm này. Một cửa ra vào phù hợp với kiến trúc của các nhà thờ Byzantine cũng đã được phát hiện, càng khẳng định hơn về lịch sử của địa điểm. Tóm lại, tất cả các dấu hiệu đều hướng về tôn giáo.
“Vị trí đặc biệt của Tharais trên Bản đồ Madaba và sự phát hiện của cấu trúc nhà thờ basilica cho thấy rằng nó không chỉ phục vụ như một ngôi làng nông nghiệp mà còn là một địa điểm thánh và nơi dừng chân thương mại,” al-Rawahneh đã chia sẻ trong một báo cáo của Türkiye Today.
Theo đội ngũ, sự hiện diện của tôn giáo không làm suy yếu kinh tế của thành phố. Sự tồn tại của các máy ép dầu ô liu, cối xay gió và thiết bị nghiền nho cho thấy Tharais có khả năng tự duy trì về kinh tế.
Có lẽ những dấu hiệu thuyết phục nhất về danh tính thực sự của địa điểm này là những điểm tương đồng giữa các cấu trúc được các nhà nghiên cứu tìm thấy và Bản đồ gốm Madaba. Sự sắp xếp của các cổng, di tích, và ngay cả tháp cũng khớp với hình ảnh của thành phố bị mất trong bản đồ. Về tương lai của Tharais, đội ngũ nghiên cứu cho biết họ mong muốn bảo tồn khu vực này khỏi sự đô thị hóa nhanh chóng của El-’Iraq.
“Mục tiêu của chúng tôi không chỉ là khám phá Tharais,” al-Rawahneh giải thích trong báo cáo, “mà còn là bảo vệ di sản văn hóa phong phú của Jordan.”
Nguồn tham khảo: https://www.popularmechanics.com/science/archaeology/a64978262/tharais-byzantine-lost-city/
Bắt đầu từ năm 2021, một đội ngũ nghiên cứu do Musallam R. al-Rawahneh - một phó giáo sư về khảo cổ và nghiên cứu Cận Đông cổ đại tại Đại học Mutah - dẫn dắt đã bắt tay vào việc tìm kiếm Tharais. Dự án thực địa kéo dài đến năm 2024, và đội ngũ này vừa công bố những phát hiện của họ trên tạp chí Gephyra.
Việc tìm kiếm một thành phố bị mất không phải là nhiệm vụ đơn giản, các nhà nghiên cứu đã phải sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để lần ra dấu vết của Tharais. Bản đồ, bao gồm cả bản đồ gốm Madaba và những bản đồ hiện đại hơn, đã cung cấp cho họ một cơ sở khởi đầu. Sau đó, họ đã tiến hành khảo sát thực địa gần một thành phố hiện đại ở phía đông nam Biển Chết có tên El-’Iraq. Tại đây, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy những di tích của những sàn gạch mosaics, đồ thủy tinh và các công cụ khác – tất cả đều là bằng chứng thuyết phục cho thấy đây chính là nơi Tharais đã một thời thịnh vượng.
Đặc biệt, đội ngũ đã phát hiện ra những cấu trúc có hình dạng giống một nhà thờ basilica Byzantine - một tòa nhà hình chữ nhật với một phòng trung tâm mở. Sự hợp tác với các tổ chức khác từ Tây Ban Nha và Pháp đã củng cố thêm bằng chứng khi các nhà nghiên cứu phát hiện ra các chữ khắc trên bia mộ bằng tiếng Hy Lạp và Latin. Những chữ khắc này gợi ý về sự tồn tại của một cộng đồng Kitô giáo trong khu vực, củng cố danh tính thần học của địa điểm này. Một cửa ra vào phù hợp với kiến trúc của các nhà thờ Byzantine cũng đã được phát hiện, càng khẳng định hơn về lịch sử của địa điểm. Tóm lại, tất cả các dấu hiệu đều hướng về tôn giáo.
“Vị trí đặc biệt của Tharais trên Bản đồ Madaba và sự phát hiện của cấu trúc nhà thờ basilica cho thấy rằng nó không chỉ phục vụ như một ngôi làng nông nghiệp mà còn là một địa điểm thánh và nơi dừng chân thương mại,” al-Rawahneh đã chia sẻ trong một báo cáo của Türkiye Today.
Theo đội ngũ, sự hiện diện của tôn giáo không làm suy yếu kinh tế của thành phố. Sự tồn tại của các máy ép dầu ô liu, cối xay gió và thiết bị nghiền nho cho thấy Tharais có khả năng tự duy trì về kinh tế.
Có lẽ những dấu hiệu thuyết phục nhất về danh tính thực sự của địa điểm này là những điểm tương đồng giữa các cấu trúc được các nhà nghiên cứu tìm thấy và Bản đồ gốm Madaba. Sự sắp xếp của các cổng, di tích, và ngay cả tháp cũng khớp với hình ảnh của thành phố bị mất trong bản đồ. Về tương lai của Tharais, đội ngũ nghiên cứu cho biết họ mong muốn bảo tồn khu vực này khỏi sự đô thị hóa nhanh chóng của El-’Iraq.
“Mục tiêu của chúng tôi không chỉ là khám phá Tharais,” al-Rawahneh giải thích trong báo cáo, “mà còn là bảo vệ di sản văn hóa phong phú của Jordan.”
Nguồn tham khảo: https://www.popularmechanics.com/science/archaeology/a64978262/tharais-byzantine-lost-city/
