Hòn đảo Rapa Nui, nổi tiếng với những tượng đá monolithic mà chúng ta gọi là moai, đã giữ bí ẩn về quá khứ của mình hàng thế kỷ qua. Các di tích kỳ lạ trên đảo không chỉ khiến chúng ta thắc mắc mà còn mở ra nhiều câu hỏi thú vị về cách mà cư dân Polynesia đã định cư và phát triển văn hóa nơi đây. Các nhà nghiên cứu trước đây đã đồng thuận rằng người Polynesia đã di cư đến đây từ hướng Tây sang Đông. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đã chỉ ra rằng những gì xảy ra tiếp theo có thể không đơn giản và tách biệt như chúng ta từng nghĩ.
Khi xem xét các đảo trong khu vực Đông Polynesia, thật khó tin rằng tất cả đã phát triển một cách độc lập sau làn sóng di cư đầu tiên. Từ các tài liệu của Phys.org, chúng ta thấy rằng có nhiều điểm tương đồng trong các công trình kiến trúc và các thực hành nghi lễ ở các hòn đảo khác nhau. Để tìm hiểu rõ hơn về các thực hành tương tự này, Paul Wallin và Helene Martinsson-Wallin từ Đại học Uppsala đã phân tích và so sánh dữ liệu đo tuổi bằng carbon phóng xạ cùng với dữ liệu khảo cổ tại các không gian nghi lễ và di tích khác nhau trong khu vực.
Nghiên cứu của họ, được công bố bởi Cambridge University Press, đã phân loại sự phát triển các thực hành nghi lễ ở Đông Polynesia thành ba giai đoạn khác nhau. Những giai đoạn này thách thức quan điểm truyền thống cho rằng quá trình định cư chỉ diễn ra một lần từ Tây sang Đông và rằng Rapa Nui đã phát triển trong sự cô lập hoàn toàn.
Giai đoạn đầu tiên, diễn ra từ năm 1000 đến 1300 sau Công Nguyên, bắt nguồn từ làn sóng di cư đầu tiên. Trong giai đoạn này, các nhà khoa học nhận thấy rằng “không gian nghi lễ được thể hiện qua các hành động, chẳng hạn như chôn cất và tổ chức tiệc tùng, và các không gian này thường được đánh dấu bởi một viên đá dựng đứng.” Các khu vực mới được định cư đều có sự tương đồng trong “cấu trúc, tổ chức của các khu định cư, không gian nghi lễ và sử dụng ngôn ngữ.”
Điều quan trọng là Wallin và Martinsson-Wallin đã phát hiện ra rằng “trong quá trình mở rộng định cư ban đầu, các mạng lưới tương tác đã được hình thành ở Đông Polynesia, trong nhiều trường hợp duy trì liên lạc liên tục với dân cư ở quê hương.”
Giai đoạn thứ hai, từ năm 1300 đến 1600 sau Công Nguyên, đã chứng kiến sự chuyển mình của các hành động nghi lễ trở nên rõ nét hơn với những cấu trúc phức tạp hơn, như các ahu/marae. Wallin và Martinsson-Wallin cho rằng sự tiến hóa này nhằm tưởng niệm không chỉ các vị thần mà còn cả những người thân đã mất. Họ lưu ý rằng “các ý tưởng về việc cụ thể hóa tư tưởng đã mở rộng thông qua các mạng lưới đã thiết lập trong khu vực Thái Bình Dương phía Đông Nam, từ các đảo Pitcairn ở phía Đông đến các đảo Society.”
Điều này có nghĩa là trong hai giai đoạn đầu tiên, Rapa Nui đã có liên hệ với các hòn đảo khác “ít nhất hai lần” và “các kết nối với các hòn đảo phía Tây Rapa Nui là rõ ràng.”
Giai đoạn thứ ba, lại chứng kiến sự suy giảm kết nối giữa các hòn đảo, nhường chỗ cho “các hệ thống phân cấp nội bộ” và các cuộc đấu tranh quyền lực bên trong. Các nhà khoa học chỉ ra rằng mặc dù các hệ thống phân cấp nội bộ đã bắt đầu xuất hiện trên một số đảo trong giai đoạn thứ hai, nhưng đến giai đoạn này, chúng “phát triển độc lập và nhanh chóng ở các nhóm đảo lớn có đất đai màu mỡ như các đảo Society và Hawai’i.”
Trong giai đoạn này, các địa điểm nghi lễ trên đảo đã mở rộng thành các cấu trúc đồ sộ, khi quyền lực địa phương được mở rộng khắp các đảo riêng biệt. “Trong khi một tư tưởng chung đã lan tỏa giữa các đảo có những người định cư đầu tiên,” các tác giả nghiên cứu kết luận, “sự phát triển của các địa điểm nghi lễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài trong giai đoạn thứ hai, và trong giai đoạn thứ ba, chúng đã hình thành thành các địa điểm nghi lễ lớn bằng đá do sự phân hóa xã hội trong các bối cảnh địa phương.”
Như vậy, nghiên cứu này không chỉ thêm vào hiểu biết của chúng ta về lịch sử của Rapa Nui mà còn mở ra một khía cạnh mới về liên kết văn hóa giữa các đảo trong khu vực. Qua đó, chúng ta nhận thấy rằng văn hóa không phải là một khái niệm tĩnh mà luôn thay đổi và phát triển qua thời gian và không gian.
Nguồn tham khảo: https://www.popularmechanics.com/sc...18308/easter-island-interconnected-polynesia/
Khi xem xét các đảo trong khu vực Đông Polynesia, thật khó tin rằng tất cả đã phát triển một cách độc lập sau làn sóng di cư đầu tiên. Từ các tài liệu của Phys.org, chúng ta thấy rằng có nhiều điểm tương đồng trong các công trình kiến trúc và các thực hành nghi lễ ở các hòn đảo khác nhau. Để tìm hiểu rõ hơn về các thực hành tương tự này, Paul Wallin và Helene Martinsson-Wallin từ Đại học Uppsala đã phân tích và so sánh dữ liệu đo tuổi bằng carbon phóng xạ cùng với dữ liệu khảo cổ tại các không gian nghi lễ và di tích khác nhau trong khu vực.
Nghiên cứu của họ, được công bố bởi Cambridge University Press, đã phân loại sự phát triển các thực hành nghi lễ ở Đông Polynesia thành ba giai đoạn khác nhau. Những giai đoạn này thách thức quan điểm truyền thống cho rằng quá trình định cư chỉ diễn ra một lần từ Tây sang Đông và rằng Rapa Nui đã phát triển trong sự cô lập hoàn toàn.
Giai đoạn đầu tiên, diễn ra từ năm 1000 đến 1300 sau Công Nguyên, bắt nguồn từ làn sóng di cư đầu tiên. Trong giai đoạn này, các nhà khoa học nhận thấy rằng “không gian nghi lễ được thể hiện qua các hành động, chẳng hạn như chôn cất và tổ chức tiệc tùng, và các không gian này thường được đánh dấu bởi một viên đá dựng đứng.” Các khu vực mới được định cư đều có sự tương đồng trong “cấu trúc, tổ chức của các khu định cư, không gian nghi lễ và sử dụng ngôn ngữ.”
Điều quan trọng là Wallin và Martinsson-Wallin đã phát hiện ra rằng “trong quá trình mở rộng định cư ban đầu, các mạng lưới tương tác đã được hình thành ở Đông Polynesia, trong nhiều trường hợp duy trì liên lạc liên tục với dân cư ở quê hương.”
Giai đoạn thứ hai, từ năm 1300 đến 1600 sau Công Nguyên, đã chứng kiến sự chuyển mình của các hành động nghi lễ trở nên rõ nét hơn với những cấu trúc phức tạp hơn, như các ahu/marae. Wallin và Martinsson-Wallin cho rằng sự tiến hóa này nhằm tưởng niệm không chỉ các vị thần mà còn cả những người thân đã mất. Họ lưu ý rằng “các ý tưởng về việc cụ thể hóa tư tưởng đã mở rộng thông qua các mạng lưới đã thiết lập trong khu vực Thái Bình Dương phía Đông Nam, từ các đảo Pitcairn ở phía Đông đến các đảo Society.”
Điều này có nghĩa là trong hai giai đoạn đầu tiên, Rapa Nui đã có liên hệ với các hòn đảo khác “ít nhất hai lần” và “các kết nối với các hòn đảo phía Tây Rapa Nui là rõ ràng.”
Giai đoạn thứ ba, lại chứng kiến sự suy giảm kết nối giữa các hòn đảo, nhường chỗ cho “các hệ thống phân cấp nội bộ” và các cuộc đấu tranh quyền lực bên trong. Các nhà khoa học chỉ ra rằng mặc dù các hệ thống phân cấp nội bộ đã bắt đầu xuất hiện trên một số đảo trong giai đoạn thứ hai, nhưng đến giai đoạn này, chúng “phát triển độc lập và nhanh chóng ở các nhóm đảo lớn có đất đai màu mỡ như các đảo Society và Hawai’i.”
Trong giai đoạn này, các địa điểm nghi lễ trên đảo đã mở rộng thành các cấu trúc đồ sộ, khi quyền lực địa phương được mở rộng khắp các đảo riêng biệt. “Trong khi một tư tưởng chung đã lan tỏa giữa các đảo có những người định cư đầu tiên,” các tác giả nghiên cứu kết luận, “sự phát triển của các địa điểm nghi lễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài trong giai đoạn thứ hai, và trong giai đoạn thứ ba, chúng đã hình thành thành các địa điểm nghi lễ lớn bằng đá do sự phân hóa xã hội trong các bối cảnh địa phương.”
Như vậy, nghiên cứu này không chỉ thêm vào hiểu biết của chúng ta về lịch sử của Rapa Nui mà còn mở ra một khía cạnh mới về liên kết văn hóa giữa các đảo trong khu vực. Qua đó, chúng ta nhận thấy rằng văn hóa không phải là một khái niệm tĩnh mà luôn thay đổi và phát triển qua thời gian và không gian.
Nguồn tham khảo: https://www.popularmechanics.com/sc...18308/easter-island-interconnected-polynesia/
