Đập nước và bí ẩn di chuyển của các cực Trái Đất: Điều gì đang xảy ra?

T
test_vnr
Phản hồi: 0

test_vnr

Writer
Đập nước từ lâu đã trở thành một trong những công cụ hữu ích nhất của con người trong việc kiểm soát nguồn nước trên thế giới. Những con đập đầu tiên, được xây dựng ở vùng đất Mesopotamia cổ đại, phục vụ nhiều mục đích giống như ngày nay: tưới tiêu và kiểm soát lũ lụt. Thế nhưng, vài thế kỷ sau, bên cạnh những lợi ích đó, chúng ta cũng đã nhận ra những hệ quả không mong muốn từ việc xây dựng đập. Nếu như vào thế kỷ 19 và 20, chúng ta chứng kiến sự bùng nổ trong việc xây dựng các con đập, thì cũng từ đó những tác động tiêu cực đến hệ sinh thái tự nhiên, chất lượng nước và tình trạng xói mòn đất đã ngày càng gia tăng. Thậm chí, các con đập còn làm thay đổi vị trí của các cực Bắc và Nam của Trái Đất.

Trong một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Geophysical Research Letters, một nhóm các nhà khoa học từ Đại học Harvard đã tiết lộ rằng việc xây dựng hàng loạt các con đập từ năm 1835 đến 2011 đã giữ lại một lượng nước lớn đến nỗi các cực của Trái Đất đã di chuyển một chút khỏi quỹ đạo xoay của nó. Điều này có thể giải thích bằng việc lớp vỏ ngoài của Trái Đất nằm trên một lớp đá lỏng. Sự phân bố lại khối lượng trên bề mặt—dù là do các sông băng trong thời kỳ băng hà hay do nước bị giữ lại sau các con đập—đều có thể ảnh hưởng đến định hướng của các cực Trái Đất.

Các tác giả mô tả hiện tượng này giống như việc đè một cục đất sét lên quả bóng rổ và quay nó. Để giữ được tốc độ, quả bóng được phủ đất sét sẽ hơi dịch chuyển về phía xích đạo, và cuối cùng điều này sẽ ảnh hưởng đến các cực trong một quá trình gọi là "di chuyển cực thực sự." May mắn thay, Trái Đất không có khả năng xoay giống như hành tinh Uranus, mãi mãi nằm nghiêng. Hai thế kỷ xây dựng đập gấp gáp (khoảng 7.000 cái) chỉ làm các cực di chuyển khoảng 0,9 mét và gây ra sự giảm khoảng 2,1 cm (0,83 inch) ở mức nước toàn cầu.

Như Natasha Valencic, sinh viên tốt nghiệp tại Đại học Harvard và là tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: “Khi chúng ta giữ nước lại sau các con đập, không chỉ nước không còn trong đại dương mà còn làm giảm mức nước toàn cầu, đồng thời phân phối khối lượng theo cách khác nhau trên toàn cầu." Tuy rằng các cực đã di chuyển chỉ khoảng 0,9 mét, tuy nhiên điều này vẫn có ý nghĩa đối với mực nước biển.

Điều thú vị là sự dịch chuyển của các cực cũng phản ánh lịch sử công nghiệp hóa. Giữa năm 1835 và 1954, phần lớn các con đập được xây dựng ở Bắc Mỹ và châu Âu, khiến cực Bắc dịch chuyển 20 cm về phía kinh tuyến 103 độ Đông. Khi Đông Phi và châu Á bắt đầu xây dựng đập vào nửa sau thế kỷ 20, các cực lại một lần nữa di chuyển—lần này là 56 cm về phía kinh tuyến 117 độ Tây.

Một ví dụ đáng chú ý về tác động của các con đập đến chuyển động của Trái Đất có thể thấy rõ qua phân tích tác động của Đập Tam Hiệp ở Trung Quốc, đập lớn nhất thế giới. Vào năm 2005, nhà khoa học NASA, Benjamin Fong Chao, đã chỉ ra rằng khi đầy nước, đập khổng lồ này đã làm chậm vòng quay của Trái Đất xuống 0,06 microgiây, hay 60 phần tỉ giây.

Tuy nhiên, các con đập không phải là lực duy nhất của con người tác động đến định hướng của các cực Trái Đất. Một nghiên cứu năm 2023 đã phân tích tác động của việc bơm nước ngầm từ các hồ chứa, ước tính rằng từ năm 1993 đến 2010, lượng nước bị mất ròng đạt khoảng 2 triệu tỷ tấn và gây ra sự dịch chuyển khoảng 11 cm mỗi năm. Nhân loại vẫn đang tác động lên hành tinh theo nhiều cách phức tạp. Hi vọng rằng, càng hiểu rõ hơn về những tác động này, chúng ta sẽ càng có thể giảm thiểu những tác động tiêu cực mà chúng mang lại.

Nguồn tham khảo: https://www.popularmechanics.com/science/environment/a65374656/dams-pole-movement/
 


Đăng nhập một lần thảo luận tẹt ga

Thành viên mới đăng

Back
Top