Tháng 2 năm 2024, Google đã chính thức từ bỏ cam kết không phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) cho mục đích quân sự. Sự thay đổi này cho thấy các công ty tư nhân ngày càng coi công nghệ này là điều không thể tránh khỏi trong ứng dụng quân sự, và quyết định này có thể giúp Mỹ tăng tốc các chương trình vũ khí AI. Tuy nhiên, Mỹ và Trung Quốc đang trong một cuộc đua vũ trang toàn cầu về sự thống trị trí tuệ nhân tạo trong chiến tranh, và nhiều chỉ số cho thấy Trung Quốc đang dẫn trước. Liệu Mỹ có theo kịp tốc độ phát triển các chương trình như vậy của Trung Quốc hay không vẫn còn là câu hỏi bỏ ngỏ.
Vào ngày 5 tháng 3, Trung Quốc đã leo thang ngôn từ để đáp lại các thuế quan của Mỹ, tuyên bố rằng quốc gia này đã sẵn sàng chiến đấu với Mỹ trong “bất kỳ loại chiến tranh nào khác” và rằng “chúng tôi đã sẵn sàng chiến đấu đến cùng,” như thông cáo từ Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ trên mạng xã hội X. Câu nói này gợi ý về một định nghĩa rộng hơn về chiến tranh, không chỉ giới hạn trong các xung đột thông thường.
Theo một báo cáo của Brookings Institution năm 2020, Trung Quốc đã đầu tư vào các hệ thống vũ khí AI trong nhiều năm. Vào thời điểm đó, các nhà phân tích vẫn đang suy đoán về kế hoạch của quốc gia này. Sau đó, National Security News đưa tin vào tháng 6 năm 2024 rằng Trung Quốc có thể có các vũ khí AI tự hành hoàn toàn trên chiến trường trong vòng hai năm tới.
Cả Trung Quốc và Hoa Kỳ đều đã thử nghiệm các hệ thống chiến đấu sử dụng AI trong những năm gần đây. Vào tháng 10 năm 2024, Military.com đưa tin rằng Quân đội Mỹ đã gửi một “chó robot” vũ trang đến Trung Đông để thử nghiệm. Phương tiện mặt đất không người lái bốn chân (Q-UGV), được phát triển với khả năng nhắm mục tiêu bằng AI, được coi là một bước tiến lớn. Tuy nhiên, Trung Quốc đã trình diễn công nghệ tương tự trong cuộc tập trận quân sự chung Golden Dragon tại Campuchia – sớm hơn vài tháng.
Mỹ cũng đang sản xuất các khẩu súng máy tự hành khác, nhưng với việc thử nghiệm trên chiến trường còn hạn chế. Chẳng hạn, công ty công nghệ quốc phòng Allen Control Systems đã phát triển một nền tảng súng máy tự hành lớn, mang tên “Bullfrog,” sử dụng AI để tiêu diệt các thiết bị bay không người lái.
Cuộc đối đầu sắp tới giữa các cường quốc toàn cầu sử dụng các chiến lược AI đã được hình thành từ lâu. Trong một báo cáo năm 2019 của Học viện Quân sự Hoa Kỳ tại West Point, Giám đốc Nghiên cứu và Chiến lược, Gordon Cooke, Ph.D., đã viết rằng AI sẽ sớm đóng vai trò trung tâm trong việc ra quyết định trên chiến trường, cảnh báo rằng “khả năng tích hợp AI vào các hệ thống vũ khí có thể thay đổi cơ bản cán cân quyền lực.”
Điều này là bởi vì, trong khi các vũ khí tự hành như bảo vệ tự động và máy bay không người lái sử dụng AI là những hình thức nổi bật nhất của chiến tranh sử dụng AI, chúng chỉ là một phần của một chiến lược lớn hơn.
Quân đội Trung Quốc coi AI là cách để xử lý, phân tích và khai thác thông tin nhanh hơn so với các nhà ra quyết định con người. Jacob Stokes, một nhà nghiên cứu cao cấp tại Trung tâm An ninh Mỹ Mới (CNAS), cho biết trong tài liệu rằng “Trung Quốc xem AI đóng vai trò trung tâm trong việc nâng cao sức mạnh quân sự của mình.” Trong môi trường động của một cuộc xung đột thực sự, việc xác định và nhắm mục tiêu vào các điểm yếu của Mỹ sẽ cần có khả năng cảm nhận, truyền tải và xử lý một khối lượng lớn thông tin với tốc độ mà chỉ máy tính mới có thể theo kịp. Điều này cho thấy vai trò của AI trong chiến tranh không chỉ liên quan đến việc ai có vũ khí tự hành tốt nhất – mà còn là ai có thể sử dụng AI để ra quyết định nhanh hơn đối thủ.
Nga, một cường quốc quân sự về AI khác và là đồng minh của Trung Quốc, có vẻ như đang theo đuổi một phương pháp khác. Chiến lược quân sự AI của Nga tập trung vào việc vô hiệu hóa các hệ thống chỉ huy và kiểm soát của đối thủ thay vì tập trung vào các vũ khí chiến đấu sử dụng AI. Báo cáo năm 2021 của Chatham House giải thích rằng các hệ thống máy tính liên kết này thường được mã hóa chặt chẽ, nhưng với sự bẻ khóa bằng trí tuệ nhân tạo, chúng có thể bị gián đoạn theo cách làm hỏng thiết bị quân sự hoặc khiến chúng hoạt động sai.
Nga và Trung Quốc đang làm sâu sắc thêm liên minh của họ, nhưng Mỹ dường như chưa có nhiều tình bạn quân sự được truyền cảm hứng bởi AI.
Mỹ vẫn là một nhà lãnh đạo toàn cầu trong nghiên cứu AI. Tuy nhiên, tính chậm chạp của các hợp đồng quốc phòng tư nhân và tâm lý kiếm lợi nhuận của Phố Wall đã kìm hãm cách tiếp cận quân sự AI của nó. Không quân Mỹ là một trong số ít các nhánh tích cực thúc đẩy tích hợp AI. Sáng kiến “Trí tuệ nhân tạo của Không quân và Tương lai của Không quân Mỹ” đang tiến bộ với một động cơ nhận thức sử dụng AI nhằm tăng tốc quá trình ra quyết định trong các kịch bản chiến đấu. Tạp chí Airman đã đưa tin vào năm 2024 rằng việc sử dụng các mô hình máy học “có thể dự đoán các mối đe dọa và cung cấp thông tin cho các quy trình ra quyết định với độ chính xác chưa từng có.”
Khác với Trung Quốc, nơi có thể nhanh chóng tích hợp những tiến bộ quân sự AI vào lĩnh vực quốc phòng do nhà nước điều hành mà không cần nhiều thủ tục hành chính rườm rà, Mỹ phải dựa vào các đối tác tư nhân như Google, OpenAI và Palantir. Các công ty Mỹ phải cân nhắc các mối quan tâm về tài chính và quan hệ công chúng trước khi tham gia vào các hợp đồng quân sự. Hầu hết các công ty công nghệ lớn của Mỹ mà chính phủ liên bang dựa vào cho việc tích hợp AI không phải là nhà sản xuất phần cứng của thiết bị quốc phòng. Ngược lại, Trung Quốc, Nga và các đối thủ khác của Mỹ có thể chế tạo và phát hành các công nghệ mới ra chiến trường nhanh hơn, tạo ra những vấn đề đạo đức tiềm ẩn trong các tình huống xung đột.
Tương lai của các hệ thống vũ khí tự hành đã chứng kiến những kết quả gây sốc. Ví dụ, vào tháng 3 năm 2020, một máy bay không người lái tự hành ở Libya, chiếc quadcopter Kargu-2 của Thổ Nhĩ Kỳ, đã giết chết một người mà không có sự can thiệp nào từ người điều khiển. Sự việc xảy ra trong cuộc xung đột giữa các lực lượng chính phủ Libya và một phe quân sự ly khai dẫn đầu bởi Quân đội Quốc gia Libya. Nó đã làm bùng lên những lo ngại đang diễn ra ở Mỹ và các quốc gia khác về việc AI có nên có bao nhiêu sự giám sát của con người trong các vũ khí. Vụ giết người này đánh dấu một bước ngoặt tiềm năng trong chiến tranh, khi một máy bay không người lái tấn công, được thiết kế để cung cấp thông tin tình báo chiến thuật, giám sát và khả năng trinh sát cho các lực lượng mặt đất, đã tấn công mà không có sự kiểm soát rõ ràng về con người.
Trong khi đó, các quốc gia có sức mạnh quân sự lớn tiếp tục tạo ra các vũ khí tự hành để chiến đấu. Nếu tương lai của chiến tranh xoay quanh AI, thì thế giới cần tiến hành một cách thận trọng.
So với chiến tranh truyền thống, chiến tranh AI có phần thâm nhập; nó khó định nghĩa và thậm chí còn khó phát hiện hơn. Câu nói về “bất kỳ loại chiến tranh nào khác” của Trung Quốc cho thấy sự nhận thức rằng những cuộc chiến hiện đại sẽ không luôn diễn ra trên một chiến trường thông thường.
Nhưng đừng nhầm lẫn – chúng ta đã ở trong cuộc chiến AI đầu tiên. Đó không chỉ là cuộc đua cho những chiếc drone tốt hơn hay vũ khí tự động hóa. Đó là một cuộc chiến thông tin, ra quyết định và tình báo chiến trường. AI không chỉ thay đổi cách chúng ta chiến đấu mà còn thay đổi cách chúng ta chiến thắng trong các cuộc chiến.
Nguồn tham khảo: https://www.popularmechanics.com/military/weapons/a64131751/ai-warfare/
Vào ngày 5 tháng 3, Trung Quốc đã leo thang ngôn từ để đáp lại các thuế quan của Mỹ, tuyên bố rằng quốc gia này đã sẵn sàng chiến đấu với Mỹ trong “bất kỳ loại chiến tranh nào khác” và rằng “chúng tôi đã sẵn sàng chiến đấu đến cùng,” như thông cáo từ Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ trên mạng xã hội X. Câu nói này gợi ý về một định nghĩa rộng hơn về chiến tranh, không chỉ giới hạn trong các xung đột thông thường.
Theo một báo cáo của Brookings Institution năm 2020, Trung Quốc đã đầu tư vào các hệ thống vũ khí AI trong nhiều năm. Vào thời điểm đó, các nhà phân tích vẫn đang suy đoán về kế hoạch của quốc gia này. Sau đó, National Security News đưa tin vào tháng 6 năm 2024 rằng Trung Quốc có thể có các vũ khí AI tự hành hoàn toàn trên chiến trường trong vòng hai năm tới.
Cả Trung Quốc và Hoa Kỳ đều đã thử nghiệm các hệ thống chiến đấu sử dụng AI trong những năm gần đây. Vào tháng 10 năm 2024, Military.com đưa tin rằng Quân đội Mỹ đã gửi một “chó robot” vũ trang đến Trung Đông để thử nghiệm. Phương tiện mặt đất không người lái bốn chân (Q-UGV), được phát triển với khả năng nhắm mục tiêu bằng AI, được coi là một bước tiến lớn. Tuy nhiên, Trung Quốc đã trình diễn công nghệ tương tự trong cuộc tập trận quân sự chung Golden Dragon tại Campuchia – sớm hơn vài tháng.
Mỹ cũng đang sản xuất các khẩu súng máy tự hành khác, nhưng với việc thử nghiệm trên chiến trường còn hạn chế. Chẳng hạn, công ty công nghệ quốc phòng Allen Control Systems đã phát triển một nền tảng súng máy tự hành lớn, mang tên “Bullfrog,” sử dụng AI để tiêu diệt các thiết bị bay không người lái.
Cuộc đối đầu sắp tới giữa các cường quốc toàn cầu sử dụng các chiến lược AI đã được hình thành từ lâu. Trong một báo cáo năm 2019 của Học viện Quân sự Hoa Kỳ tại West Point, Giám đốc Nghiên cứu và Chiến lược, Gordon Cooke, Ph.D., đã viết rằng AI sẽ sớm đóng vai trò trung tâm trong việc ra quyết định trên chiến trường, cảnh báo rằng “khả năng tích hợp AI vào các hệ thống vũ khí có thể thay đổi cơ bản cán cân quyền lực.”
Điều này là bởi vì, trong khi các vũ khí tự hành như bảo vệ tự động và máy bay không người lái sử dụng AI là những hình thức nổi bật nhất của chiến tranh sử dụng AI, chúng chỉ là một phần của một chiến lược lớn hơn.
Quân đội Trung Quốc coi AI là cách để xử lý, phân tích và khai thác thông tin nhanh hơn so với các nhà ra quyết định con người. Jacob Stokes, một nhà nghiên cứu cao cấp tại Trung tâm An ninh Mỹ Mới (CNAS), cho biết trong tài liệu rằng “Trung Quốc xem AI đóng vai trò trung tâm trong việc nâng cao sức mạnh quân sự của mình.” Trong môi trường động của một cuộc xung đột thực sự, việc xác định và nhắm mục tiêu vào các điểm yếu của Mỹ sẽ cần có khả năng cảm nhận, truyền tải và xử lý một khối lượng lớn thông tin với tốc độ mà chỉ máy tính mới có thể theo kịp. Điều này cho thấy vai trò của AI trong chiến tranh không chỉ liên quan đến việc ai có vũ khí tự hành tốt nhất – mà còn là ai có thể sử dụng AI để ra quyết định nhanh hơn đối thủ.
Nga, một cường quốc quân sự về AI khác và là đồng minh của Trung Quốc, có vẻ như đang theo đuổi một phương pháp khác. Chiến lược quân sự AI của Nga tập trung vào việc vô hiệu hóa các hệ thống chỉ huy và kiểm soát của đối thủ thay vì tập trung vào các vũ khí chiến đấu sử dụng AI. Báo cáo năm 2021 của Chatham House giải thích rằng các hệ thống máy tính liên kết này thường được mã hóa chặt chẽ, nhưng với sự bẻ khóa bằng trí tuệ nhân tạo, chúng có thể bị gián đoạn theo cách làm hỏng thiết bị quân sự hoặc khiến chúng hoạt động sai.
Nga và Trung Quốc đang làm sâu sắc thêm liên minh của họ, nhưng Mỹ dường như chưa có nhiều tình bạn quân sự được truyền cảm hứng bởi AI.
Mỹ vẫn là một nhà lãnh đạo toàn cầu trong nghiên cứu AI. Tuy nhiên, tính chậm chạp của các hợp đồng quốc phòng tư nhân và tâm lý kiếm lợi nhuận của Phố Wall đã kìm hãm cách tiếp cận quân sự AI của nó. Không quân Mỹ là một trong số ít các nhánh tích cực thúc đẩy tích hợp AI. Sáng kiến “Trí tuệ nhân tạo của Không quân và Tương lai của Không quân Mỹ” đang tiến bộ với một động cơ nhận thức sử dụng AI nhằm tăng tốc quá trình ra quyết định trong các kịch bản chiến đấu. Tạp chí Airman đã đưa tin vào năm 2024 rằng việc sử dụng các mô hình máy học “có thể dự đoán các mối đe dọa và cung cấp thông tin cho các quy trình ra quyết định với độ chính xác chưa từng có.”
Khác với Trung Quốc, nơi có thể nhanh chóng tích hợp những tiến bộ quân sự AI vào lĩnh vực quốc phòng do nhà nước điều hành mà không cần nhiều thủ tục hành chính rườm rà, Mỹ phải dựa vào các đối tác tư nhân như Google, OpenAI và Palantir. Các công ty Mỹ phải cân nhắc các mối quan tâm về tài chính và quan hệ công chúng trước khi tham gia vào các hợp đồng quân sự. Hầu hết các công ty công nghệ lớn của Mỹ mà chính phủ liên bang dựa vào cho việc tích hợp AI không phải là nhà sản xuất phần cứng của thiết bị quốc phòng. Ngược lại, Trung Quốc, Nga và các đối thủ khác của Mỹ có thể chế tạo và phát hành các công nghệ mới ra chiến trường nhanh hơn, tạo ra những vấn đề đạo đức tiềm ẩn trong các tình huống xung đột.
Tương lai của các hệ thống vũ khí tự hành đã chứng kiến những kết quả gây sốc. Ví dụ, vào tháng 3 năm 2020, một máy bay không người lái tự hành ở Libya, chiếc quadcopter Kargu-2 của Thổ Nhĩ Kỳ, đã giết chết một người mà không có sự can thiệp nào từ người điều khiển. Sự việc xảy ra trong cuộc xung đột giữa các lực lượng chính phủ Libya và một phe quân sự ly khai dẫn đầu bởi Quân đội Quốc gia Libya. Nó đã làm bùng lên những lo ngại đang diễn ra ở Mỹ và các quốc gia khác về việc AI có nên có bao nhiêu sự giám sát của con người trong các vũ khí. Vụ giết người này đánh dấu một bước ngoặt tiềm năng trong chiến tranh, khi một máy bay không người lái tấn công, được thiết kế để cung cấp thông tin tình báo chiến thuật, giám sát và khả năng trinh sát cho các lực lượng mặt đất, đã tấn công mà không có sự kiểm soát rõ ràng về con người.
Trong khi đó, các quốc gia có sức mạnh quân sự lớn tiếp tục tạo ra các vũ khí tự hành để chiến đấu. Nếu tương lai của chiến tranh xoay quanh AI, thì thế giới cần tiến hành một cách thận trọng.
So với chiến tranh truyền thống, chiến tranh AI có phần thâm nhập; nó khó định nghĩa và thậm chí còn khó phát hiện hơn. Câu nói về “bất kỳ loại chiến tranh nào khác” của Trung Quốc cho thấy sự nhận thức rằng những cuộc chiến hiện đại sẽ không luôn diễn ra trên một chiến trường thông thường.
Nhưng đừng nhầm lẫn – chúng ta đã ở trong cuộc chiến AI đầu tiên. Đó không chỉ là cuộc đua cho những chiếc drone tốt hơn hay vũ khí tự động hóa. Đó là một cuộc chiến thông tin, ra quyết định và tình báo chiến trường. AI không chỉ thay đổi cách chúng ta chiến đấu mà còn thay đổi cách chúng ta chiến thắng trong các cuộc chiến.
Nguồn tham khảo: https://www.popularmechanics.com/military/weapons/a64131751/ai-warfare/
