Thử nghiệm cấy ghép não để chuyển suy nghĩ thành lệnh máy tính liệu có khả thi?

[Hóng Hớt]

Mark tập trung mắt vào màn hình máy tính, cánh tay đặt bên hông trong tư thế quen thuộc. Ngón trỏ bên phải khẽ run nhẹ trên gối - một dấu hiệu hàng ngày về cuộc chiến âm thầm anh phải đối mặt với căn bệnh ALS tàn khốc. Rồi bất ngờ, một cảnh báo vang lên từ màn hình, thông báo cho người chăm sóc biết anh cần được hỗ trợ. Không cần thao tác bằng chuột hay chạm vào màn hình, Mark đã chọn lệnh này chỉ bằng một ý nghĩ. Điều kỳ diệu đó có thể nhờ vào bộ phận cấy ghép bên trong não để chuyển đổi hoạt động thần kinh của anh thành các lệnh điều khiển máy tính.

Mark, người CNN đồng ý đề cập chỉ bằng tên vì lý do riêng tư, là một trong số ít 10 người trên thế giới được cấy ghép loại giao diện não-máy tính (BCI) đặc biệt này. Việc cấy ghép thiết bị Stentrode của công ty Synchron vào tháng 8 năm ngoái đã đưa anh vào thử nghiệm trên người đầy hy vọng, hai năm sau khi được chẩn đoán mắc căn bệnh về thần kinh không thể chữa khỏi ấy.

"Đây là cơ hội để công nghệ có thể giúp đỡ những người không thể tự giúp mình bằng cách khác", Mark chia sẻ với CNN. Đối với anh, đây không chỉ là cơ hội tự vực lại mình mà còn là món quà quý giá để dành tặng cho những người khác đang chật vật chống chọi với tình trạng tương tự.
Niềm phấn khích về tiềm năng của công nghệ BCI đã tăng lên trong năm qua, một phần nhờ sự ủng hộ mạnh mẽ từ tỷ phú Elon Musk thông qua Neuralink, công ty của ông đang nỗ lực phát triển loại giao diện này. Tuy nhiên, công nghệ vẫn còn nhiều hạn chế và quá trình thương mại hóa đang phải đối mặt với nhiều rào cản liên quan đến pháp lý, đạo đức và quyền riêng tư.

Dù vậy, đối với Mark, cơ hội đi tiên phong thử nghiệm công nghệ có khả năng cải thiện cuộc sống của những người khuyết tật là điều vô cùng quan trọng. "Tôi nghĩ rằng mình có hai lựa chọn: đắm mình trong tuyệt vọng hoặc đứng lên và làm những gì có thể để giúp đỡ người khác", anh tâm sự. Mặc chiếc áo len nhẹ màu xanh, dáng vẻ thoải mái, Mark không hề cho thấy dấu hiệu thể chất nào của sự khuyết tật. "Tôi cũng không có cảm giác trong não rằng có thứ gì đó ở đó", anh nói về thiết bị cấy ghép, chỉ có hai vết sẹo nhỏ nơi ngực và cổ. Nhưng dấu hiệu của căn bệnh hiểm nghèo luôn thường trực khi anh phải tập trung tư tưởng để điều khiển thiết bị, như lúc chơi game tennis bàn kiểu Pong. Mỗi khi muốn di chuyển thanh trên màn hình, anh phải tập trung cao độ, còn khi không muốn nó di chuyển thì phải thả lỏng tư tưởng. Quá trình huấn luyện thiết bị đọc sóng não của mình đòi hỏi rất nhiều kiên nhẫn.

"Đôi khi nó không hoạt động như chúng ta muốn. Nhưng một phần của việc tham gia vào nghiên cứu là chúng ta ở đây để học hỏi, để thúc đẩy công nghệ", Mark nói, khẳng định tinh thần lạc quan và ý chí kiên cường vươn tới tương lai. Trong 3 tháng qua, anh đã làm việc với Maria Nardozzi, nhà trị liệu nghề nghiệp của Synchron, để huấn luyện "từ điển chuyển động" cho thiết bị não, nhằm đọc sóng não và dịch chúng thành các hành vi như gửi thông báo y tế hay điều khiển Alexa. Mục tiêu sắp tới của anh là học cách nhắn tin qua thiết bị não này - một kỹ năng đơn giản nhưng lại vô cùng quan trọng để duy trì liên lạc với gia đình và bạn bè.

Đối với Mark, BCI không chỉ là hy vọng về tương lai mà còn là cơ hội để tiếp tục cuộc sống độc lập hiện tại. Anh hy vọng rằng thiết bị cấy ghép cuối cùng sẽ giúp anh truy cập dễ dàng hơn vào sách nói yêu thích, hỗ trợ các công việc hàng ngày thậm chí là điều khiển xe lăn robot bằng suy nghĩ. "Đây là cơ hội để tôi có thể thực hiện những nhiệm vụ đó mà không cần dùng đến cánh tay", anh chia sẻ. Cuối cùng, Mark hy vọng rằng việc tham gia nghiên cứu này sẽ mang lại niềm hy vọng cho nhiều người khác đang chịu cảnh ngộ tương tự. "Quan trọng hơn là giúp đỡ những cá nhân khác", anh nhấn mạnh, phản ánh tinh thần vị tha đằng sau quyết định đầy can đảm của một chiến sĩ