Khánh Phạm
Writer
CST-100 Starliner, tàu vũ trụ được mong đợi từ lâu của Boeing được thiết kế để bay qua lại quỹ đạo giống như tàu con thoi từng bay, đã bị kẹt tại Trạm vũ trụ quốc tế (ISS). Sau khi dự kiến phóng sứ mệnh có người lái đầu tiên vào ngày 6/5/2024, một số lần trì hoãn đã khiến tàu vẫn ở trên mặt đất cho đến đầu tháng 6, khi tàu rời khỏi bầu khí quyển thành công trên đường đến ISS. Nhưng hiện tại, sau nhiều lần trì hoãn chuyến bay trở về, các quan chức NASA cho biết vào rằng tàu Starliner sẽ ở lại không gian vô thời hạn trong khi họ cố gắng tìm hiểu chuyện gì đang xảy ra.
Nguyên nhân gây lo ngại là một số rò rỉ heli đã được quan sát thấy trong hệ thống điều khiển hệ thống đẩy của Starliner. Heli được sử dụng để kiểm soát lượng nhiên liệu đẩy vào bộ đẩy của tàu - tương tự như trợ lực lái trong ô tô. Vấn đề tương tự đã được quan sát thấy trước khi phóng, nhưng rò rỉ được coi là không nghiêm trọng quá để dừng nhiệm vụ. Tuy nhiên, các quan chức NASA đã nói rằng việc nghiên cứu vấn đề này là ưu tiên hàng đầu.
"Chúng tôi đang dành thời gian và tuân theo quy trình nhóm quản lý nhiệm vụ tiêu chuẩn của mình", Steve Stich, giám đốc Chương trình phi hành đoàn thương mại của NASA cho biết vào đầu tháng này. "Chúng tôi để dữ liệu thúc đẩy quá trình ra quyết định liên quan đến việc quản lý rò rỉ hệ thống heli nhỏ và hiệu suất đẩy mà chúng tôi quan sát được trong quá trình gặp gỡ và kết nối".
Không có hiện tượng rò rỉ heli khi Starliner ở Trạm vũ trụ quốc tế vì các mặt bích nơi phát hiện rò rỉ đã được đóng lại khi tàu vũ trụ kết nối.
"Bản thân mô-đun dịch vụ không được mang về nhà", Lembeck nói. "Nó sẽ cháy trong khí quyển khi khoang tàu quay trở lại".
Tại cuộc họp báo ngày 18/6, các quan chức đã nhắc lại rằng con tàu cần bảy giờ heli để về nhà và có đủ 70 giờ trên tàu. Khi các mảnh vỡ không gian đe dọa Trạm vũ trụ quốc tế, Wilmore và Williams đã vào Starliner và chuẩn bị thoát hiểm nếu cần. (Các mảnh vỡ đã trôi qua mà không có sự cố nào.) Nhưng nếu rò rỉ trở nên quá tệ, phi hành đoàn của Starliner có thể ở lại ISS cho đến khi có thể bắt chuyến bay khác về nhà - có thể là trên SpaceX Dragon.
Vào thứ Sáu ngày 28/6/2024, các viên chức NASA cho biết họ không có ngày dự kiến trở về ngay lập tức. Trên thực tế, họ đã nói trong một cuộc họp báo hàng tuần rằng họ đang sạc pin cho tàu vũ trụ để nó có thể ở ngoài lâu hơn 45 ngày mà họ đã hình dung ban đầu. Trong khi đó, các nhà khoa học trên Trái đất đang tiến hành các cuộc thử nghiệm tại Cơ sở thử nghiệm White Sands của NASA để tìm hiểu xem điều gì đang xảy ra với các động cơ đẩy của Starliner và liệu có bất kỳ vấn đề nào có thể xảy ra trong quá trình hạ cánh của tàu hay không.
"Các nhóm kỹ sư đang làm việc để hoàn thiện kế hoạch thử nghiệm và mốc thời gian cho đợt thử nghiệm mặt đất bổ sung, dự kiến diễn ra trong hai tuần tới", cơ quan này cho biết trong bản tóm tắt cuộc họp báo. "Họ đang tận dụng thời gian bổ sung bằng cách thu thập càng nhiều dữ liệu càng tốt trong khi kết nối với trạm, vì mô-đun dịch vụ sẽ không được phục hồi khi kết thúc nhiệm vụ".
Ngày trở lại sẽ không được thông báo cho đến khi các xét nghiệm đó được hoàn tất.
Cho đến nay, gần nửa tháng Bảy trôi qua, vẫn chưa có thông tin cập nhật gì về tình hình Starliner cũng như hai phi hành gia bị kẹt trên ISS. #phihànhgiabịkẹt
Có vấn đề gì vậy?
Nguyên nhân gây lo ngại là một số rò rỉ heli đã được quan sát thấy trong hệ thống điều khiển hệ thống đẩy của Starliner. Heli được sử dụng để kiểm soát lượng nhiên liệu đẩy vào bộ đẩy của tàu - tương tự như trợ lực lái trong ô tô. Vấn đề tương tự đã được quan sát thấy trước khi phóng, nhưng rò rỉ được coi là không nghiêm trọng quá để dừng nhiệm vụ. Tuy nhiên, các quan chức NASA đã nói rằng việc nghiên cứu vấn đề này là ưu tiên hàng đầu.
"Chúng tôi đang dành thời gian và tuân theo quy trình nhóm quản lý nhiệm vụ tiêu chuẩn của mình", Steve Stich, giám đốc Chương trình phi hành đoàn thương mại của NASA cho biết vào đầu tháng này. "Chúng tôi để dữ liệu thúc đẩy quá trình ra quyết định liên quan đến việc quản lý rò rỉ hệ thống heli nhỏ và hiệu suất đẩy mà chúng tôi quan sát được trong quá trình gặp gỡ và kết nối".
Không có hiện tượng rò rỉ heli khi Starliner ở Trạm vũ trụ quốc tế vì các mặt bích nơi phát hiện rò rỉ đã được đóng lại khi tàu vũ trụ kết nối.
Có khó sửa không?
Đây không phải là loại lỗi có thể sửa chữa được từ không gian. Michael Lembeck, một giáo sư lâm sàng về kỹ thuật hàng không vũ trụ tại Đại học Illinois, cho biết rò rỉ heli có thể có nhiều yếu tố. Có thể các bộ phận kiểm soát thể tích thoát khí heli đã được lắp ráp không đúng cách. Có thể các lực không được tính đến đầy đủ đã ảnh hưởng đến các bình chứa heli. Dù là gì đi nữa, thì NASA và Boeing cũng phải nỗ lực trong việc tìm ra nguyên nhân ngay bây giờ. Khoang chứa các phi hành gia có nhiều lớp bảo vệ nhiệt cho các chuyến đi đầy lửa qua bầu khí quyển. Nhưng mô-đun dịch vụ, nơi lưu trữ động cơ, nhiên liệu và bình chứa heli, thì không có."Bản thân mô-đun dịch vụ không được mang về nhà", Lembeck nói. "Nó sẽ cháy trong khí quyển khi khoang tàu quay trở lại".
Các phi hành gia có gặp nguy hiểm không?
Đã có một số lo ngại về số phận của các phi hành gia bay trên Starliner, Butch Wilmore và Sunita Williams. Riêng đối với Williams, nỗi lo lắng của quốc tế dành cho cô bị ám ảnh bởi cái chết của người bạn và cũng là phi hành gia Kalpana Chawla. Khi tàu con thoi Columbia tan rã vào năm 2003, Chawla đã ở trên tàu. Nhưng các quan chức NASA đã nhấn mạnh rằng có quá đủ heli để đưa Starliner về nhà.Tại cuộc họp báo ngày 18/6, các quan chức đã nhắc lại rằng con tàu cần bảy giờ heli để về nhà và có đủ 70 giờ trên tàu. Khi các mảnh vỡ không gian đe dọa Trạm vũ trụ quốc tế, Wilmore và Williams đã vào Starliner và chuẩn bị thoát hiểm nếu cần. (Các mảnh vỡ đã trôi qua mà không có sự cố nào.) Nhưng nếu rò rỉ trở nên quá tệ, phi hành đoàn của Starliner có thể ở lại ISS cho đến khi có thể bắt chuyến bay khác về nhà - có thể là trên SpaceX Dragon.
Khi nào tàu Starliner sẽ trở về nhà?
Vào thứ Sáu ngày 28/6/2024, các viên chức NASA cho biết họ không có ngày dự kiến trở về ngay lập tức. Trên thực tế, họ đã nói trong một cuộc họp báo hàng tuần rằng họ đang sạc pin cho tàu vũ trụ để nó có thể ở ngoài lâu hơn 45 ngày mà họ đã hình dung ban đầu. Trong khi đó, các nhà khoa học trên Trái đất đang tiến hành các cuộc thử nghiệm tại Cơ sở thử nghiệm White Sands của NASA để tìm hiểu xem điều gì đang xảy ra với các động cơ đẩy của Starliner và liệu có bất kỳ vấn đề nào có thể xảy ra trong quá trình hạ cánh của tàu hay không.
"Các nhóm kỹ sư đang làm việc để hoàn thiện kế hoạch thử nghiệm và mốc thời gian cho đợt thử nghiệm mặt đất bổ sung, dự kiến diễn ra trong hai tuần tới", cơ quan này cho biết trong bản tóm tắt cuộc họp báo. "Họ đang tận dụng thời gian bổ sung bằng cách thu thập càng nhiều dữ liệu càng tốt trong khi kết nối với trạm, vì mô-đun dịch vụ sẽ không được phục hồi khi kết thúc nhiệm vụ".
Ngày trở lại sẽ không được thông báo cho đến khi các xét nghiệm đó được hoàn tất.
Cho đến nay, gần nửa tháng Bảy trôi qua, vẫn chưa có thông tin cập nhật gì về tình hình Starliner cũng như hai phi hành gia bị kẹt trên ISS. #phihànhgiabịkẹt
