Mr Bens
Intern Writer
Bệnh trĩ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến hơn ở người từ 45-65 tuổi. Dù không nguy hiểm tính mạng, bệnh trĩ lại là “kẻ thù” thầm lặng đe dọa chất lượng cuộc sống, khiến nhiều người ngại ngùng, tự ti. Hiểu rõ về bệnh chính là chìa khóa giúp bạn phòng ngừa và điều trị hiệu quả. ThS.BS. Phạm Như Hòa - Trung tâm Tiêu hóa gan mật, Bệnh viện Bạch Mai sẽ chia sẻ cho chúng ta những hiểu biết để phòng ngừa bệnh trĩ hiệu quả.
05 thủ phạm “giấu mặt” dẫn đến bệnh trĩ
Bệnh trĩ (hay dân gian gọi là lòi dom) hình thành khi các đám rối tĩnh mạch ở vùng hậu môn - trực tràng bị giãn quá mức, tạo thành búi trĩ sưng viêm. Tùy vị trí, bệnh chia thành hai loại. Trĩ nội: Búi trĩ ẩn bên trong ống hậu môn, thường gây chảy máu nhưng ít đau. Trĩ ngoại: Búi trĩ xuất hiện ở rìa hậu môn, dễ gây đau rát, ngứa ngáy.
Theo ThS.BS. Phạm Như Hòa: “Bệnh trĩ không chừa một ai. Từ người trẻ đến người già, đặc biệt là phụ nữ mang thai, dân văn phòng hay tài xế lái xe - những người thường xuyên ngồi lâu, ít vận động - đều có nguy cơ cao”. Bệnh trĩ không tự nhiên xuất hiện, nguyên nhân đến từ những thói quen hàng ngày của bạn. Theo bác sĩ Như Hòa: 05 lý do dẫn đến bệnh trĩ bao gồm:
Thứ nhất: Ngồi lâu là “kẻ thù” số 1 của hậu môn. Việc ngồi liên tục 4-5 tiếng, điều này vô tình tăng áp lực lên tĩnh mạch hậu môn, cản trở lưu thông máu, khiến chúng phình to.
Thứ hai là chế độ ăn thiếu chất xơ. “Cơn ác mộng” đối với hệ tiêu hóa chính là chế độ ăn nhiều thịt, ít rau, uống ít nước khiến phân khô cứng. Việc rặn mạnh khi đi vệ sinh như “cú đẩy” cuối cùng khiến mạch máu hậu môn phình to.
Thứ ba là quá trình mang thai. Việc mang thai trở thành “gánh nặng” kép: Thai nhi lớn dần chèn ép vùng chậu, kết hợp rặn đẻ khiến 50% sản phụ đối mặt với trĩ sau sinh.
Yếu tố thứ tư phải kể đến stress - “Sát thủ” âm thầm. Căng thẳng kéo dài gây rối loạn tiêu hóa, dẫn đến táo bón hoặc tiêu chảy, cả hai đều “tiếp tay” cho trĩ phát triển.
Lý do thứ năm là việc nhịn đi vệ sinh có thể coi như “quả bom” nổ chậm. Trì hoãn “giải quyết nỗi buồn” khiến phân tích tụ, khô cứng, tạo áp lực lớn lên hậu môn.
Vậy làm thế nào để nhận biết sớm bệnh trĩ
Bệnh trĩ thường diễn biến âm thầm, nhưng cơ thể bạn luôn có cách “lên tiếng”. Theo bác sĩ Như Hòa, có 4 dấu hiệu “báo động đỏ” mà chúng ta không thể bỏ qua. Dưới đây là những triệu chứng cần cảnh giác:
Chảy máu - “Hồi chuông” đầu tiên: Máu đỏ tươi dính trên giấy vệ sinh, nhỏ giọt vào bồn cầu hoặc lẫn trong phân. Đây là dấu hiệu sớm nhất của trĩ nội.
Ngứa rát - “Báo động” viêm nhiễm: Dịch nhầy từ búi trĩ kích ứng da hậu môn, gây cảm giác nóng rát, đặc biệt khi ngồi lâu.
Sưng đau - “Tiếng kêu cứu” từ hậu môn: Xuất hiện cục u mềm ở rìa hậu môn (trĩ ngoại) hoặc cảm giác vướng víu khi đi vệ sinh (trĩ nội sa).
Đau đớn - “Hệ quả” không thể xem thường: Cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội khi trĩ bị tắc mạch (hình thành cục máu đông).
Lưu ý quan trọng: Chảy máu hậu môn cũng có thể là dấu hiệu của polyp, viêm ruột hoặc ung thư đại trực tràng. “Đừng chủ quan! Hãy thăm khám ngay nếu triệu chứng kéo dài trên 3 ngày” - ThS.BS. Phạm Như Hòa nhấn mạnh.
Phòng bệnh trĩ: 5 bước đơn giản để cắt đứt nguy cơ
Phòng bệnh không bao giờ là quá muộn. Áp dụng ngay 5 thói quen “vàng” dưới đây để bảo vệ sức khỏe hậu môn:
1. Ăn uống thông minh - “Vũ khí” hàng đầu:
- Tăng cường chất xơ từ rau lang, mồng tơi, đu đủ, chuối.
- Uống đủ 2 lít nước/ngày, hạn chế đồ cay nóng, rượu bia - những thực phẩm “tiếp lửa” cho búi trĩ.
2. Vận động - “Liều thuốc” cho lưu thông máu: Đi bộ 30 phút/ngày hoặc tập yoga nhẹ nhàng giúp kích thích nhu động ruột, đánh bay táo bón.
3. Đi vệ sinh đúng cách - “Nghệ thuật” bảo vệ hậu môn:
- Không ngồi quá 5 phút, tránh “dán mắt” vào điện thoại khi đi tiêu.
- Vệ sinh nhẹ nhàng bằng giấy mềm hoặc rửa nước ấm, lau từ trước ra sau để ngừa nhiễm khuẩn.
4. Thư giãn - “Chìa khóa” cân bằng tiêu hóa: Ngủ đủ 7-8 tiếng, tập thiền hoặc nghe nhạc giảm stress - yếu tố ít ngờ tới gây trĩ.
5. Ngâm nước ấm - “Bí kíp” giảm sưng đau: Ngâm hậu môn trong nước ấm 10 phút mỗi tối giúp tăng tuần hoàn máu, làm dịu khó chịu (theo nghiên cứu của Alonso-Coello et al., 2006).
Điều trị trĩ: Giải pháp “đo ni đóng giày” theo từng cấp độ
Tùy mức độ nặng nhẹ, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp phù hợp, bác sĩ Hòa chia sẻ.
1. Trĩ nhẹ (độ 1, 2): “Chiến đấu” bằng lối sống
- Thay đổi chế độ ăn giàu chất xơ, uống đủ nước.
- Kết hợp thuốc bôi/đặt hậu môn theo chỉ định để giảm viêm, ngứa.
2. Trĩ trung bình (độ 3): “Can Thiệp” nhẹ nhàng
- Thắt vòng cao su: Bác sĩ dùng vòng thắt gốc búi trĩ, khiến chúng rụng sau 5-7 ngày (hiệu quả 85-90% theo nghiên cứu của Iyer et al., 2019).
- Tiêm xơ: Thuốc đặc trị làm teo búi trĩ, phù hợp với trường hợp chảy máu nhiều.
3. Trĩ nặng (độ 4): “Cắt Đứt” dứt điểm bằng phẫu thuật
- Áp dụng khi búi trĩ sa nhiều, không thể co lại. Công nghệ laser hoặc sóng cao tần giúp giảm đau, hồi phục nhanh.
ThS.BS. Phạm Như Hòa cho biết: “90% bệnh nhân trĩ có thể điều trị thành công nếu phát hiện sớm. Đừng để tâm lý e ngại khiến bệnh tiến triển nặng, dẫn đến biến chứng nguy hiểm như thiếu máu, nhiễm trùng!”.
05 thủ phạm “giấu mặt” dẫn đến bệnh trĩ
Bệnh trĩ (hay dân gian gọi là lòi dom) hình thành khi các đám rối tĩnh mạch ở vùng hậu môn - trực tràng bị giãn quá mức, tạo thành búi trĩ sưng viêm. Tùy vị trí, bệnh chia thành hai loại. Trĩ nội: Búi trĩ ẩn bên trong ống hậu môn, thường gây chảy máu nhưng ít đau. Trĩ ngoại: Búi trĩ xuất hiện ở rìa hậu môn, dễ gây đau rát, ngứa ngáy.
Theo ThS.BS. Phạm Như Hòa: “Bệnh trĩ không chừa một ai. Từ người trẻ đến người già, đặc biệt là phụ nữ mang thai, dân văn phòng hay tài xế lái xe - những người thường xuyên ngồi lâu, ít vận động - đều có nguy cơ cao”. Bệnh trĩ không tự nhiên xuất hiện, nguyên nhân đến từ những thói quen hàng ngày của bạn. Theo bác sĩ Như Hòa: 05 lý do dẫn đến bệnh trĩ bao gồm:
Thứ nhất: Ngồi lâu là “kẻ thù” số 1 của hậu môn. Việc ngồi liên tục 4-5 tiếng, điều này vô tình tăng áp lực lên tĩnh mạch hậu môn, cản trở lưu thông máu, khiến chúng phình to.
Thứ hai là chế độ ăn thiếu chất xơ. “Cơn ác mộng” đối với hệ tiêu hóa chính là chế độ ăn nhiều thịt, ít rau, uống ít nước khiến phân khô cứng. Việc rặn mạnh khi đi vệ sinh như “cú đẩy” cuối cùng khiến mạch máu hậu môn phình to.
Thứ ba là quá trình mang thai. Việc mang thai trở thành “gánh nặng” kép: Thai nhi lớn dần chèn ép vùng chậu, kết hợp rặn đẻ khiến 50% sản phụ đối mặt với trĩ sau sinh.
Yếu tố thứ tư phải kể đến stress - “Sát thủ” âm thầm. Căng thẳng kéo dài gây rối loạn tiêu hóa, dẫn đến táo bón hoặc tiêu chảy, cả hai đều “tiếp tay” cho trĩ phát triển.
Lý do thứ năm là việc nhịn đi vệ sinh có thể coi như “quả bom” nổ chậm. Trì hoãn “giải quyết nỗi buồn” khiến phân tích tụ, khô cứng, tạo áp lực lớn lên hậu môn.
Vậy làm thế nào để nhận biết sớm bệnh trĩ
Bệnh trĩ thường diễn biến âm thầm, nhưng cơ thể bạn luôn có cách “lên tiếng”. Theo bác sĩ Như Hòa, có 4 dấu hiệu “báo động đỏ” mà chúng ta không thể bỏ qua. Dưới đây là những triệu chứng cần cảnh giác:
Chảy máu - “Hồi chuông” đầu tiên: Máu đỏ tươi dính trên giấy vệ sinh, nhỏ giọt vào bồn cầu hoặc lẫn trong phân. Đây là dấu hiệu sớm nhất của trĩ nội.
Ngứa rát - “Báo động” viêm nhiễm: Dịch nhầy từ búi trĩ kích ứng da hậu môn, gây cảm giác nóng rát, đặc biệt khi ngồi lâu.
Sưng đau - “Tiếng kêu cứu” từ hậu môn: Xuất hiện cục u mềm ở rìa hậu môn (trĩ ngoại) hoặc cảm giác vướng víu khi đi vệ sinh (trĩ nội sa).
Đau đớn - “Hệ quả” không thể xem thường: Cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội khi trĩ bị tắc mạch (hình thành cục máu đông).
Lưu ý quan trọng: Chảy máu hậu môn cũng có thể là dấu hiệu của polyp, viêm ruột hoặc ung thư đại trực tràng. “Đừng chủ quan! Hãy thăm khám ngay nếu triệu chứng kéo dài trên 3 ngày” - ThS.BS. Phạm Như Hòa nhấn mạnh.
Phòng bệnh trĩ: 5 bước đơn giản để cắt đứt nguy cơ
Phòng bệnh không bao giờ là quá muộn. Áp dụng ngay 5 thói quen “vàng” dưới đây để bảo vệ sức khỏe hậu môn:
1. Ăn uống thông minh - “Vũ khí” hàng đầu:
- Tăng cường chất xơ từ rau lang, mồng tơi, đu đủ, chuối.
- Uống đủ 2 lít nước/ngày, hạn chế đồ cay nóng, rượu bia - những thực phẩm “tiếp lửa” cho búi trĩ.
2. Vận động - “Liều thuốc” cho lưu thông máu: Đi bộ 30 phút/ngày hoặc tập yoga nhẹ nhàng giúp kích thích nhu động ruột, đánh bay táo bón.
3. Đi vệ sinh đúng cách - “Nghệ thuật” bảo vệ hậu môn:
- Không ngồi quá 5 phút, tránh “dán mắt” vào điện thoại khi đi tiêu.
- Vệ sinh nhẹ nhàng bằng giấy mềm hoặc rửa nước ấm, lau từ trước ra sau để ngừa nhiễm khuẩn.
4. Thư giãn - “Chìa khóa” cân bằng tiêu hóa: Ngủ đủ 7-8 tiếng, tập thiền hoặc nghe nhạc giảm stress - yếu tố ít ngờ tới gây trĩ.
5. Ngâm nước ấm - “Bí kíp” giảm sưng đau: Ngâm hậu môn trong nước ấm 10 phút mỗi tối giúp tăng tuần hoàn máu, làm dịu khó chịu (theo nghiên cứu của Alonso-Coello et al., 2006).
Điều trị trĩ: Giải pháp “đo ni đóng giày” theo từng cấp độ
Tùy mức độ nặng nhẹ, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp phù hợp, bác sĩ Hòa chia sẻ.
1. Trĩ nhẹ (độ 1, 2): “Chiến đấu” bằng lối sống
- Thay đổi chế độ ăn giàu chất xơ, uống đủ nước.
- Kết hợp thuốc bôi/đặt hậu môn theo chỉ định để giảm viêm, ngứa.
2. Trĩ trung bình (độ 3): “Can Thiệp” nhẹ nhàng
- Thắt vòng cao su: Bác sĩ dùng vòng thắt gốc búi trĩ, khiến chúng rụng sau 5-7 ngày (hiệu quả 85-90% theo nghiên cứu của Iyer et al., 2019).
- Tiêm xơ: Thuốc đặc trị làm teo búi trĩ, phù hợp với trường hợp chảy máu nhiều.
3. Trĩ nặng (độ 4): “Cắt Đứt” dứt điểm bằng phẫu thuật
- Áp dụng khi búi trĩ sa nhiều, không thể co lại. Công nghệ laser hoặc sóng cao tần giúp giảm đau, hồi phục nhanh.
ThS.BS. Phạm Như Hòa cho biết: “90% bệnh nhân trĩ có thể điều trị thành công nếu phát hiện sớm. Đừng để tâm lý e ngại khiến bệnh tiến triển nặng, dẫn đến biến chứng nguy hiểm như thiếu máu, nhiễm trùng!”.
