Mới đây, một nghiên cứu thú vị đã chỉ ra rằng, khoảng 9.000 năm trước, tại Catalhoyuk - một khu định cư thời kỳ đồ đá mới nằm ở nam Anatolia, các cặp đôi thường có thói quen là chú rể sẽ chuyển vào sống cùng gia đình cô dâu. Được công bố trên tạp chí khoa học, nghiên cứu này dựa trên phân tích DNA cổ đại của 131 bộ xương, có niên đại từ năm 7100 đến 5950 trước Công nguyên. Kết quả cho thấy, những người được chôn cất trong các ngôi mộ chung dưới cùng một ngôi nhà thường không có mối quan hệ gen với nhau, ít nhất là vào những năm cuối của sự chiếm đóng khu định cư này. Những ai có mối quan hệ huyết thống thường sẽ mang dòng máu mẹ hơn là cha.
Eline Schotsmans, đồng tác giả nghiên cứu và là nhà khảo cổ học tại Đại học Wollongong, Australia, chia sẻ rằng: “Nếu họ là gia đình, thì đó là thông qua những người phụ nữ”. Điều này cho thấy, danh tính của gia đình được xác định qua dòng mẹ. Những phát hiện này chỉ ra rằng phụ nữ đã đóng một vai trò quan trọng hơn trong xã hội thời kỳ đồ đá so với những gì chúng ta từng nghĩ. Đặc biệt, nữ giới, bao gồm cả trẻ sơ sinh và trẻ em, tại Catalhoyuk được chôn cất với số lượng đồ chôn cất gấp năm lần so với nam giới.
Mehmet Somel, một nhà di truyền học tiến hóa tại Đại học Kỹ thuật Trung Đông ở Thổ Nhĩ Kỳ, cho biết: “Phân tích của chúng tôi cho thấy rõ ràng rằng những thực hành hướng về nam giới mà mọi người đã ghi nhận trong thời kỳ đồ đá mới và đồ đồng ở châu Âu không phải là phổ quát”.
Catalhoyuk đã phát triển mạnh mẽ trong khoảng 2.000 năm, quy tụ lên tới 8.000 người trên một diện tích 14 hecta. Những cư dân nơi đây đã “trồng trọt, làm gạch từ đất sét, chế tác vũ khí và tạo ra nghệ thuật tuyệt vời” mà không cần đến một mạng lưới thương mại rộng lớn. Dù không phải là một thành phố theo nghĩa hiện đại, Catalhoyuk thường được mô tả là một “tiền thành phố”, đại diện cho một trong những cộng đồng cư trú đầu tiên của nhân loại.
/https://tf-cmsv2-smithsonianmag-media.s3.amazonaws.com/filer_public/3d/23/3d23a966-48f5-4942-a641-4ae6960395f1/skeletons.jpg)
Một nhóm các nhà khảo cổ học người Anh phát hiện ra tàn tích của Catalhoyuk vào năm 1958. Các cuộc khai quật sau đó đã phát hiện ra nhiều bức tượng nữ giới có hình dáng đầy đặn, khiến các nhà nghiên cứu suy đoán rằng những cư dân thời kỳ đồ đá mới của Catalhoyuk có thể thờ phụng một nữ thần sinh sản được biết đến với cái tên “Nữ thần Mẹ”. Gần đây, tuy nhiên, việc phát hiện ra nhiều bức tượng động vật và hình dáng nam giới đã đặt ra nghi vấn về vai trò trung tâm của nữ thần này, thay vào đó, có thể các bức tượng này đại diện cho “những phụ nữ lớn tuổi đã đạt được địa vị”, theo lời Lynn Meskell, một nhà nhân học tại Đại học Pennsylvania, người không tham gia vào phân tích DNA, trong một tuyên bố vào năm 2018.
Mặc dù những nhà khoa học đứng sau nghiên cứu này không muốn đưa ra kết luận chắc chắn về việc Catalhoyuk có phải là một xã hội mẫu hệ hay không chỉ dựa vào những ngôi mộ, nhưng thực hành “mattrilocality” - tức là việc một người đàn ông sống cùng gia đình vợ - có thể đã diễn ra ở cấp độ hộ gia đình. Eva Rosenstock, một nhà khảo cổ học tại Đại học Bonn, Đức, cho biết: “Đó có thể là một thực hành tồn tại ở cấp độ hộ gia đình, nhưng không nhất thiết phải là một xã hội nữ quyền theo nghĩa phụ nữ nắm quyền lực”.
Nguồn tham khảo: https://www.smithsonianmag.com/smar...ilies-in-this-neolithic-settlement-180986915/
Eline Schotsmans, đồng tác giả nghiên cứu và là nhà khảo cổ học tại Đại học Wollongong, Australia, chia sẻ rằng: “Nếu họ là gia đình, thì đó là thông qua những người phụ nữ”. Điều này cho thấy, danh tính của gia đình được xác định qua dòng mẹ. Những phát hiện này chỉ ra rằng phụ nữ đã đóng một vai trò quan trọng hơn trong xã hội thời kỳ đồ đá so với những gì chúng ta từng nghĩ. Đặc biệt, nữ giới, bao gồm cả trẻ sơ sinh và trẻ em, tại Catalhoyuk được chôn cất với số lượng đồ chôn cất gấp năm lần so với nam giới.
Mehmet Somel, một nhà di truyền học tiến hóa tại Đại học Kỹ thuật Trung Đông ở Thổ Nhĩ Kỳ, cho biết: “Phân tích của chúng tôi cho thấy rõ ràng rằng những thực hành hướng về nam giới mà mọi người đã ghi nhận trong thời kỳ đồ đá mới và đồ đồng ở châu Âu không phải là phổ quát”.
Catalhoyuk đã phát triển mạnh mẽ trong khoảng 2.000 năm, quy tụ lên tới 8.000 người trên một diện tích 14 hecta. Những cư dân nơi đây đã “trồng trọt, làm gạch từ đất sét, chế tác vũ khí và tạo ra nghệ thuật tuyệt vời” mà không cần đến một mạng lưới thương mại rộng lớn. Dù không phải là một thành phố theo nghĩa hiện đại, Catalhoyuk thường được mô tả là một “tiền thành phố”, đại diện cho một trong những cộng đồng cư trú đầu tiên của nhân loại.
Một nhóm các nhà khảo cổ học người Anh phát hiện ra tàn tích của Catalhoyuk vào năm 1958. Các cuộc khai quật sau đó đã phát hiện ra nhiều bức tượng nữ giới có hình dáng đầy đặn, khiến các nhà nghiên cứu suy đoán rằng những cư dân thời kỳ đồ đá mới của Catalhoyuk có thể thờ phụng một nữ thần sinh sản được biết đến với cái tên “Nữ thần Mẹ”. Gần đây, tuy nhiên, việc phát hiện ra nhiều bức tượng động vật và hình dáng nam giới đã đặt ra nghi vấn về vai trò trung tâm của nữ thần này, thay vào đó, có thể các bức tượng này đại diện cho “những phụ nữ lớn tuổi đã đạt được địa vị”, theo lời Lynn Meskell, một nhà nhân học tại Đại học Pennsylvania, người không tham gia vào phân tích DNA, trong một tuyên bố vào năm 2018.
Mặc dù những nhà khoa học đứng sau nghiên cứu này không muốn đưa ra kết luận chắc chắn về việc Catalhoyuk có phải là một xã hội mẫu hệ hay không chỉ dựa vào những ngôi mộ, nhưng thực hành “mattrilocality” - tức là việc một người đàn ông sống cùng gia đình vợ - có thể đã diễn ra ở cấp độ hộ gia đình. Eva Rosenstock, một nhà khảo cổ học tại Đại học Bonn, Đức, cho biết: “Đó có thể là một thực hành tồn tại ở cấp độ hộ gia đình, nhưng không nhất thiết phải là một xã hội nữ quyền theo nghĩa phụ nữ nắm quyền lực”.
Nguồn tham khảo: https://www.smithsonianmag.com/smar...ilies-in-this-neolithic-settlement-180986915/
