The Storm Riders
Writer
Gần đây, OpenAI và Google đã gửi đề xuất tới chính phủ Mỹ, kêu gọi cho phép các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) của họ được huấn luyện trên các tài liệu có bản quyền. Các đề xuất này được công bố trong tuần qua, phản hồi yêu cầu từ Nhà Trắng nhằm thu thập ý kiến từ các tổ chức chính phủ, nhóm ngành, và khu vực tư nhân cho “Kế hoạch Hành động AI” của Tổng thống Donald Trump. Kế hoạch này hướng tới việc củng cố vị thế dẫn đầu của Mỹ trong lĩnh vực AI, đồng thời tránh những quy định quá khắt khe có thể cản trở sự đổi mới. OpenAI lập luận rằng việc áp dụng các chính sách bảo vệ “sử dụng công bằng” (fair use) cho AI là “vấn đề an ninh quốc gia”, trong khi Google cũng đồng tình rằng các chính sách bản quyền hiện tại đang hạn chế khả năng tiếp cận dữ liệu cần thiết để phát triển các mô hình AI hàng đầu.
OpenAI nhấn mạnh rằng việc cho phép các công ty AI tiếp cận nội dung có bản quyền sẽ giúp Mỹ duy trì lợi thế trong cuộc đua AI toàn cầu, đặc biệt là trước Trung Quốc. Trong đề xuất của mình, công ty viết: “Không có gì nghi ngờ khi các nhà phát triển AI của Trung Quốc sẽ được tiếp cận dữ liệu không giới hạn, bao gồm cả dữ liệu có bản quyền, để cải thiện mô hình của họ. Nếu họ có quyền tự do tiếp cận dữ liệu mà các công ty Mỹ không được hưởng chính sách sử dụng công bằng, cuộc đua AI coi như đã kết thúc.” OpenAI chỉ ra sự nổi lên của DeepSeek, một mô hình AI từ Trung Quốc, như một mối đe dọa rõ ràng đối với vị trí dẫn đầu của Mỹ. Họ cho rằng một hệ thống bản quyền cân bằng không chỉ bảo vệ quyền lợi của người tạo nội dung mà còn đảm bảo an ninh quốc gia và vị thế lãnh đạo AI của Mỹ trong “Kỷ nguyên Trí tuệ”. Ngoài ra, OpenAI đề xuất duy trì các biện pháp kiểm soát xuất khẩu chip AI nghiêm ngặt sang Trung Quốc và khuyến khích chính phủ Mỹ áp dụng rộng rãi các công cụ AI, như phiên bản ChatGPT dành riêng cho chính phủ mà họ đã ra mắt đầu năm nay.
Google cũng đưa ra lập luận tương tự, nhấn mạnh rằng các chính sách bản quyền, quyền riêng tư và bằng sáng chế hiện hành đang cản trở việc tiếp cận dữ liệu cần thiết để huấn luyện các mô hình AI tiên tiến. Công ty cho biết: “Các quy tắc bản quyền cân bằng, như chính sách sử dụng công bằng và ngoại lệ khai thác văn bản và dữ liệu, đã đóng vai trò quan trọng trong việc giúp các hệ thống AI học hỏi từ kiến thức trước đó và dữ liệu công khai, mở ra những tiến bộ khoa học và xã hội.” Theo Google, những ngoại lệ này cho phép sử dụng tài liệu có bản quyền mà không ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền của người sở hữu, đồng thời tránh được các cuộc đàm phán kéo dài, thiếu cân bằng với các bên giữ dữ liệu. Quan điểm này phù hợp với lập trường của OpenAI, khi cả hai đều cho rằng việc tiếp cận dữ liệu công khai, bao gồm cả dữ liệu có bản quyền, là yếu tố then chốt để duy trì sự đổi mới và cạnh tranh của Mỹ trong lĩnh vực AI.
Trong khi OpenAI và Google tập trung vào vấn đề bản quyền, Anthropic – công ty đứng sau chatbot Claude – lại chọn hướng đi khác trong đề xuất của mình. Anthropic không đề cập đến việc sử dụng tài liệu có bản quyền, thay vào đó kêu gọi chính phủ Mỹ xây dựng một hệ thống đánh giá rủi ro an ninh quốc gia của các mô hình AI và tăng cường kiểm soát xuất khẩu chip AI. Tương tự như hai công ty kia, Anthropic cũng nhấn mạnh nhu cầu cải thiện cơ sở hạ tầng năng lượng để hỗ trợ sự phát triển của AI. Sự khác biệt này cho thấy không phải tất cả các công ty AI đều ưu tiên vấn đề bản quyền, mà một số tập trung vào các khía cạnh kỹ thuật và chính sách khác để thúc đẩy ngành công nghiệp.
Việc sử dụng tài liệu có bản quyền để huấn luyện AI từ lâu đã gây tranh cãi. OpenAI hiện đang đối mặt với nhiều vụ kiện từ các tổ chức tin tức như The New York Times, cùng các tên tuổi lớn như Sarah Silverman và George R.R. Martin, với cáo buộc vi phạm bản quyền. Tương tự, Apple, Anthropic và Nvidia cũng bị tố cáo sử dụng phụ đề YouTube trái phép để huấn luyện AI, điều mà YouTube cho là vi phạm điều khoản dịch vụ của họ. Các vụ kiện này phản ánh sự căng thẳng giữa các công ty công nghệ và những người sáng tạo nội dung, khi AI ngày càng phụ thuộc vào dữ liệu từ sách, bài báo, hình ảnh và video có bản quyền. OpenAI từng tuyên bố vào năm ngoái rằng “việc huấn luyện các mô hình AI hàng đầu ngày nay là không thể nếu không sử dụng tài liệu có bản quyền”, một quan điểm củng cố lập luận của họ trong đề xuất hiện tại. Tuy nhiên, điều này cũng làm dấy lên câu hỏi về việc làm thế nào để cân bằng giữa đổi mới công nghệ và quyền lợi của người sáng tạo.
Lập luận của OpenAI và Google xoay quanh hai trụ cột chính: cạnh tranh quốc tế và sự cần thiết của dữ liệu cho sự phát triển AI. Họ viện dẫn mối đe dọa từ Trung Quốc để thúc đẩy chính phủ Mỹ nới lỏng các hạn chế bản quyền, cho rằng điều này không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn liên quan đến an ninh quốc gia. Tuy nhiên, quan điểm này không phải không có lỗ hổng. Việc sử dụng khái niệm “sử dụng công bằng” để biện minh cho việc lấy dữ liệu mà không xin phép hay bồi thường có thể bị coi là né tránh trách nhiệm đạo đức và pháp lý đối với người sáng tạo nội dung. Trong khi đó, các vụ kiện đang diễn ra cho thấy sự phản kháng mạnh mẽ từ cộng đồng sáng tạo, đặt ra thách thức cho việc áp dụng chính sách như vậy mà không có sự đồng thuận rộng rãi. Ngược lại, đề xuất của Anthropic tập trung vào cơ sở hạ tầng và an ninh, tránh xa tranh cãi bản quyền, có thể là cách tiếp cận thực tế hơn trong ngắn hạn.
Tóm lại, các đề xuất của OpenAI và Google phản ánh mong muốn thúc đẩy đổi mới AI bằng cách tận dụng tối đa dữ liệu có sẵn, nhưng chúng cũng làm nổi bật sự xung đột giữa lợi ích công nghệ và quyền sở hữu trí tuệ. Chính phủ Mỹ sẽ cần cân nhắc kỹ lưỡng để tìm ra giải pháp vừa hỗ trợ ngành AI, vừa bảo vệ quyền lợi của những người sáng tạo nội dung, trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt. Bạn nghĩ sao về vấn đề này?
OpenAI nhấn mạnh rằng việc cho phép các công ty AI tiếp cận nội dung có bản quyền sẽ giúp Mỹ duy trì lợi thế trong cuộc đua AI toàn cầu, đặc biệt là trước Trung Quốc. Trong đề xuất của mình, công ty viết: “Không có gì nghi ngờ khi các nhà phát triển AI của Trung Quốc sẽ được tiếp cận dữ liệu không giới hạn, bao gồm cả dữ liệu có bản quyền, để cải thiện mô hình của họ. Nếu họ có quyền tự do tiếp cận dữ liệu mà các công ty Mỹ không được hưởng chính sách sử dụng công bằng, cuộc đua AI coi như đã kết thúc.” OpenAI chỉ ra sự nổi lên của DeepSeek, một mô hình AI từ Trung Quốc, như một mối đe dọa rõ ràng đối với vị trí dẫn đầu của Mỹ. Họ cho rằng một hệ thống bản quyền cân bằng không chỉ bảo vệ quyền lợi của người tạo nội dung mà còn đảm bảo an ninh quốc gia và vị thế lãnh đạo AI của Mỹ trong “Kỷ nguyên Trí tuệ”. Ngoài ra, OpenAI đề xuất duy trì các biện pháp kiểm soát xuất khẩu chip AI nghiêm ngặt sang Trung Quốc và khuyến khích chính phủ Mỹ áp dụng rộng rãi các công cụ AI, như phiên bản ChatGPT dành riêng cho chính phủ mà họ đã ra mắt đầu năm nay.
Google cũng đưa ra lập luận tương tự, nhấn mạnh rằng các chính sách bản quyền, quyền riêng tư và bằng sáng chế hiện hành đang cản trở việc tiếp cận dữ liệu cần thiết để huấn luyện các mô hình AI tiên tiến. Công ty cho biết: “Các quy tắc bản quyền cân bằng, như chính sách sử dụng công bằng và ngoại lệ khai thác văn bản và dữ liệu, đã đóng vai trò quan trọng trong việc giúp các hệ thống AI học hỏi từ kiến thức trước đó và dữ liệu công khai, mở ra những tiến bộ khoa học và xã hội.” Theo Google, những ngoại lệ này cho phép sử dụng tài liệu có bản quyền mà không ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền của người sở hữu, đồng thời tránh được các cuộc đàm phán kéo dài, thiếu cân bằng với các bên giữ dữ liệu. Quan điểm này phù hợp với lập trường của OpenAI, khi cả hai đều cho rằng việc tiếp cận dữ liệu công khai, bao gồm cả dữ liệu có bản quyền, là yếu tố then chốt để duy trì sự đổi mới và cạnh tranh của Mỹ trong lĩnh vực AI.
Trong khi OpenAI và Google tập trung vào vấn đề bản quyền, Anthropic – công ty đứng sau chatbot Claude – lại chọn hướng đi khác trong đề xuất của mình. Anthropic không đề cập đến việc sử dụng tài liệu có bản quyền, thay vào đó kêu gọi chính phủ Mỹ xây dựng một hệ thống đánh giá rủi ro an ninh quốc gia của các mô hình AI và tăng cường kiểm soát xuất khẩu chip AI. Tương tự như hai công ty kia, Anthropic cũng nhấn mạnh nhu cầu cải thiện cơ sở hạ tầng năng lượng để hỗ trợ sự phát triển của AI. Sự khác biệt này cho thấy không phải tất cả các công ty AI đều ưu tiên vấn đề bản quyền, mà một số tập trung vào các khía cạnh kỹ thuật và chính sách khác để thúc đẩy ngành công nghiệp.
Việc sử dụng tài liệu có bản quyền để huấn luyện AI từ lâu đã gây tranh cãi. OpenAI hiện đang đối mặt với nhiều vụ kiện từ các tổ chức tin tức như The New York Times, cùng các tên tuổi lớn như Sarah Silverman và George R.R. Martin, với cáo buộc vi phạm bản quyền. Tương tự, Apple, Anthropic và Nvidia cũng bị tố cáo sử dụng phụ đề YouTube trái phép để huấn luyện AI, điều mà YouTube cho là vi phạm điều khoản dịch vụ của họ. Các vụ kiện này phản ánh sự căng thẳng giữa các công ty công nghệ và những người sáng tạo nội dung, khi AI ngày càng phụ thuộc vào dữ liệu từ sách, bài báo, hình ảnh và video có bản quyền. OpenAI từng tuyên bố vào năm ngoái rằng “việc huấn luyện các mô hình AI hàng đầu ngày nay là không thể nếu không sử dụng tài liệu có bản quyền”, một quan điểm củng cố lập luận của họ trong đề xuất hiện tại. Tuy nhiên, điều này cũng làm dấy lên câu hỏi về việc làm thế nào để cân bằng giữa đổi mới công nghệ và quyền lợi của người sáng tạo.
Lập luận của OpenAI và Google xoay quanh hai trụ cột chính: cạnh tranh quốc tế và sự cần thiết của dữ liệu cho sự phát triển AI. Họ viện dẫn mối đe dọa từ Trung Quốc để thúc đẩy chính phủ Mỹ nới lỏng các hạn chế bản quyền, cho rằng điều này không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn liên quan đến an ninh quốc gia. Tuy nhiên, quan điểm này không phải không có lỗ hổng. Việc sử dụng khái niệm “sử dụng công bằng” để biện minh cho việc lấy dữ liệu mà không xin phép hay bồi thường có thể bị coi là né tránh trách nhiệm đạo đức và pháp lý đối với người sáng tạo nội dung. Trong khi đó, các vụ kiện đang diễn ra cho thấy sự phản kháng mạnh mẽ từ cộng đồng sáng tạo, đặt ra thách thức cho việc áp dụng chính sách như vậy mà không có sự đồng thuận rộng rãi. Ngược lại, đề xuất của Anthropic tập trung vào cơ sở hạ tầng và an ninh, tránh xa tranh cãi bản quyền, có thể là cách tiếp cận thực tế hơn trong ngắn hạn.
Tóm lại, các đề xuất của OpenAI và Google phản ánh mong muốn thúc đẩy đổi mới AI bằng cách tận dụng tối đa dữ liệu có sẵn, nhưng chúng cũng làm nổi bật sự xung đột giữa lợi ích công nghệ và quyền sở hữu trí tuệ. Chính phủ Mỹ sẽ cần cân nhắc kỹ lưỡng để tìm ra giải pháp vừa hỗ trợ ngành AI, vừa bảo vệ quyền lợi của những người sáng tạo nội dung, trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt. Bạn nghĩ sao về vấn đề này?
