Nobel Vật lý 2021: Nghiên cứu về biến đổi khí hậu, Trái Đất nóng lên do con người

[VNR Content]

Lễ trao giải Nobel 2021 được tổ chức bởi Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển vào ngày 5/10 vừa qua, trong đó có giải Nobel Vật lý 2021 được Ủy ban giải thưởng năm nay công bố đã thuộc về 3 nhà khoa học Syukuro Manabe, Klaus Hasselmann và Giorgio Paris cho các nghiên cứu về hệ thống vật lý giúp con người hiểu biết thêm về biến đổi khí hậu. Được biết, giải thưởng này có trị giá 10 triệu krona Thụy Điển (1,1 triệu USD).
Các nghiên cứu của 3 nhà khoa học xoay quanh các hiện tượng khí hậu thay đổi một cách hỗn loạn và ngẫu nhiên, không theo một thông lệ nào so với trước đó. Trong số 3 nhà khoa học thì Syukuro Manabe và Klaus Hasselmann cùng nghiên cứu và đưa ra những nền móng tri thức cho nhân loại về biến đổi khí hậu Trái Đất, cũng như tác động của con người.
Còn Giorgio Parisi được vinh danh nhờ những đóng góp mang tính đột phá trong lý thuyết vật liệu tổng hợp và các quá trình ngẫu nhiên. Điều đáng đề cập ở đây là các hệ thống này phức tạp và đặc trưng bởi sự hỗn loạn và ngẫu nhiên, rất khó để nắm bắt được chúng.

Giải thưởng Nobel năm nay sẽ được trao cho cả 3 nhà khoa học xuất sắc này, trong đó Giorgio Parisi sẽ nhận một nửa giải thưởng cho việc phát hiện sự ảnh hưởng lẫn nhau của các dao động, rối loạn trong hệ thống vật lý có quy mô từ nguyên tử đến hành tinh.
Còn Syukuro Manabe và Klaus Hasselmann sẽ nhận một nửa giải thưởng còn lại cho việc lập mô hình vật lý của khí hậu Trái Đất, định lượng độ biến động và dự đoán một cách đáng tin cậy về sự ấm lên toàn cầu.
Dưới đây là sơ lược về nghiên cứu của 3 nhà khoa học nhận giải Nobel Vật lý 2021:
- Syukuro Manabe (90 tuổi) sinh tại Shingu, Nhật Bản, ông hiện là nhà khí tượng học tại Đại học Princeton (Mỹ). Ông đã chỉ ra nguyên nhân bề mặt Trái Đất nóng lên là do sự gia tăng nồng độ của CO2 trong khí quyển.
- Những năm 1960, Syukuro Manabe xây dựng nên các mô hình vật lý về khí hậu Trái Đất. Ông là người đầu tiên tìm ra mối liên hệ giữa sự cân bằng bức xạ và sự dịch chuyển dọc của các khối không khí. Đây là tiền đề cho các mô hình khí hậu ngày nay.
- 10 năm sau, Klaus Hasselmann (90 tuổi) sinh tại Hamburg, Đức, ông hiện làm việc tại Viện Khí tượng Max Planck (Đức) đã lập ra mô hình liên kết thời tiết và khí hậu đồng thời giải đáp nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi thời tiết liên tục và hỗn loạn. Ông tìm ra các phương pháp nhận dạng tín hiệu thay đổi trong tự nhiên lẫn hoạt động của con người trong hệ thống khí hậu qua đó chứng minh sự gia tăng nhiệt độ trong khí quyển là do CO2 mà con người thải ra.
- Khoảng năm 1980, Giorgio Parisi Giorgio Parisi (73 tuổi) sinh tại Rome, Italy, hiện làm việc tại Đại học Rome Sapienza (Italy). Ông đã tìm ra những mẫu vật ẩn trong các loại vật liệu phức tạp và hỗn loạn. Phát hiện này là một trong những đóng góp quan trọng nhất cho lý thuyết về hệ thống phức tạp.

Ngày nay, Nobel là một trong những giải thưởng quốc tế danh giá nhất do Quỹ Nobel tại Stockholm thành lập từ năm 1901 dựa trên tài sản của Alfred Nobel, nhà phát minh kiêm doanh nhân Thụy Điển. Các giải thưởng sẽ được trao thường niên cho những cá nhân và tổ chức có cống hiến nổi bật trong các lĩnh vực Y học, Hóa học, Vật lý, Văn học, Hòa bình.
Năm 1968, Ngân hàng Trung ương Thụy Điển lập ra Giải thưởng của Ngân hàng Thụy Điển cho Khoa học kinh tế để tưởng nhớ Nobel, còn gọi là giải Nobel Kinh tế. Mỗi giải thưởng gồm huy chương, bằng chứng nhận cá nhân và một khoản tiền thưởng. Từ năm 1901-2020, giải thưởng đã được trao 603 lần cho 962 cá nhân và tổ chức trên thế giới.
Nguồn: Physicsworld