Những công cụ như ChatGPT làm xói mòn sự độc đáo của con người

[The Storm Riders]

Nếu con người ủy thác toàn bộ hoạt động tư duy cho các mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT, chúng ta có nguy cơ đánh mất sự độc đáo của chính mình.

Mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) được coi là hình mẫu cho trí tuệ nhân tạo (AI) hiện nay. Mặc dù còn khá mới mẻ, LLM đã thu hút sự chú ý của công chúng theo cách mà các ứng dụng AI khác chưa làm được.

Sức hút này đến từ khả năng tương tác tự nhiên của LLM với con người thông qua ngôn ngữ. Chúng có thể mô phỏng cuộc trò chuyện như con người, tạo cảm giác tương tác bình đẳng. Hơn nữa, LLM còn có khả năng thực hiện các nhiệm vụ phức tạp, thậm chí vượt trội hơn con người trong một số trường hợp.

ChatGPT - Công cụ thần kỳ?

Các công cụ AI tạo sinh đang càn quét thế giới, buộc con người phải nhanh chóng tìm cách làm chủ nếu không muốn bị bỏ lại phía sau

Học giả Thái Lan Soraj Hongladarom lấy ví dụ về ChatGPT, mô hình LLM phổ biến nhất, để minh chứng cho sự kinh ngạc của mọi người trước khả năng của nó. ChatGPT được ví như một phép màu đến từ tương lai, hứa hẹn cải thiện cuộc sống con người theo nhiều cách.

Tại Thái Lan, Đại học Chulalongkorn, trường đại học hàng đầu đất nước, đã công bố kế hoạch thành lập Viện AI Chulalongkorn nhằm bắt kịp xu hướng công nghệ. Trường cũng cam kết tích hợp ChatGPT vào chương trình giảng dạy để sinh viên có thể tận dụng sức mạnh của LLM trong học tập và nghiên cứu.

Các nền tảng mạng xã hội tràn ngập quảng cáo về khóa học dạy cách sử dụng ChatGPT để tạo lợi thế cạnh tranh. Một số quảng cáo khẳng định AI có thể đóng vai trò như trợ lý nghiên cứu, giúp sinh viên hoàn thành luận án hiệu quả. Thậm chí, có quảng cáo còn cho rằng AI có thể giúp "nâng cao hiệu quả nghiên cứu lên gấp 10 lần".

Điều này cho thấy người Thái Lan (và có thể cả những người khác ở châu Á) đặt niềm tin rất lớn vào sức mạnh của công nghệ mới. Tuy nhiên, các khóa học này dường như bỏ qua những hạn chế cố hữu của ChatGPT.

Hạn chế của ChatGPT

Mặc dù sở hữu khả năng giao tiếp trôi chảy và dường như "biết tuốt", ChatGPT vẫn bị giới hạn bởi một thực tế: LLM không có khả năng tự cảm nhận thế giới. Chúng giống như những chiếc máy tính để bàn "mù" và "điếc".

"Kiến thức" của LLM đến từ cơ sở dữ liệu khổng lồ, nhưng điều đó khác biệt hoàn toàn với việc nhìn, nghe và cảm nhận thế giới như con người. LLM có thể tạo ra kết nối giữa văn bản và hình ảnh, thậm chí tạo ra hình ảnh từ văn bản, nhưng không có nghĩa là chúng hiểu được ý nghĩa thực sự của những hình ảnh đó như con người.

Sai lầm chết người là cho rằng ChatGPT biết tất cả mọi thứ, rằng nó có thể cảm nhận và hiểu thế giới như chúng ta. Điều này hoàn toàn sai lệch.

Hiểu một câu nói của ChatGPT khác với việc hiểu cùng một câu nói từ con người. Sự gần gũi, thân mật mà ChatGPT tạo ra chỉ là bề nổi, thiếu đi sự thấu hiểu sâu sắc xuất phát từ khả năng cảm nhận của con người.

Không nhận thức được những hạn chế này có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt khi người dùng quá tin tưởng vào ChatGPT, cho rằng nó có thể hoạt động độc lập mà không cần sự giám sát.

Điều này có thể khiến người dùng dễ dàng tiếp nhận thông tin sai lệch, trở nên phụ thuộc và lạm dụng ChatGPT để suy nghĩ và làm việc thay cho mình.

Giữ khoảng cách an toàn

ChatGPT không có cảm xúc chân thực như con người nhưng có thể khiến con người lầm tưởng và phụ thuộc vào nó nếu quá lạm dụng.

Không thể phủ nhận lợi ích to lớn của ChatGPT trong việc cải thiện nhiều khía cạnh cuộc sống. Tuy nhiên, để sử dụng ChatGPT một cách hiệu quả và an toàn, chúng ta cần thay đổi cách tiếp cận.

Thay vì xem ChatGPT là nguồn thông tin đáng tin cậy tuyệt đối, hãy giữ khoảng cách an toàn. Nó có thể hỗ trợ chúng ta hiệu đính văn bản, dịch thuật hoặc tóm tắt tài liệu, nhưng quyết định cuối cùng vẫn phải nằm trong tay con người.

Đừng giao phó toàn bộ hoạt động tư duy cho ChatGPT. Nếu không, chúng ta sẽ đánh mất sự độc đáo của chính mình. Và khi đó, viễn cảnh máy móc thống trị con người sẽ không còn xa vời nữa.