Mới đây, các nhà khoa học đã phát hiện ra một điều vô cùng thú vị về loài bướm Bogong (Agrotis infusa) – đây là loài bướm đầu tiên được biết đến có khả năng định hướng bằng cách nhìn vào các vì sao. Mỗi mùa xuân, hàng tỷ con bướm nhỏ bé này xuất hiện ở miền đông nam Australia và không lâu sau đó, chúng bắt đầu hành trình bay xa hơn 1.000 km để đến dãy núi Australia nhằm trốn cái nóng mùa hè. Tại đây, những chú bướm này tìm vào những hang động mát mẻ để bắt đầu một giai đoạn ngủ đông mùa hè, tương tự như trạng thái ngủ đông vào mùa đông. Vào mùa thu, chúng bay về lại để sinh sản và hoàn thành vòng đời của mình.
Trước đây, các nhà sinh học đã đặt ra câu hỏi về cách mà những chú bướm đêm này biết được đường đi, nhất là khi mỗi thế hệ mới đều lần đầu tiên thực hiện hành trình này. Thông thường, người ta cho rằng chúng dựa vào từ trường của Trái Đất, nhưng các nhà nghiên cứu cũng nghi ngờ có yếu tố khác đang ảnh hưởng đến việc định hướng.
/https://tf-cmsv2-smithsonianmag-media.s3.amazonaws.com/filer_public/ad/ce/adce9b57-ad0a-4b8c-b2e8-00394871f4a5/moth.jpeg)
Theo một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature, nhóm nghiên cứu đã chỉ ra rằng những con bướm Bogong sử dụng bầu trời đầy sao như một la bàn trong các chuyến di cư hai lần mỗi năm. Điều này cho thấy chúng có thể là những động vật không xương sống đầu tiên sử dụng các vì sao trong việc định hướng.
Trong một sự kiện thú vị xảy ra tại Thế vận hội Sydney năm 2000, các nhà dự báo thời tiết đã nhầm lẫn bầy bướm Bogong bay tới gần sân vận động với một đám mây bão. Eric Warrant, một trong những tác giả nghiên cứu và là nhà sinh vật học tại Đại học Lund, Thụy Điển, cho biết: “Cha mẹ của chúng đã chết cách đó ba tháng, vậy mà chúng vẫn biết đường để đi. Điều này thật tuyệt vời.”
/https://tf-cmsv2-smithsonianmag-media.s3.amazonaws.com/filer_public/65/72/6572a95f-c0fa-4fbb-9c13-9fde7f67aeee/landscape.jpeg)
Để thực hiện nghiên cứu, các nhà khoa học đã bắt khoảng 400 con bướm Bogong và mang chúng về phòng thí nghiệm. Họ dán lưng bướm vào một thanh rod mỏng và đặt chúng vào một khu vực bay nhỏ, cho phép chúng vẫn có thể vỗ cánh và quay theo các hướng khác nhau. Bằng cách tạo ra một chân không từ trường để loại bỏ từ trường bên trong khu vực, các nhà nghiên cứu đã chiếu bầu trời đêm lên trần nhà, giống như các vì sao trên trần của một rạp chiếu, và theo dõi phản ứng của bướm.
Khi không có la bàn từ tính bên trong, bướm đã sử dụng các vì sao để định hướng cho mình. Khi hình ảnh bầu trời trên trần được xoay, bướm sẽ quay theo hướng đó. Khi hiện ra một mô hình sao ngẫu nhiên, chúng trở nên mất phương hướng. David Dreyer, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết đây chính là bằng chứng cuối cùng cho thấy chúng thực sự sử dụng các vì sao để định hướng.
/https://tf-cmsv2-smithsonianmag-media.s3.amazonaws.com/filer_public/7f/1a/7f1aa83f-979b-4850-ba76-fde6d3c6fc0f/wall.jpeg)
Kết quả nghiên cứu cho thấy bướm Bogong không chỉ sử dụng từ trường của Trái Đất mà còn dựa vào các tín hiệu sao để di cư vào ban đêm hai lần mỗi năm. Hơn nữa, các nhà nghiên cứu phát hiện rằng bộ não của chúng, nhỏ hơn một hạt gạo, vẫn có khả năng thực hiện những nhiệm vụ định hướng phức tạp. Basil el Jundi, một nhà sinh vật học tại Đại học Oldenburg, Đức, cho rằng việc bướm có khả năng định hướng một cách đáng kinh ngạc như thế này thực sự phản ánh một mạng lưới não bộ tuyệt vời.
Mặc dù bướm có đôi mắt nhỏ với đồng tử nhỏ, nhưng khả năng nhìn thấy chỉ một số ngôi sao sáng nhất trên bầu trời đêm là có thể. Nhóm nghiên cứu nghi ngờ rằng chúng phụ thuộc vào Dải Ngân Hà, vốn có thể nhìn thấy rõ hơn trong mắt bướm so với mắt người. Nếu bầu trời có mây vào một đêm nào đó, chúng sẽ dựa nhiều hơn vào la bàn từ tính để bảo đảm mình đang đi đúng hướng.
Cuối cùng, khi tiến gần đến các hang động ở vùng núi vào mùa hè, bướm có thể chuyển sang sử dụng khứu giác để nhận biết. Những hang động này có một mùi đặc trưng tương tự như mùi thịt thối, và khi bắt được mùi đó, bướm sẽ biết rằng chúng đã tới nơi.
Sự hiểu biết về cách bướm Bogong định hướng có thể rất quan trọng cho công tác bảo tồn của chúng. Việc hạn chế ô nhiễm ánh sáng, chẳng hạn, có thể giúp chúng không bị kẹt trong các thành phố. Thực tế, số lượng bướm Bogong đã giảm mạnh trong những năm gần đây: do hạn hán nghiêm trọng và nhiệt độ cao cực độ giữa năm 2017 và 2019, số lượng bướm giảm tới 99,5%. Việc sử dụng thuốc trừ sâu, cháy rừng, phá hủy môi trường sống và biến đổi khí hậu cũng có thể tác động tiêu cực đến sự sống còn của chúng. Liên minh Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên đã liệt kê loài này vào danh sách được cảnh báo kể từ năm 2021.
Marissa Parrott, một nhà sinh vật học bảo tồn cấp cao tại Zoos Victoria, cho biết: “Số lượng côn trùng đang giảm dần theo thời gian. Nhưng khi có những sự kiện lớn như hạn hán, lũ lụt hoặc cháy rừng xảy ra, chúng có thể khiến toàn bộ loài bị xóa sổ. Chúng ta đang thấy điều đó mỗi ngày, những động vật này đang gặp khó khăn. Chúng ta thật sự cần phải thay đổi.”
Nguồn tham khảo: https://www.smithsonianmag.com/smar...s-revealing-a-migratory-superpower-180986857/
Trước đây, các nhà sinh học đã đặt ra câu hỏi về cách mà những chú bướm đêm này biết được đường đi, nhất là khi mỗi thế hệ mới đều lần đầu tiên thực hiện hành trình này. Thông thường, người ta cho rằng chúng dựa vào từ trường của Trái Đất, nhưng các nhà nghiên cứu cũng nghi ngờ có yếu tố khác đang ảnh hưởng đến việc định hướng.
Theo một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature, nhóm nghiên cứu đã chỉ ra rằng những con bướm Bogong sử dụng bầu trời đầy sao như một la bàn trong các chuyến di cư hai lần mỗi năm. Điều này cho thấy chúng có thể là những động vật không xương sống đầu tiên sử dụng các vì sao trong việc định hướng.
Trong một sự kiện thú vị xảy ra tại Thế vận hội Sydney năm 2000, các nhà dự báo thời tiết đã nhầm lẫn bầy bướm Bogong bay tới gần sân vận động với một đám mây bão. Eric Warrant, một trong những tác giả nghiên cứu và là nhà sinh vật học tại Đại học Lund, Thụy Điển, cho biết: “Cha mẹ của chúng đã chết cách đó ba tháng, vậy mà chúng vẫn biết đường để đi. Điều này thật tuyệt vời.”
Để thực hiện nghiên cứu, các nhà khoa học đã bắt khoảng 400 con bướm Bogong và mang chúng về phòng thí nghiệm. Họ dán lưng bướm vào một thanh rod mỏng và đặt chúng vào một khu vực bay nhỏ, cho phép chúng vẫn có thể vỗ cánh và quay theo các hướng khác nhau. Bằng cách tạo ra một chân không từ trường để loại bỏ từ trường bên trong khu vực, các nhà nghiên cứu đã chiếu bầu trời đêm lên trần nhà, giống như các vì sao trên trần của một rạp chiếu, và theo dõi phản ứng của bướm.
Khi không có la bàn từ tính bên trong, bướm đã sử dụng các vì sao để định hướng cho mình. Khi hình ảnh bầu trời trên trần được xoay, bướm sẽ quay theo hướng đó. Khi hiện ra một mô hình sao ngẫu nhiên, chúng trở nên mất phương hướng. David Dreyer, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết đây chính là bằng chứng cuối cùng cho thấy chúng thực sự sử dụng các vì sao để định hướng.
Kết quả nghiên cứu cho thấy bướm Bogong không chỉ sử dụng từ trường của Trái Đất mà còn dựa vào các tín hiệu sao để di cư vào ban đêm hai lần mỗi năm. Hơn nữa, các nhà nghiên cứu phát hiện rằng bộ não của chúng, nhỏ hơn một hạt gạo, vẫn có khả năng thực hiện những nhiệm vụ định hướng phức tạp. Basil el Jundi, một nhà sinh vật học tại Đại học Oldenburg, Đức, cho rằng việc bướm có khả năng định hướng một cách đáng kinh ngạc như thế này thực sự phản ánh một mạng lưới não bộ tuyệt vời.
Mặc dù bướm có đôi mắt nhỏ với đồng tử nhỏ, nhưng khả năng nhìn thấy chỉ một số ngôi sao sáng nhất trên bầu trời đêm là có thể. Nhóm nghiên cứu nghi ngờ rằng chúng phụ thuộc vào Dải Ngân Hà, vốn có thể nhìn thấy rõ hơn trong mắt bướm so với mắt người. Nếu bầu trời có mây vào một đêm nào đó, chúng sẽ dựa nhiều hơn vào la bàn từ tính để bảo đảm mình đang đi đúng hướng.
Cuối cùng, khi tiến gần đến các hang động ở vùng núi vào mùa hè, bướm có thể chuyển sang sử dụng khứu giác để nhận biết. Những hang động này có một mùi đặc trưng tương tự như mùi thịt thối, và khi bắt được mùi đó, bướm sẽ biết rằng chúng đã tới nơi.
Sự hiểu biết về cách bướm Bogong định hướng có thể rất quan trọng cho công tác bảo tồn của chúng. Việc hạn chế ô nhiễm ánh sáng, chẳng hạn, có thể giúp chúng không bị kẹt trong các thành phố. Thực tế, số lượng bướm Bogong đã giảm mạnh trong những năm gần đây: do hạn hán nghiêm trọng và nhiệt độ cao cực độ giữa năm 2017 và 2019, số lượng bướm giảm tới 99,5%. Việc sử dụng thuốc trừ sâu, cháy rừng, phá hủy môi trường sống và biến đổi khí hậu cũng có thể tác động tiêu cực đến sự sống còn của chúng. Liên minh Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên đã liệt kê loài này vào danh sách được cảnh báo kể từ năm 2021.
Marissa Parrott, một nhà sinh vật học bảo tồn cấp cao tại Zoos Victoria, cho biết: “Số lượng côn trùng đang giảm dần theo thời gian. Nhưng khi có những sự kiện lớn như hạn hán, lũ lụt hoặc cháy rừng xảy ra, chúng có thể khiến toàn bộ loài bị xóa sổ. Chúng ta đang thấy điều đó mỗi ngày, những động vật này đang gặp khó khăn. Chúng ta thật sự cần phải thay đổi.”
Nguồn tham khảo: https://www.smithsonianmag.com/smar...s-revealing-a-migratory-superpower-180986857/
