Long Bình
Writer
Trong lịch sử phong kiến Việt Nam, vị tể tướng đầu tiên không chỉ là một khai quốc công thần xuất chúng mà còn được tôn vinh là thủy tổ của dòng họ Nguyễn – họ lớn nhất nước ta. Vậy ông là ai? Đó chính là Nguyễn Bặc, một cái tên gắn liền với những trang sử hào hùng thời kỳ đầu dựng nước.
Dưới chế độ phong kiến, tể tướng là chức quan quyền lực bậc nhất triều đình, chỉ đứng sau vua, có thể thay vua xử lý chính sự và nắm trong tay quyền hành to lớn. Tuy nhiên, để tránh lạm quyền, về sau chức vụ này thường được thay bằng một hội đồng cùng đảm nhận trách nhiệm. Nguyễn Bặc, sinh năm 924 tại làng Đại Hữu (nay thuộc xã Gia Hưng, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình), chính là người mở đầu cho vai trò tể tướng trong lịch sử Việt Nam. Xuất thân từ gia đình có truyền thống anh hùng, cha ông là Nguyễn Thước – một nha tướng dưới trướng Dương Đình Nghệ – đã đặt nền móng cho con đường sự nghiệp của ông.
Tượng Định Quốc Công Nguyễn Bặc
Từ thuở nhỏ, Nguyễn Bặc kết nghĩa anh em với Đinh Bộ Lĩnh. Khi lớn lên, hai người cùng nhau dấy binh khởi nghĩa tại Hoa Lư, góp phần chấm dứt loạn 12 sứ quân. Sau khi Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất nước và lên ngôi vua, ông phong Nguyễn Bặc làm Định Quốc Công, ghi nhận tài năng văn võ song toàn. Là một trong những khai quốc công thần trụ cột của nhà Đinh, Nguyễn Bặc không chỉ hỗ trợ Đinh Bộ Lĩnh trong việc giành giang sơn mà còn đóng vai trò quan trọng trong xây dựng chính sách và đường lối cai trị.
Về ngoại giao, ông giúp vua Đinh thiết lập quan hệ bang giao với nhà Tống, đưa nước ta được công nhận là quốc gia độc lập tự chủ. Trong đối nội, Nguyễn Bặc góp công lớn vào việc xây dựng hệ thống chính quyền phong kiến tập trung, xóa bỏ tàn dư 12 sứ quân, xây thành Hoa Lư, ổn định kinh tế và thúc đẩy nông nghiệp. Đặc biệt, ở lĩnh vực quân sự, ông là người đặt nền móng cho đội quân thống nhất 10 đạo do Lê Hoàn chỉ huy. Nhiều sử gia nhận định, những kế sách của ông vẫn giữ giá trị vượt thời gian.
Tuy nhiên, khi nhà Đinh sụp đổ và nhà Lê lên nắm quyền, Nguyễn Bặc – với tư cách tể tướng triều cũ và bạn thân của vua Đinh – không thể chấp nhận sự đổi thay. Ông cùng một số trung thần dấy binh chống lại, nhưng cuối cùng thất bại. Nguyễn Bặc bị bắt và hành quyết tại Hoa Lư vào ngày 15/10/979. Quần thần thương tiếc, đã thu lượm thi thể ông và an táng ở ngoại thành Hoa Lư. Dẫu cuộc đời kết thúc trong bi kịch, hình ảnh vị tể tướng tài năng và trung hiếu vẫn in đậm trong lòng dân chúng. Nhiều đền thờ Nguyễn Bặc mọc lên khắp nơi, thể hiện sự kính trọng của hậu thế.
Hơn thế nữa, theo gia phả họ Nguyễn và tài liệu Lược sử họ Nguyễn ở Việt Nam, Nguyễn Bặc được suy tôn là thủy tổ của họ Nguyễn Đại Tông – dòng họ lớn nhất nước ta. Từ một khai quốc công thần đến biểu tượng của lòng trung nghĩa, ông không chỉ để lại dấu ấn trong lịch sử mà còn là cội nguồn của một di sản văn hóa và dòng tộc trường tồn.
Dưới chế độ phong kiến, tể tướng là chức quan quyền lực bậc nhất triều đình, chỉ đứng sau vua, có thể thay vua xử lý chính sự và nắm trong tay quyền hành to lớn. Tuy nhiên, để tránh lạm quyền, về sau chức vụ này thường được thay bằng một hội đồng cùng đảm nhận trách nhiệm. Nguyễn Bặc, sinh năm 924 tại làng Đại Hữu (nay thuộc xã Gia Hưng, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình), chính là người mở đầu cho vai trò tể tướng trong lịch sử Việt Nam. Xuất thân từ gia đình có truyền thống anh hùng, cha ông là Nguyễn Thước – một nha tướng dưới trướng Dương Đình Nghệ – đã đặt nền móng cho con đường sự nghiệp của ông.
Tượng Định Quốc Công Nguyễn Bặc
Từ thuở nhỏ, Nguyễn Bặc kết nghĩa anh em với Đinh Bộ Lĩnh. Khi lớn lên, hai người cùng nhau dấy binh khởi nghĩa tại Hoa Lư, góp phần chấm dứt loạn 12 sứ quân. Sau khi Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất nước và lên ngôi vua, ông phong Nguyễn Bặc làm Định Quốc Công, ghi nhận tài năng văn võ song toàn. Là một trong những khai quốc công thần trụ cột của nhà Đinh, Nguyễn Bặc không chỉ hỗ trợ Đinh Bộ Lĩnh trong việc giành giang sơn mà còn đóng vai trò quan trọng trong xây dựng chính sách và đường lối cai trị.
Về ngoại giao, ông giúp vua Đinh thiết lập quan hệ bang giao với nhà Tống, đưa nước ta được công nhận là quốc gia độc lập tự chủ. Trong đối nội, Nguyễn Bặc góp công lớn vào việc xây dựng hệ thống chính quyền phong kiến tập trung, xóa bỏ tàn dư 12 sứ quân, xây thành Hoa Lư, ổn định kinh tế và thúc đẩy nông nghiệp. Đặc biệt, ở lĩnh vực quân sự, ông là người đặt nền móng cho đội quân thống nhất 10 đạo do Lê Hoàn chỉ huy. Nhiều sử gia nhận định, những kế sách của ông vẫn giữ giá trị vượt thời gian.
Tuy nhiên, khi nhà Đinh sụp đổ và nhà Lê lên nắm quyền, Nguyễn Bặc – với tư cách tể tướng triều cũ và bạn thân của vua Đinh – không thể chấp nhận sự đổi thay. Ông cùng một số trung thần dấy binh chống lại, nhưng cuối cùng thất bại. Nguyễn Bặc bị bắt và hành quyết tại Hoa Lư vào ngày 15/10/979. Quần thần thương tiếc, đã thu lượm thi thể ông và an táng ở ngoại thành Hoa Lư. Dẫu cuộc đời kết thúc trong bi kịch, hình ảnh vị tể tướng tài năng và trung hiếu vẫn in đậm trong lòng dân chúng. Nhiều đền thờ Nguyễn Bặc mọc lên khắp nơi, thể hiện sự kính trọng của hậu thế.
Hơn thế nữa, theo gia phả họ Nguyễn và tài liệu Lược sử họ Nguyễn ở Việt Nam, Nguyễn Bặc được suy tôn là thủy tổ của họ Nguyễn Đại Tông – dòng họ lớn nhất nước ta. Từ một khai quốc công thần đến biểu tượng của lòng trung nghĩa, ông không chỉ để lại dấu ấn trong lịch sử mà còn là cội nguồn của một di sản văn hóa và dòng tộc trường tồn.
