Huyền Trang
Writer
Hiện nay, hơn 4,3 triệu người trẻ tại Mỹ được xếp vào nhóm NEET – không có việc làm, không đi học, cũng không tham gia đào tạo. Tình trạng này không chỉ xảy ra ở Mỹ mà còn lan rộng sang Anh, nơi năm qua có thêm 100.000 thanh niên Gen Z rơi vào nhóm này. Trên toàn cầu, khoảng 1/5 người từ 15 đến 24 tuổi trong năm 2023 cũng thuộc nhóm NEET, đặt ra câu hỏi lớn về tương lai việc làm của thế hệ trẻ.
Tại Anh, nhà bình luận chính trị Peter Hitchens cho rằng một phần nguyên nhân đến từ các trường đại học, nơi cung cấp những bằng cấp “vô giá trị”. Ông lập luận rằng thay vì theo đuổi các khóa học này, Gen Z nên học nghề như thợ sửa ống nước hay thợ điện để có cơ hội việc làm tốt hơn. Nghiên cứu từ Đại học Georgetown (Mỹ) củng cố quan điểm này khi phân tích thu nhập của 137 chuyên ngành đại học. Kết quả cho thấy: ngành y tế mang lại mức lương khởi điểm 41.000 USD/năm, trong khi ngành nhân văn và nghệ thuật tự do chỉ đạt 29.000 USD/năm.
Những ngành ít triển vọng về thu nhập bao gồm Nghiên cứu Giới và Dân tộc, Nghệ thuật Biểu diễn, Lịch sử Nghệ thuật, Thiết kế Thời trang, Triết học, Tôn giáo, Nhiếp ảnh, Xã hội học, Văn học Anh, Truyền thông, Lịch sử, Nhân học, Nghệ thuật Tự do và Ẩm thực. Trong khi đó, ngành y tế ngày càng hấp dẫn nhờ nhu cầu nhân lực lớn – dự kiến hơn 1 triệu việc làm mới sẽ xuất hiện trong thập kỷ tới cho các vị trí như trợ lý y tế tại nhà, y tá đăng ký và chuyên viên điều dưỡng. Riêng chuyên viên điều dưỡng là nghề phát triển nhanh thứ ba tại Mỹ, với mức lương trung bình vượt 126.260 USD/năm vào năm 2023.
Không chỉ các ngành học thiếu thực tiễn gây khó khăn cho Gen Z. Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) đã làm giảm giá trị của các bằng cấp liên quan đến lập trình và công nghệ – vốn từng là “vé vàng” cho sự nghiệp lương cao. Bên cạnh đó, chi phí sinh hoạt tăng vọt, từ giao thông, đi lại đến nhu yếu phẩm, khiến nhiều người trẻ không đủ khả năng duy trì công việc, đẩy họ vào nhóm NEET. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng vấn đề không chỉ nằm ở thị trường lao động. Một số người cho rằng nhiều Gen Z từ chối những công việc họ coi là “thấp kém” hoặc kỳ vọng bước thẳng vào vị trí lương cao mà không muốn bắt đầu từ dưới đáy. Điều này đặt ra câu hỏi: Liệu nguyên nhân thực sự là do hệ thống giáo dục, thị trường việc làm, hay chính thái độ của thế hệ trẻ?
Tại Anh, nhà bình luận chính trị Peter Hitchens cho rằng một phần nguyên nhân đến từ các trường đại học, nơi cung cấp những bằng cấp “vô giá trị”. Ông lập luận rằng thay vì theo đuổi các khóa học này, Gen Z nên học nghề như thợ sửa ống nước hay thợ điện để có cơ hội việc làm tốt hơn. Nghiên cứu từ Đại học Georgetown (Mỹ) củng cố quan điểm này khi phân tích thu nhập của 137 chuyên ngành đại học. Kết quả cho thấy: ngành y tế mang lại mức lương khởi điểm 41.000 USD/năm, trong khi ngành nhân văn và nghệ thuật tự do chỉ đạt 29.000 USD/năm.
Những ngành ít triển vọng về thu nhập bao gồm Nghiên cứu Giới và Dân tộc, Nghệ thuật Biểu diễn, Lịch sử Nghệ thuật, Thiết kế Thời trang, Triết học, Tôn giáo, Nhiếp ảnh, Xã hội học, Văn học Anh, Truyền thông, Lịch sử, Nhân học, Nghệ thuật Tự do và Ẩm thực. Trong khi đó, ngành y tế ngày càng hấp dẫn nhờ nhu cầu nhân lực lớn – dự kiến hơn 1 triệu việc làm mới sẽ xuất hiện trong thập kỷ tới cho các vị trí như trợ lý y tế tại nhà, y tá đăng ký và chuyên viên điều dưỡng. Riêng chuyên viên điều dưỡng là nghề phát triển nhanh thứ ba tại Mỹ, với mức lương trung bình vượt 126.260 USD/năm vào năm 2023.
Không chỉ các ngành học thiếu thực tiễn gây khó khăn cho Gen Z. Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) đã làm giảm giá trị của các bằng cấp liên quan đến lập trình và công nghệ – vốn từng là “vé vàng” cho sự nghiệp lương cao. Bên cạnh đó, chi phí sinh hoạt tăng vọt, từ giao thông, đi lại đến nhu yếu phẩm, khiến nhiều người trẻ không đủ khả năng duy trì công việc, đẩy họ vào nhóm NEET. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng vấn đề không chỉ nằm ở thị trường lao động. Một số người cho rằng nhiều Gen Z từ chối những công việc họ coi là “thấp kém” hoặc kỳ vọng bước thẳng vào vị trí lương cao mà không muốn bắt đầu từ dưới đáy. Điều này đặt ra câu hỏi: Liệu nguyên nhân thực sự là do hệ thống giáo dục, thị trường việc làm, hay chính thái độ của thế hệ trẻ?
