Gần đây, một bức tranh tuyệt đẹp về hiện tượng “red sprite” đã được ghi lại bởi một phi hành gia NASA từ Trạm Không gian Quốc tế (ISS). Bức ảnh này, được chụp bởi Nichole Ayers trong lúc một cơn bão đi qua Mexico và miền nam Hoa Kỳ, đã gây không ít sự chú ý. Trong bài đăng trên Instagram vào ngày 3 tháng 7, Ayers chỉ viết ngắn gọn: “Chỉ. Wow.”
Những “red sprite” là một phần của nhóm hiện tượng thời tiết kỳ bí được gọi là Sự kiện phát sáng tạm thời (Transient Luminous Events - TLEs), là những tia sáng ngắn ngủi xuất hiện cao trên những cơn bão. Theo NASA, những ánh sáng đỏ này xuất hiện ngay sau khi sấm sét đánh, và chúng có thể có nhiều kích cỡ và hình dạng khác nhau. Màu đỏ đặc trưng của chúng là do sự tương tác giữa nitrogen phân tử với sấm sét có điện tích dương, tạo ra một sự phân rã điện khiến cho tia sáng đỏ xuất hiện.
Hailiang Huang, một nhà nghiên cứu tại Đại học Khoa học và Công nghệ Trung Quốc, đã mô tả hiện tượng này như một điều kỳ diệu cũng như một kết nối độc đáo giữa thời tiết, không gian và điện lực. “TLEs thật bí ẩn, đẹp đẽ, và rất khác biệt so với sấm sét thông thường, nhưng chúng lại phản ánh những quá trình mạnh mẽ đang diễn ra sâu bên trong cơn bão,” ông cho biết.
Những “red sprite” có thể xuất hiện trong tầng khí quyển mesosphere của Trái đất ngay sau khi có sấm sét, lóe sáng như những cột sáng và cuống trong một khoảng thời gian rất ngắn. Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn chưa hoàn toàn hiểu rõ về cách thức và lý do hình thành của chúng.
Hiện tượng này còn được gọi bằng nhiều cái tên kỳ ảo như elf, troll, jet và ghost, nhưng “red sprite” là hình thái thường thấy nhất, thu hút sự chú ý của những người quan sát. Theo NASA, báo cáo về những “red sprite” đã xuất hiện hàng trăm năm trước, nhưng mãi đến năm 1989, chúng mới được chụp hình lần đầu tiên một cách tình cờ. Nhóm nghiên cứu tại Đại học Minnesota đã vô tình ghi lại được khoảnh khắc này khi thử nghiệm một camera cho chuyến bay của tên lửa.
Dù đã có những hình ảnh đẹp, vẫn còn nhiều câu hỏi về TLEs. Chính vì chúng có thời gian tồn tại ngắn và xảy ra ở độ cao lớn, nên việc nghiên cứu chúng trở nên khó khăn. Hiện tại, Burcu Kosar, một nhà vật lý không gian thuộc NASA, đang dẫn dắt dự án Spritacular, một sáng kiến khoa học công dân nhằm xây dựng cơ sở dữ liệu hình ảnh về TLEs. Dự án này đã thu thập hơn 360 quan sát từ hơn 870 tình nguyện viên trên 21 quốc gia.
Những bức ảnh từ ISS, như bức của Ayers, có thể cung cấp cho các nhà khoa học một góc nhìn độc đáo. Ayers chia sẻ trên Instagram rằng: “Chúng tôi có một tầm nhìn tuyệt vời trên cao, vì vậy các nhà khoa học có thể sử dụng những loại hình ảnh này để hiểu rõ hơn về sự hình thành, đặc điểm và mối quan hệ của TLEs với các cơn bão.”
Ngoài ra, nghiên cứu cũng đang được tiến hành để tìm hiểu tác động của biến đổi khí hậu đến sự xuất hiện của các “red sprite”. Kosar cho biết: “Nhiệt độ toàn cầu gia tăng do biến đổi khí hậu sẽ ảnh hưởng đến cường độ và tần suất của bão, từ đó dẫn đến hoạt động sấm sét mạnh mẽ hơn, điều này sẽ là những dấu hiệu cho hoạt động TLE.” Nghiên cứu về TLEs có thể trở thành một công cụ quan trọng để theo dõi sự thay đổi của khí quyển trong tương lai.
Nguồn tham khảo: https://www.smithsonianmag.com/smar...t-is-this-strange-electrical-flare-180986946/
Những “red sprite” là một phần của nhóm hiện tượng thời tiết kỳ bí được gọi là Sự kiện phát sáng tạm thời (Transient Luminous Events - TLEs), là những tia sáng ngắn ngủi xuất hiện cao trên những cơn bão. Theo NASA, những ánh sáng đỏ này xuất hiện ngay sau khi sấm sét đánh, và chúng có thể có nhiều kích cỡ và hình dạng khác nhau. Màu đỏ đặc trưng của chúng là do sự tương tác giữa nitrogen phân tử với sấm sét có điện tích dương, tạo ra một sự phân rã điện khiến cho tia sáng đỏ xuất hiện.
Hailiang Huang, một nhà nghiên cứu tại Đại học Khoa học và Công nghệ Trung Quốc, đã mô tả hiện tượng này như một điều kỳ diệu cũng như một kết nối độc đáo giữa thời tiết, không gian và điện lực. “TLEs thật bí ẩn, đẹp đẽ, và rất khác biệt so với sấm sét thông thường, nhưng chúng lại phản ánh những quá trình mạnh mẽ đang diễn ra sâu bên trong cơn bão,” ông cho biết.
Những “red sprite” có thể xuất hiện trong tầng khí quyển mesosphere của Trái đất ngay sau khi có sấm sét, lóe sáng như những cột sáng và cuống trong một khoảng thời gian rất ngắn. Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn chưa hoàn toàn hiểu rõ về cách thức và lý do hình thành của chúng.
Hiện tượng này còn được gọi bằng nhiều cái tên kỳ ảo như elf, troll, jet và ghost, nhưng “red sprite” là hình thái thường thấy nhất, thu hút sự chú ý của những người quan sát. Theo NASA, báo cáo về những “red sprite” đã xuất hiện hàng trăm năm trước, nhưng mãi đến năm 1989, chúng mới được chụp hình lần đầu tiên một cách tình cờ. Nhóm nghiên cứu tại Đại học Minnesota đã vô tình ghi lại được khoảnh khắc này khi thử nghiệm một camera cho chuyến bay của tên lửa.
Dù đã có những hình ảnh đẹp, vẫn còn nhiều câu hỏi về TLEs. Chính vì chúng có thời gian tồn tại ngắn và xảy ra ở độ cao lớn, nên việc nghiên cứu chúng trở nên khó khăn. Hiện tại, Burcu Kosar, một nhà vật lý không gian thuộc NASA, đang dẫn dắt dự án Spritacular, một sáng kiến khoa học công dân nhằm xây dựng cơ sở dữ liệu hình ảnh về TLEs. Dự án này đã thu thập hơn 360 quan sát từ hơn 870 tình nguyện viên trên 21 quốc gia.
Những bức ảnh từ ISS, như bức của Ayers, có thể cung cấp cho các nhà khoa học một góc nhìn độc đáo. Ayers chia sẻ trên Instagram rằng: “Chúng tôi có một tầm nhìn tuyệt vời trên cao, vì vậy các nhà khoa học có thể sử dụng những loại hình ảnh này để hiểu rõ hơn về sự hình thành, đặc điểm và mối quan hệ của TLEs với các cơn bão.”
Ngoài ra, nghiên cứu cũng đang được tiến hành để tìm hiểu tác động của biến đổi khí hậu đến sự xuất hiện của các “red sprite”. Kosar cho biết: “Nhiệt độ toàn cầu gia tăng do biến đổi khí hậu sẽ ảnh hưởng đến cường độ và tần suất của bão, từ đó dẫn đến hoạt động sấm sét mạnh mẽ hơn, điều này sẽ là những dấu hiệu cho hoạt động TLE.” Nghiên cứu về TLEs có thể trở thành một công cụ quan trọng để theo dõi sự thay đổi của khí quyển trong tương lai.
Nguồn tham khảo: https://www.smithsonianmag.com/smar...t-is-this-strange-electrical-flare-180986946/
