The Storm Riders
Writer
Trong khi giới trẻ toàn cầu có xu hướng "mua sắm bù" sau đại dịch, thậm chí vay nợ để chi tiêu, thì Gen Z Trung Quốc lại chọn lối sống tiết kiệm.
Trên các trang mạng xã hội Trung Quốc, tiết kiệm đang trở thành một trào lưu thịnh hành, với việc giới trẻ đặt ra những mục tiêu chi tiêu khắt khe. "Little Zhai Zhai", một người dùng mạng 26 tuổi, hàng ngày đều ghi lại chi tiết nỗ lực duy trì chi phí sinh hoạt chỉ vỏn vẹn 300 nhân dân tệ (41,2 USD, khoảng 1 triệu đồng) mỗi tháng. Gần đây, cô còn chia sẻ video hướng dẫn cách chi tiêu cho bữa ăn hàng ngày chỉ với 10 nhân dân tệ (1,38 USD).
Từ năm ngoái, giới trẻ Trung Quốc bắt đầu ưa chuộng trào lưu mua "hạt đậu vàng" nặng 1 gram với giá dao động từ 400-600 nhân dân tệ. Nhiều người cho biết họ thường mua một hoặc hai "hạt đậu" mỗi tháng, tương đương chi phí cho một ly trà sữa.
Gen Z Trung Quốc chọn mua sắm tiết kiệm, có người cả tháng chỉ tiêu đúng 1 triệu đồng
Hành động này không chỉ đơn thuần là tiết kiệm mà còn được xem là một hình thức đầu tư dài hạn của giới trẻ. Trước đây, vàng thường được mua bởi người trung niên và người già, nhưng hiện tại Gen Z (sinh từ năm 1997 đến 2012) mới là nhóm khách hàng chính bị thu hút bởi sản phẩm này.
Bên cạnh đó, nhiều người trẻ còn tìm kiếm "bạn đồng hành tiết kiệm" trên mạng xã hội, lập thành các nhóm và cùng nhau theo đuổi mục tiêu giảm thiểu chi tiêu. Một số biện pháp được áp dụng như cùng nhau ăn uống tại các nhà ăn cộng đồng giá rẻ vốn dành cho người già.
"Giới trẻ Trung Quốc đang có xu hướng 'tiết kiệm bù'. Họ bắt đầu tiết kiệm nhiều hơn, trái ngược với thế hệ trẻ những năm 2010, những người thường chi tiêu vượt quá thu nhập, vay nợ để mua sắm hàng hiệu như túi Gucci hay iPhone", Shaun Rein, Giám đốc China Market Research Group, nhận định.
Nhiều thuật ngữ mới cũng xuất hiện và trở thành trào lưu trên mạng xã hội, như "tiêu dùng đảo ngược" hay "nền kinh tế tiết kiệm", phản ánh nỗ lực cắt giảm chi tiêu và săn lùng hàng giảm giá, khuyến mãi khi mua sắm.
Báo cáo mới nhất của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc cho thấy tổng tiền tiết kiệm bằng nhân dân tệ của các hộ gia đình trong quý I đã tăng 11,8% so với cùng kỳ năm ngoái.
Xu hướng này trái ngược hoàn toàn với thói quen tiêu dùng của giới trẻ trên thế giới, khi làn sóng "mua sắm bù" bùng nổ sau đại dịch. Khảo sát của Bank of America vào tháng 5 cho thấy Gen Z thậm chí còn vay nợ để đi du lịch. Báo cáo Thịnh vượng của Intuit cũng chỉ ra rằng 73% Gen Z tại Mỹ ưu tiên trải nghiệm cuộc sống sôi động hơn là tiết kiệm hoặc gửi tiền vào ngân hàng.
"Giới trẻ có lẽ đã cảm nhận được điều mà ai cũng thấy, đó là nền kinh tế đang gặp nhiều khó khăn", Christopher Beddor, Phó Giám đốc phụ trách Trung Quốc tại Gavekal Dragonomics, nhận định.
Mặc dù GDP quý I của Trung Quốc tăng trưởng mạnh hơn dự báo, đạt 5,3% so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng các dự báo đều cho rằng tăng trưởng kinh tế sẽ chậm lại. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo nền kinh tế lớn thứ hai thế giới sẽ tăng trưởng 4,5% trong năm tới. Thị trường bất động sản, từng đóng góp hơn 20% GDP của Trung Quốc, đã rơi vào khủng hoảng trong 3 năm qua.
Thị trường lao động cũng là một thách thức lớn đối với người trẻ Trung Quốc, theo các chuyên gia trên CNBC. "Rõ ràng là mọi người đang thắt chặt chi tiêu. Đối với một số người trẻ, lý do đơn giản là họ không tìm được việc làm hoặc cảm thấy thu nhập khó tăng. Họ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc chi tiêu ít đi", Jia Miao, Giáo sư tại Đại học NYU Shanghai (Trung Quốc), cho biết.
Tỷ lệ thất nghiệp trong giới trẻ Trung Quốc độ tuổi từ 16 đến 24 là 14,2% trong tháng 5, cao hơn nhiều so với mức trung bình 5% của cả nước. Mặc dù chưa có số liệu thống kê chính thức về mức lương khởi điểm của sinh viên tốt nghiệp, khảo sát của hãng nghiên cứu MyCOS cho thấy con số này năm 2023 là 6.000 nhân dân tệ (832 USD), chỉ tăng 1% so với năm trước.
"Sự tự tin của thế hệ trẻ đã biến mất. Có thể phải mất nhiều năm, thậm chí lâu hơn, họ mới có thể thoải mái chi tiêu trở lại", Rein cho biết.
Trên các trang mạng xã hội Trung Quốc, tiết kiệm đang trở thành một trào lưu thịnh hành, với việc giới trẻ đặt ra những mục tiêu chi tiêu khắt khe. "Little Zhai Zhai", một người dùng mạng 26 tuổi, hàng ngày đều ghi lại chi tiết nỗ lực duy trì chi phí sinh hoạt chỉ vỏn vẹn 300 nhân dân tệ (41,2 USD, khoảng 1 triệu đồng) mỗi tháng. Gần đây, cô còn chia sẻ video hướng dẫn cách chi tiêu cho bữa ăn hàng ngày chỉ với 10 nhân dân tệ (1,38 USD).
Từ năm ngoái, giới trẻ Trung Quốc bắt đầu ưa chuộng trào lưu mua "hạt đậu vàng" nặng 1 gram với giá dao động từ 400-600 nhân dân tệ. Nhiều người cho biết họ thường mua một hoặc hai "hạt đậu" mỗi tháng, tương đương chi phí cho một ly trà sữa.
Gen Z Trung Quốc chọn mua sắm tiết kiệm, có người cả tháng chỉ tiêu đúng 1 triệu đồng
Hành động này không chỉ đơn thuần là tiết kiệm mà còn được xem là một hình thức đầu tư dài hạn của giới trẻ. Trước đây, vàng thường được mua bởi người trung niên và người già, nhưng hiện tại Gen Z (sinh từ năm 1997 đến 2012) mới là nhóm khách hàng chính bị thu hút bởi sản phẩm này.
Bên cạnh đó, nhiều người trẻ còn tìm kiếm "bạn đồng hành tiết kiệm" trên mạng xã hội, lập thành các nhóm và cùng nhau theo đuổi mục tiêu giảm thiểu chi tiêu. Một số biện pháp được áp dụng như cùng nhau ăn uống tại các nhà ăn cộng đồng giá rẻ vốn dành cho người già.
"Giới trẻ Trung Quốc đang có xu hướng 'tiết kiệm bù'. Họ bắt đầu tiết kiệm nhiều hơn, trái ngược với thế hệ trẻ những năm 2010, những người thường chi tiêu vượt quá thu nhập, vay nợ để mua sắm hàng hiệu như túi Gucci hay iPhone", Shaun Rein, Giám đốc China Market Research Group, nhận định.
Nhiều thuật ngữ mới cũng xuất hiện và trở thành trào lưu trên mạng xã hội, như "tiêu dùng đảo ngược" hay "nền kinh tế tiết kiệm", phản ánh nỗ lực cắt giảm chi tiêu và săn lùng hàng giảm giá, khuyến mãi khi mua sắm.
Báo cáo mới nhất của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc cho thấy tổng tiền tiết kiệm bằng nhân dân tệ của các hộ gia đình trong quý I đã tăng 11,8% so với cùng kỳ năm ngoái.
Xu hướng này trái ngược hoàn toàn với thói quen tiêu dùng của giới trẻ trên thế giới, khi làn sóng "mua sắm bù" bùng nổ sau đại dịch. Khảo sát của Bank of America vào tháng 5 cho thấy Gen Z thậm chí còn vay nợ để đi du lịch. Báo cáo Thịnh vượng của Intuit cũng chỉ ra rằng 73% Gen Z tại Mỹ ưu tiên trải nghiệm cuộc sống sôi động hơn là tiết kiệm hoặc gửi tiền vào ngân hàng.
"Giới trẻ có lẽ đã cảm nhận được điều mà ai cũng thấy, đó là nền kinh tế đang gặp nhiều khó khăn", Christopher Beddor, Phó Giám đốc phụ trách Trung Quốc tại Gavekal Dragonomics, nhận định.
Mặc dù GDP quý I của Trung Quốc tăng trưởng mạnh hơn dự báo, đạt 5,3% so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng các dự báo đều cho rằng tăng trưởng kinh tế sẽ chậm lại. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo nền kinh tế lớn thứ hai thế giới sẽ tăng trưởng 4,5% trong năm tới. Thị trường bất động sản, từng đóng góp hơn 20% GDP của Trung Quốc, đã rơi vào khủng hoảng trong 3 năm qua.
Thị trường lao động cũng là một thách thức lớn đối với người trẻ Trung Quốc, theo các chuyên gia trên CNBC. "Rõ ràng là mọi người đang thắt chặt chi tiêu. Đối với một số người trẻ, lý do đơn giản là họ không tìm được việc làm hoặc cảm thấy thu nhập khó tăng. Họ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc chi tiêu ít đi", Jia Miao, Giáo sư tại Đại học NYU Shanghai (Trung Quốc), cho biết.
Tỷ lệ thất nghiệp trong giới trẻ Trung Quốc độ tuổi từ 16 đến 24 là 14,2% trong tháng 5, cao hơn nhiều so với mức trung bình 5% của cả nước. Mặc dù chưa có số liệu thống kê chính thức về mức lương khởi điểm của sinh viên tốt nghiệp, khảo sát của hãng nghiên cứu MyCOS cho thấy con số này năm 2023 là 6.000 nhân dân tệ (832 USD), chỉ tăng 1% so với năm trước.
"Sự tự tin của thế hệ trẻ đã biến mất. Có thể phải mất nhiều năm, thậm chí lâu hơn, họ mới có thể thoải mái chi tiêu trở lại", Rein cho biết.
