Đại tá Pháo binh, Anh hùng LLVT nhân dân Phùng Văn Khầu (1929 - 2021) sinh ra và lớn lên tại xã Đức Hồng, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Xuất thân trong một gia đình thuần nông, mồ côi cha mẹ khi mới vài tuổi, ông từ nhỏ đã phải đi ở đợ cho nhà giàu để kiếm sống. Chính vì tự mình chứng kiến và trải qua cuộc sống nô lệ, bị bọn thực dân và chính quyền bóc lột, áp bức nên ông sớm đặt niềm tin vào Cách mạng, tình nguyện tham gia Việt Minh năm 16 tuổi. Năm 1946, khi mới 17 tuổi, ông Khầu tình nguyện nhập ngũ.
Ban đầu, vì thể lực nhỏ bé nên ông được điều làm "anh nuôi", dù không biết chữ nhưng ông đã nghĩ ra cách dùng những viên sỏi để phân biệt mệnh giá tiền, dần dà tiết kiệm cho đơn vị hàng trăm đồng. Khi được biên chế vào Bộ đội Pháo binh, Trung đoàn 675, người lính trẻ Phùng Văn Khầu cực kì tích cực học tập và chiến đấu. Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, ông được phân công làm Khẩu đội trưởng Sơn pháo 75 ly chiếm giữ Đồi E1. Buổi chiều ngày 30/3/1954, khẩu đội của ông có nhiệm vụ tiêu diệt 4 lô cốt địch tại Đồi E1 và hoàn thành chỉ với 22 phát trúng mục tiêu, tiết kiệm được 8 viên đạn so với chỉ tiêu cấp trên giao.
Ngày 23/4/1954, quân Pháp dùng vũ khí hiện đại và hỏa lực mạnh mở đợt phản công lớn nhằm chiếm lại Đồi E1, đánh sập hầm ngụy trang của 2 khẩu sơn pháo quân ta, khiến cho 18 chiến sĩ sinh và bị thương. Khi đó chỉ còn duy nhất pháo của khẩu đội ông Khầu còn chiến đấu được nhưng đồng đội của ông đã hi sinh và bị thương gần hết. Sau giây phút hoảng loạn đến bật khóc vì tưởng như bất lực, ông Khầu 1 người 1 pháo kiên cường bám trụ, đảm nhiệm hết các công đoạn, từ nạp đạn, chỉnh hướng cho đến ngắm bắn. Kết quả ông đã bắn trúng 4 khẩu pháo 105 ly và 2 khẩu đại liên của Pháp, tạo điều kiện cho bộ binh của ta xông lên chiếm lĩnh trận địa.
Sau Chiến thắng Điện Biên Phủ, người lính quả cảm Phùng Văn Khầu được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, được Bác Hồ tặng Huy hiệu và tuyên dương. Trong lần được gặp trực tiếp Bác Hồ và được Người khen tặng, Đại tá Phùng Văn Khầu đã báo cáo: "Thưa Bác, cháu có thành tích bước đầu nhỏ bé thôi mà Bác đã quan tâm. Cháu xin hứa tiếp tục chiến đấu dũng cảm hơn nữa để thắng Pháp cho nước ta sớm được độc lập tự do". Người anh hùng Phùng Văn Khầu đã giữ vững lời hứa với Bác, luôn nghe theo lời dạy của Người và dành cả thanh xuân phụng sự cho sự nghiệp kháng chiến của dân tộc. Khi kháng chiến chống Mỹ nổ ra, ông có mặt tại các trận đánh ác liệt nhất như chiến trường Khe Sanh, Tà Cơn, Hạ Lào, Quảng Trị...
Trong những năm chiến đấu, ngoài sự gan dạ, mưu trí thì ông Khầu còn cực kì nổi tiếng vì có ngoại hình vô cùng điển trai. Chính bà Hà Thị Cay, vợ ông Khầu, cũng từng chia sẻ rằng thời đó có rất nhiều cô gái để ý và cảm mến người chiến sĩ người dân tộc đẹp trai, thật thà. Trong lần được cử tham dự Liên hoan Thanh niên Sinh viên thế giới lần thứ 5 tại Ba Lan, ông đã có cơ duyên gặp gỡ nữ chiến sĩ Hà Thị Cay quê Thái Bình. Cảm mến cô gái có cùng hoàn cảnh mồ côi giống mình, lại được mọi người xung quanh vun vén nên họ thầm hẹn ước sớm có ngày gặp lại. Trong lần hội ngộ bất ngờ thứ hai, ông Khầu đã mạnh dạn hỏi cưới bà Cay nhưng không nhận được câu trả lời. Ông tiếp tục nhờ người bạn viết thư và khi đó mới nhận được bức thư đồng ý của người thương. Đám cưới của ông bà diễn ra vô cùng giản dị khi cô dâu chú rể gom góp 12 đồng mua vỏn vẹn dăm bao thuốc, nửa cân chè để "đãi khách".
Khi hòa bình, ông Khầu công tác tại Trường Sĩ quan Pháo binh ở Sơn Tây, Hà Nội. Ông làm việc và gắn bó với Sơn Tây cho đến khi nghỉ hưu với quân hàm Đại tá vào năm 1986. Trở lại với cuộc sống đời thường, ông tích cực lao động, tham gia công tác và các hoạt động của địa phương. Ông dẫn đầu công tác khuyến học ở địa phương, mở lớp dạy thêm miễn phí môn toán cho các cháu trên địa bàn thị xã.
Đáng chú ý, Đại tá Phùng Văn Khầu còn là một anh hùng chống tiêu cực trong thời bình của thị xã Sơn Tây khi cùng nhiều công dân dũng cảm khác giúp cơ quan chức năng thị xã Sơn Tây phanh phui hàng chục vụ tiêu cực. Tiêu biểu trong đó là vụ một số cán bộ xã Cổ Đông (Sơn Tây - Hà Tây cũ) vào những năm 2000 đã lợi dụng quyền hạn cho thuê, xác nhận trái phép quyền sử dụng hơn 300.000m2 đất, gây thiệt hại nhiều tỷ đồng. Hay vụ việc chính quyền lợi dụng chức vụ "bí mật" cho “người quen” thuê hàng nghìn mét vuông đất mặt phố ở phường Sơn Lộc, Sơn Tây với giá rẻ bèo, kết quả là số đất này được thu hồi và đưa ra đấu giá, giúp ngân sách thu về 16 tỷ đồng.
Cả cuộc đời Đại tá Phùng Văn Khầu đã cống hiến trọn vẹn cho Tổ quốc và nhân dân vì ông luôn ghi nhớ lời Bác Hồ căn dặn rằng: "Chiến sĩ Điện Biên phải luôn luôn khiêm tốn, giản dị, chân thành, trung thực, thật thà, dũng cảm". Đại tá chính là tấm gương tiêu biểu về người lính nhất mực trung thành với Đảng, nhà nước và Bác Hồ. Ông từ trần vào ngày 25/8/2021 tại nhà riêng ở Sơn Tây, đúng vào ngày Kỷ niệm 110 năm ngày sinh của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, để lại niềm tiếc thương vô hạn.
Ban đầu, vì thể lực nhỏ bé nên ông được điều làm "anh nuôi", dù không biết chữ nhưng ông đã nghĩ ra cách dùng những viên sỏi để phân biệt mệnh giá tiền, dần dà tiết kiệm cho đơn vị hàng trăm đồng. Khi được biên chế vào Bộ đội Pháo binh, Trung đoàn 675, người lính trẻ Phùng Văn Khầu cực kì tích cực học tập và chiến đấu. Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, ông được phân công làm Khẩu đội trưởng Sơn pháo 75 ly chiếm giữ Đồi E1. Buổi chiều ngày 30/3/1954, khẩu đội của ông có nhiệm vụ tiêu diệt 4 lô cốt địch tại Đồi E1 và hoàn thành chỉ với 22 phát trúng mục tiêu, tiết kiệm được 8 viên đạn so với chỉ tiêu cấp trên giao.
Ngày 23/4/1954, quân Pháp dùng vũ khí hiện đại và hỏa lực mạnh mở đợt phản công lớn nhằm chiếm lại Đồi E1, đánh sập hầm ngụy trang của 2 khẩu sơn pháo quân ta, khiến cho 18 chiến sĩ sinh và bị thương. Khi đó chỉ còn duy nhất pháo của khẩu đội ông Khầu còn chiến đấu được nhưng đồng đội của ông đã hi sinh và bị thương gần hết. Sau giây phút hoảng loạn đến bật khóc vì tưởng như bất lực, ông Khầu 1 người 1 pháo kiên cường bám trụ, đảm nhiệm hết các công đoạn, từ nạp đạn, chỉnh hướng cho đến ngắm bắn. Kết quả ông đã bắn trúng 4 khẩu pháo 105 ly và 2 khẩu đại liên của Pháp, tạo điều kiện cho bộ binh của ta xông lên chiếm lĩnh trận địa.
Sau Chiến thắng Điện Biên Phủ, người lính quả cảm Phùng Văn Khầu được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, được Bác Hồ tặng Huy hiệu và tuyên dương. Trong lần được gặp trực tiếp Bác Hồ và được Người khen tặng, Đại tá Phùng Văn Khầu đã báo cáo: "Thưa Bác, cháu có thành tích bước đầu nhỏ bé thôi mà Bác đã quan tâm. Cháu xin hứa tiếp tục chiến đấu dũng cảm hơn nữa để thắng Pháp cho nước ta sớm được độc lập tự do". Người anh hùng Phùng Văn Khầu đã giữ vững lời hứa với Bác, luôn nghe theo lời dạy của Người và dành cả thanh xuân phụng sự cho sự nghiệp kháng chiến của dân tộc. Khi kháng chiến chống Mỹ nổ ra, ông có mặt tại các trận đánh ác liệt nhất như chiến trường Khe Sanh, Tà Cơn, Hạ Lào, Quảng Trị...
Trong những năm chiến đấu, ngoài sự gan dạ, mưu trí thì ông Khầu còn cực kì nổi tiếng vì có ngoại hình vô cùng điển trai. Chính bà Hà Thị Cay, vợ ông Khầu, cũng từng chia sẻ rằng thời đó có rất nhiều cô gái để ý và cảm mến người chiến sĩ người dân tộc đẹp trai, thật thà. Trong lần được cử tham dự Liên hoan Thanh niên Sinh viên thế giới lần thứ 5 tại Ba Lan, ông đã có cơ duyên gặp gỡ nữ chiến sĩ Hà Thị Cay quê Thái Bình. Cảm mến cô gái có cùng hoàn cảnh mồ côi giống mình, lại được mọi người xung quanh vun vén nên họ thầm hẹn ước sớm có ngày gặp lại. Trong lần hội ngộ bất ngờ thứ hai, ông Khầu đã mạnh dạn hỏi cưới bà Cay nhưng không nhận được câu trả lời. Ông tiếp tục nhờ người bạn viết thư và khi đó mới nhận được bức thư đồng ý của người thương. Đám cưới của ông bà diễn ra vô cùng giản dị khi cô dâu chú rể gom góp 12 đồng mua vỏn vẹn dăm bao thuốc, nửa cân chè để "đãi khách".
Khi hòa bình, ông Khầu công tác tại Trường Sĩ quan Pháo binh ở Sơn Tây, Hà Nội. Ông làm việc và gắn bó với Sơn Tây cho đến khi nghỉ hưu với quân hàm Đại tá vào năm 1986. Trở lại với cuộc sống đời thường, ông tích cực lao động, tham gia công tác và các hoạt động của địa phương. Ông dẫn đầu công tác khuyến học ở địa phương, mở lớp dạy thêm miễn phí môn toán cho các cháu trên địa bàn thị xã.
Đáng chú ý, Đại tá Phùng Văn Khầu còn là một anh hùng chống tiêu cực trong thời bình của thị xã Sơn Tây khi cùng nhiều công dân dũng cảm khác giúp cơ quan chức năng thị xã Sơn Tây phanh phui hàng chục vụ tiêu cực. Tiêu biểu trong đó là vụ một số cán bộ xã Cổ Đông (Sơn Tây - Hà Tây cũ) vào những năm 2000 đã lợi dụng quyền hạn cho thuê, xác nhận trái phép quyền sử dụng hơn 300.000m2 đất, gây thiệt hại nhiều tỷ đồng. Hay vụ việc chính quyền lợi dụng chức vụ "bí mật" cho “người quen” thuê hàng nghìn mét vuông đất mặt phố ở phường Sơn Lộc, Sơn Tây với giá rẻ bèo, kết quả là số đất này được thu hồi và đưa ra đấu giá, giúp ngân sách thu về 16 tỷ đồng.
Cả cuộc đời Đại tá Phùng Văn Khầu đã cống hiến trọn vẹn cho Tổ quốc và nhân dân vì ông luôn ghi nhớ lời Bác Hồ căn dặn rằng: "Chiến sĩ Điện Biên phải luôn luôn khiêm tốn, giản dị, chân thành, trung thực, thật thà, dũng cảm". Đại tá chính là tấm gương tiêu biểu về người lính nhất mực trung thành với Đảng, nhà nước và Bác Hồ. Ông từ trần vào ngày 25/8/2021 tại nhà riêng ở Sơn Tây, đúng vào ngày Kỷ niệm 110 năm ngày sinh của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, để lại niềm tiếc thương vô hạn.
