Dima đã từng suy nghĩ về việc rời khỏi nước Nga từ lâu. Chàng thanh niên 26 tuổi này, sống tại Moscow và yêu cầu thay đổi tên vì lý do an toàn, phản đối cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine và chỉ trích Tổng thống Vladimir Putin. Tuy nhiên, theo chia sẻ của Dima, có rất nhiều lý do khiến anh phải ở lại đất nước này — từ cơ hội nghề nghiệp, cho đến người thân và bạn bè.
Mọi thứ đã thay đổi vào ngày 21 tháng 9, khi Putin công bố một cuộc động viên một phần, kêu gọi 300.000 công dân nam lên chiến trường. Dima biết rằng mình có khả năng cao sẽ bị gọi nhập ngũ ngay lập tức, vì vậy anh quyết định phải hành động nhanh chóng. “Không chần chừ, một vài người bạn và tôi đã cùng nhau quyết định rời khỏi đất nước,” anh nói.
Dima tham gia một kênh Telegram để tìm kiếm sự giúp đỡ trong việc trốn chạy khỏi đất nước, nơi anh tìm thấy một chuyến xe đến Georgia. Kênh này, có tên là Verkhnii Lars Chat, được thành lập vào năm 2019 nhằm hỗ trợ bất kỳ ai vượt biên. Hiện tại, kênh này có hơn 140.000 người dùng và là một trong số nhiều nhóm Telegram giúp người Nga tránh đi nghĩa vụ quân sự.
Vào thứ Hai, Dima và những người bạn đã trả cho tài xế chiếc xe minivan 170 USD (tương đương khoảng 4,2 triệu VNĐ) cho một chuyến hành trình nguy hiểm, gần 400 km từ một thành phố của Nga gần biên giới đến Tbilisi. Ước tính có đến 10.000 người Nga đang vượt biên vào Georgia mỗi ngày — chỉ là một dòng chảy trong một cuộc di tản lớn khỏi Nga trong hai tuần qua. Hơn 260.000 người đã rời khỏi đất nước kể từ khi công bố động viên một phần.
Telegram hiện đã trở thành nơi cung cấp các dịch vụ nhằm giúp những người như Dima tránh khỏi quân dịch, từ vận chuyển đến các chẩn đoán HIV và viêm gan giả mạo, cũng như các tài liệu giả khác, đôi khi được bán bằng bitcoin. Những nhóm này cũng là nơi mọi người quảng bá những dịch vụ như vé máy bay 34.100 USD (tương đương 800 triệu VNĐ) khỏi Nga, đổi tiền tệ, chỗ ở, cơ hội việc làm và thậm chí là thường trú tại các điểm đến phổ biến như Kazakhstan.
Tại biên giới Georgia, nơi một số người Nga phải chờ 40–50 giờ để được nhập cảnh giữa các tin đồn về việc đóng cửa biên giới, có những người bán thậm chí còn đề nghị một vị trí trong hàng để bỏ qua dòng chờ.
Được thành lập bởi hai anh em người Nga Pavel và Nikolai Durov vào năm 2013 và hoạt động từ Dubai, Telegram đã trở thành ứng dụng yêu thích của các nhà hoạt động ủng hộ dân chủ ở nhiều quốc gia. Tuy nhiên, quy định lỏng lẻo về nội dung của nền tảng này cũng đã mở ra cơ hội cho ngôn từ thù hận, tuyên truyền của chính phủ và lừa đảo.
Nhờ vào lượng người dùng lớn, sự phong phú về tính năng và mã hóa, Telegram đã trở thành ứng dụng nhắn tin được ưa chuộng nhất tại Nga, như lời Malika Kamil, một quản lý cộng đồng trong dự án "Hướng dẫn đến Thế giới Tự do", chia sẻ. Dự án này, được khởi động từ đầu cuộc chiến, dành riêng để giúp người Nga rời khỏi đất nước. Nó vận hành một nhóm Telegram với hơn 101.000 người dùng. Hơn 21.000 người đã gia nhập sau khi Nga công bố các nỗ lực động viên.
Chi phí cho một chẩn đoán viêm gan giả mạo là 820 USD (tương đương 19,6 triệu VNĐ), thanh toán bằng bitcoin.
"Hướng dẫn đến Thế giới Tự do" sử dụng Telegram theo nhiều cách khác nhau. Tổ chức phi lợi nhuận này giúp người Nga di cư thông qua một chương trình được tài trợ một phần bởi nút quyên góp có sẵn trên Telegram, và sử dụng chức năng bot của nền tảng để giữ spam và kẻ lừa đảo ra khỏi kênh của mình. Các nhóm Telegram khác giúp theo dõi cảnh sát cấp giấy gọi nhập ngũ và phát thông tin về sự gia tăng của các văn phòng tuyển quân di động tại biên giới với Phần Lan và Georgia.
Nhiều kênh Telegram khác đã chứng kiến sự gia tăng của kẻ lừa đảo. Những người đàn ông trẻ đã bị hoảng loạn và sợ hãi về việc đóng cửa biên giới mà mua dịch vụ từ Telegram, mặc dù đã có nhiều báo cáo về lừa đảo gia tăng. Một số người bị hứa hẹn sẽ có phương tiện vượt biên, nhưng rồi tài xế đã biến mất sau khi nhận tiền.
Những kẻ khác lại bán tài liệu giả mạo có thể giúp đàn ông Nga được xác định là không đủ điều kiện phục vụ hoặc được đưa vào tình trạng theo dõi y tế, cho họ từ ba đến sáu tháng để trốn khỏi đất nước.
“Hiện tại, cách hiệu quả nhất là có được một giấy chứng nhận rằng bạn bị nhiễm HIV hoặc viêm gan,” một người bán hàng, từ chối tiết lộ tên thật của mình, cho biết. Các nhà cung cấp đã đưa ra các chẩn đoán HIV sẽ được thêm vào cơ sở dữ liệu của Bộ Y tế, khiến người đó không đủ khả năng tham gia quân dịch, với giá 620 USD (tương đương 14,6 triệu VNĐ). Chẩn đoán viêm gan có giá 820 USD, trả bằng bitcoin. Việc xóa khỏi cơ sở dữ liệu, mà sẽ xóa chẩn đoán, được bán riêng. Không thể xác nhận liệu các dịch vụ này có thật hay không.
“Có một nguy cơ lớn về việc bị lừa đảo,” Zarecki nói.
Không phải ai cũng tin tưởng vào các dịch vụ được cung cấp trên các kênh này. Anna, một người phụ nữ 39 tuổi người Nga đã yêu cầu giấu tên vì lý do an toàn, cho biết cô đã tìm kiếm thông tin trên Telegram khi lên kế hoạch rời khỏi đất nước đến Helsinki cùng chồng và hai con nhỏ. Những nhóm Telegram đã cung cấp cho cô thông tin cập nhật từng phút và trải nghiệm thực tế từ biên giới Phần Lan. Tuy nhiên, cô đã quyết định không mua chuyến đi của mình qua Telegram mà thay vào đó thực hiện các sắp xếp riêng. “Tôi không nghĩ rằng có thể mua dịch vụ từ người lạ,” cô nói. "Bạn có mua không?"
Chuyến ra khỏi Nga mất của gia đình cô tới 16 giờ, bao gồm một chuyến tàu từ Moscow đến Saint Petersburg, theo sau là hai chuyến đi dài bằng xe hơi, một xe có biển số Nga và một xe có biển số Phần Lan — bất cứ điều gì để tăng cơ hội cho gia đình cô được nhanh chóng rời khỏi đất nước.
Nguồn tham khảo: https://restofworld.org/2022/forged-documents-russians-telegram-war-ukraine/
Mọi thứ đã thay đổi vào ngày 21 tháng 9, khi Putin công bố một cuộc động viên một phần, kêu gọi 300.000 công dân nam lên chiến trường. Dima biết rằng mình có khả năng cao sẽ bị gọi nhập ngũ ngay lập tức, vì vậy anh quyết định phải hành động nhanh chóng. “Không chần chừ, một vài người bạn và tôi đã cùng nhau quyết định rời khỏi đất nước,” anh nói.
Dima tham gia một kênh Telegram để tìm kiếm sự giúp đỡ trong việc trốn chạy khỏi đất nước, nơi anh tìm thấy một chuyến xe đến Georgia. Kênh này, có tên là Verkhnii Lars Chat, được thành lập vào năm 2019 nhằm hỗ trợ bất kỳ ai vượt biên. Hiện tại, kênh này có hơn 140.000 người dùng và là một trong số nhiều nhóm Telegram giúp người Nga tránh đi nghĩa vụ quân sự.
Vào thứ Hai, Dima và những người bạn đã trả cho tài xế chiếc xe minivan 170 USD (tương đương khoảng 4,2 triệu VNĐ) cho một chuyến hành trình nguy hiểm, gần 400 km từ một thành phố của Nga gần biên giới đến Tbilisi. Ước tính có đến 10.000 người Nga đang vượt biên vào Georgia mỗi ngày — chỉ là một dòng chảy trong một cuộc di tản lớn khỏi Nga trong hai tuần qua. Hơn 260.000 người đã rời khỏi đất nước kể từ khi công bố động viên một phần.
Telegram hiện đã trở thành nơi cung cấp các dịch vụ nhằm giúp những người như Dima tránh khỏi quân dịch, từ vận chuyển đến các chẩn đoán HIV và viêm gan giả mạo, cũng như các tài liệu giả khác, đôi khi được bán bằng bitcoin. Những nhóm này cũng là nơi mọi người quảng bá những dịch vụ như vé máy bay 34.100 USD (tương đương 800 triệu VNĐ) khỏi Nga, đổi tiền tệ, chỗ ở, cơ hội việc làm và thậm chí là thường trú tại các điểm đến phổ biến như Kazakhstan.
Tại biên giới Georgia, nơi một số người Nga phải chờ 40–50 giờ để được nhập cảnh giữa các tin đồn về việc đóng cửa biên giới, có những người bán thậm chí còn đề nghị một vị trí trong hàng để bỏ qua dòng chờ.
Được thành lập bởi hai anh em người Nga Pavel và Nikolai Durov vào năm 2013 và hoạt động từ Dubai, Telegram đã trở thành ứng dụng yêu thích của các nhà hoạt động ủng hộ dân chủ ở nhiều quốc gia. Tuy nhiên, quy định lỏng lẻo về nội dung của nền tảng này cũng đã mở ra cơ hội cho ngôn từ thù hận, tuyên truyền của chính phủ và lừa đảo.
Nhờ vào lượng người dùng lớn, sự phong phú về tính năng và mã hóa, Telegram đã trở thành ứng dụng nhắn tin được ưa chuộng nhất tại Nga, như lời Malika Kamil, một quản lý cộng đồng trong dự án "Hướng dẫn đến Thế giới Tự do", chia sẻ. Dự án này, được khởi động từ đầu cuộc chiến, dành riêng để giúp người Nga rời khỏi đất nước. Nó vận hành một nhóm Telegram với hơn 101.000 người dùng. Hơn 21.000 người đã gia nhập sau khi Nga công bố các nỗ lực động viên.
Chi phí cho một chẩn đoán viêm gan giả mạo là 820 USD (tương đương 19,6 triệu VNĐ), thanh toán bằng bitcoin.
"Hướng dẫn đến Thế giới Tự do" sử dụng Telegram theo nhiều cách khác nhau. Tổ chức phi lợi nhuận này giúp người Nga di cư thông qua một chương trình được tài trợ một phần bởi nút quyên góp có sẵn trên Telegram, và sử dụng chức năng bot của nền tảng để giữ spam và kẻ lừa đảo ra khỏi kênh của mình. Các nhóm Telegram khác giúp theo dõi cảnh sát cấp giấy gọi nhập ngũ và phát thông tin về sự gia tăng của các văn phòng tuyển quân di động tại biên giới với Phần Lan và Georgia.
Nhiều kênh Telegram khác đã chứng kiến sự gia tăng của kẻ lừa đảo. Những người đàn ông trẻ đã bị hoảng loạn và sợ hãi về việc đóng cửa biên giới mà mua dịch vụ từ Telegram, mặc dù đã có nhiều báo cáo về lừa đảo gia tăng. Một số người bị hứa hẹn sẽ có phương tiện vượt biên, nhưng rồi tài xế đã biến mất sau khi nhận tiền.
Những kẻ khác lại bán tài liệu giả mạo có thể giúp đàn ông Nga được xác định là không đủ điều kiện phục vụ hoặc được đưa vào tình trạng theo dõi y tế, cho họ từ ba đến sáu tháng để trốn khỏi đất nước.
“Hiện tại, cách hiệu quả nhất là có được một giấy chứng nhận rằng bạn bị nhiễm HIV hoặc viêm gan,” một người bán hàng, từ chối tiết lộ tên thật của mình, cho biết. Các nhà cung cấp đã đưa ra các chẩn đoán HIV sẽ được thêm vào cơ sở dữ liệu của Bộ Y tế, khiến người đó không đủ khả năng tham gia quân dịch, với giá 620 USD (tương đương 14,6 triệu VNĐ). Chẩn đoán viêm gan có giá 820 USD, trả bằng bitcoin. Việc xóa khỏi cơ sở dữ liệu, mà sẽ xóa chẩn đoán, được bán riêng. Không thể xác nhận liệu các dịch vụ này có thật hay không.
“Có một nguy cơ lớn về việc bị lừa đảo,” Zarecki nói.
Không phải ai cũng tin tưởng vào các dịch vụ được cung cấp trên các kênh này. Anna, một người phụ nữ 39 tuổi người Nga đã yêu cầu giấu tên vì lý do an toàn, cho biết cô đã tìm kiếm thông tin trên Telegram khi lên kế hoạch rời khỏi đất nước đến Helsinki cùng chồng và hai con nhỏ. Những nhóm Telegram đã cung cấp cho cô thông tin cập nhật từng phút và trải nghiệm thực tế từ biên giới Phần Lan. Tuy nhiên, cô đã quyết định không mua chuyến đi của mình qua Telegram mà thay vào đó thực hiện các sắp xếp riêng. “Tôi không nghĩ rằng có thể mua dịch vụ từ người lạ,” cô nói. "Bạn có mua không?"
Chuyến ra khỏi Nga mất của gia đình cô tới 16 giờ, bao gồm một chuyến tàu từ Moscow đến Saint Petersburg, theo sau là hai chuyến đi dài bằng xe hơi, một xe có biển số Nga và một xe có biển số Phần Lan — bất cứ điều gì để tăng cơ hội cho gia đình cô được nhanh chóng rời khỏi đất nước.
Nguồn tham khảo: https://restofworld.org/2022/forged-documents-russians-telegram-war-ukraine/
